2018-09-27
მრავალმხრივი კომპეტენციებითა და უნარებით აღჭურვილი სასწავლო ლიდერი
ლალი ჯელაძე
„ათასწლეულის გამოწვევის ფონდი — საქართველოს“ მასწავლებელთა და სკოლის დირექტორთა პროფესიული განვითარების პროექტის ფარგლებში, მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნულმა ცენტრმა საჯარო სკოლის დირექტორების სკოლის მართვისა და ლიდერობის მეორე საერთაშორისო კონფერენციას უმასპინძლა. წლევანდელ კონფერენციაზე, რომლის მიზანი სკოლის მართვისა და ლიდერობის საკითხებზე საქართველოში დაგროვილი, ასევე საერთაშორისო საუკეთესო გამოცდილების გაზიარება იყო, 200-ზე მეტი საჯარო სკოლის დირექტორმა და 50-ზე მეტმა განათლების სპეციალისტმა, საჯარო, არასამთავრობო და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლებმა მიიღეს მონაწილეობა.
სასწავლო პროცესსა და განათლების სფეროში არსებულ უმნიშვნელოვანეს გამოწვევებზე კონფერენციაზე შეკრებილმა აუდიტორიამ ორი დღის განმავლობაში იმსჯელა.
ათასწლეულის გამოწვევის ფონდის აღმასრულებელმა დირექტორმა, მაგდა მაღრაძემ, კონფერენციის გახსნისას, განაცხადა, რომ ფონდი ხელს უწყობს საქართველოში მიმდინარე განათლების რეფორმებსა და ისეთი პროგრამების დანერგვას, რომლებიც შრომის ბაზრის მოთხოვნების შესაბამისი ადამიანური კაპიტალის განვითარებისთვის აუცილებელი წინაპირობაა: „მსგავსი კონფერენციები დირექტორებისა და სკოლის ბაზაზე მოქმედი ფასილიტატორების პროფესიული განვითარების შესაძლებლობას იძლევა, იმისთვის, რომ წარმატებით და ეფექტიანად მოხდეს ჩვენი საჯარო სკოლების მართვა და 21-ე საუკუნის მოთხოვნების შესაბამისი, მოსწავლეზე ორიენტირებული სასწავლო პროცესის წარმართვა.
თანამშრომლობითი გარემოს ჩამოყალიბება, გუნდური მუშაობა, დირექტორის, როგორც საგანმანათლებლო ლიდერის როლი, ტექნოლოგიების გამოყენება სკოლის მართვასა და სწავლა-სწავლების პროცესში — ეს ის ძირითადი თემებია, რომელიც „ლიდერობის აკადემიის“ ფარგლებში ყველა საჯარო სკოლის დირექტორმა გაიარა.
იმედი გვაქვს, დირექტორები აქტიურად გააგრძელებენ თანამშრომლობას, სკოლებში სიახლეების შეტანას და ხელს შეუწყობენ თანამედროვე სწავლების მეთოდოლოგიის და ინოვაციური მიდგომების დანერგვას, რაც, თავისთავად, სასიკეთოდ აისახება მოსწავლეების აკადემიურ მიღწევებსა და სამოქალაქო ცნობიერების ამაღლებაზე. მოხარული ვარ, რომ ათასწლეულის გამოწვევის ფონდის საქმიანობით წვლილი შეგვაქვს ამ მნიშვნელოვან საქმეში“.
რეალურად რა მისცა პროექტმა დირექტორებს, ამის შესახებ, ჩვენთან საუბრისას, პროექტის მენეჯერმა, ნატალია ედიშერაშვილმა განაცხადა, რომ ფართომასშტაბიანმა პროექტმა შექმნა ზოგადი ფონი, როგორი გვინდა, იყოს სკოლის დირექტორი-ლიდერი, რაც ყველა აქტივობაში იყო ხაზგასმული: „ჩვენ გვჭირდება სასწავლო ლიდერი, რომელიც იქნება მრავალმხრივი კომპეტენციებითა და უნარებით აღჭურვილი და, რაც მთავარია, საერთაშორისო სტანდარტებთან შესაბამისი.“ მიზნის მიღწევას კი ძალიან საინტერესო და აქტივობებით დატვირთული სამი წელი უძღოდა წინ. ამ პერიოდში დირექტორებმა „ლიდერობის აკადემიის“ სამი საფეხურის ტრენინგები გაიარეს, რომელიც მიზნად ისახავდა დირექტორების გარდაქმნას მენეჯერიდან სასწავლო ლიდერად. სწორედ აქედან გამომდინარე, ტრენინგ-მოდულების თემები მოიცავდა როგორც პედაგოგიურ საკითხებს (ჩვენი სურვილია, დირექტორმა შეძლოს საკლასო ოთახში სწავლა-სწავლების ხარისხის სწორად შეფასება), ისე უშუალოდ მისი პრაქტიკული უნარების განვითარებას. მაგალითად, ფინანსების მართვას და ა.შ. ამდენად, ტრენინგ-მოდულები მრავალმხრივ მიმართულებებს მოიცავს, — ამბობს ქალბატონი ნატალია, — ტრენინგების გარდა, დირექტორები მონაწილეობას იღებდნენ კვარტალურ შეხვედრებში, სადაც ტრენინგზე მიღებული ცოდნის გადამოწმებას ახდენდნენ. თუმცა, პროექტის დეტალური მონიტორინგის შედეგები, რა გავლენა იქონია განხორციელებულმა აქტივობებმა, რომელსაც სპეციალურად დაქირავებული ერთ-ერთი ამერიკული ორგანიზაცია სწავლობს, უფრო მოგვიანებით გახდება ცნობილი. პროექტის მასშტაბიდან გამომდინარე (პროექტი გულისხმობს ყველა საჯარო სკოლის დირექტორის გადამზადებას), არარეალურია, თითოეულს მიჰყვე და გადაამოწმო, როგორ ნერგავს პრაქტიკაში ტრენინგზე მიღებულ ცოდნას.
იმედი გვაქვს, პროექტის დასრულების შემდეგ (2019 წლის ივნისის ბოლოს), იმ რესურსის, რაც პროექტის ფარგლებში შეიქმნა და გამოცდილებას, რომელიც ტრენერებს, ტრენინგ-მოდულების ავტორებს, დირექტორებსა და პედაგოგებს დაუგროვდათ, მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრი სისტემის კიდევ უფრო განვითარებას მოახმარს.
რაც შეეხება კონფერენციას, ეს ერთგვარი შემაჯამებელი ეტაპია იმ აქტივობების, რაც ამ ფართომასშტაბიანი პროექტის ფარგლებში განხორციელდა. ქართულენოვანი დირექტორების ტრენინგები დასრულებულია, ამჟამად კი, არაქართულენოვანი დერექტორების გადამზადება მიმდინარეობს. ორდღიანი კონფერენცია საუკეთესო საშუალებაა გამოცდილების გასაზიარებლად. ამის გარდა, ჩვენ მოწვეული გვყავს უცხოელი ექსპერტები — გერმანიიდან, ჰოლანდიიდან, სამხრეთ აფრიკიდან. ისინი ქართველ კოლეგებს იმ საუკეთესო გამოცდილებას უზიარებენ, რომელიც მათ ქვეყნებში დირექტორთა პროფესიული განვითარების მიმართულებით ხორციელდება.
„სკოლის მართვის და ლიდერობის საერთაშორისო კონფერენცია“ ბოლო კონფერენციაა პროექტის ფარგლებში, თუმცა იმედი მაქვს, ეს იქნება ახალი ეტაპის დასაწყისი, როდესაც უკვე სკოლის ლიდერები, ასევე სხვა აკადემიური დაწესებულებების, ასოციაციების წარმომადგენლები, თავად გამოიჩენენ ინიციატივას, წაახალისონ სკოლათაშორისი თანამშრომლობა, საუკეთესო პრაქტიკის გაზიარება და პროფესიულ განვითარებაზე უწყვეტი ზრუნვა.“
განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის მინისტრის მოადგილემ, ირინა აბულაძემ კონფერენციის მონაწილე დირექტორებს შეახსენა, რომ მათ უმნიშვნელოვანესი როლი აკისრიათ სისტემის განვითარებაში.
„ძალიან მოხარულები ვართ, რომ „ათასწლეულის გამოწვევის კორპორაციისა“ და „ათასწლეულის გამოწვევის ფონდ საქართველოს“ მხარდაჭერით, წვლილი შევიტანეთ თქვენს განვითარებაში — საშუალება მოგეცათ უფრო მეტი კარგი საქმის კეთება შეძლოთ სკოლის დონეზე.
ეს არ არის პროექტი, რომელიც თავისთვის მიმდინარეობს, არამედ ეს არის სახელმწიფო პროექტი, რომელიც აქ განვითარდა და მის მხარდასაჭერად დაინერგა. რაც 2016 წლიდან დღემდე გავაკეთეთ, ამის შედეგები წინ არის, რადგან ვფიქრობ, ახლა ჩვენ ჯერ კიდევ საწყის ფაზაში ვართ. მიუხედავად იმისა, რომ დირექტორების პროფესიული განვითარების მთავარი ნაწილი — „ლიდერობის აკადემია“ — დასრულებულია.
ჩვენ ყველამ, განსაკუთრებით კი განათლების პოლიტიკასა და მართვაში ჩართულმა ადამიანებმა, უნდა ვიზრუნოთ სკოლებში მოსწავლეთა მრავალმხრივი ინტერესების გამოვლენასა და განვითარებაზე. დარწმუნებული ვარ, ყოველდღიური შეხება გაქვთ თქვენს სკოლებში მოსწავლეების მხრიდან სხვადასხვა მიმართულებით გამოვლენილ ნიჭიერებასთან, ამიტომ თქვენი თითოეული მესიჯი, ბავშვების მიმართ, მათ მომავალს განსაზღვრავს. თქვენზეა დამოკიდებული როგორ განვითარდებიან ისინი მომავალში და რა წარმატებებს მიაღწევენ. ამიტომაც, თქვენ მიერ წარმოთქმულ თუნდაც ერთ უმნიშვნელო ფრაზასაც კი ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. მაქსიმალურად ეცადეთ, სკოლაში შექმნათ ისეთი გარემო, სადაც არ ებრძვიან განსხვავებულობას, არ ხდება იდეების დისკრედიტაცია, წახალისებულია ინოვაცია და შეკითხვის დასმა, სადაც არ არსებობს მოცემულობა — კარგი ან ცუდი. ეს ყველაფერი განსაზღვრავს იმ წარმატებას, რომელსაც გვინდა, რომ ახალგაზრდებმა მიაღწიონ. ვფიქრობ, ჩვენ ყველანი ვმონაწილეობთ იმ არასასურველ ფაქტებში, რომელიც სამწუხაროდ ხდება — იქნება ეს მოსწავლეებში სუიციდის მცდელობა თუ დაგროვილი აგრესიის თანატოლებზე ან მათზე სუსტებზე მიმართვა. იქ, სადაც დირექტორი ხისტია და არასასურველი ფორმით მართავს სკოლას, აგრესიას მასწავლებლებში აგროვებს, მათ კი მოსწავლეებზე გადააქვთ, მოსწავლეებს — ერთმანეთზე (უფრო სუსტებზე). თავისთავად, ეს არ არის ერთადერთი ფაქტორი და ნუ გამიგებთ ისე, თითქოს სკოლებში ბულინგისა და ძალადობის ყველა შემთხვევის მიზეზი ეს არის, მაგრამ დირექტორი ერთ-ერთი მთავარი ღერძი ნამდვილად არის. აქვე გეტყვით იმასაც, რომ ეს პროცესი უფრო ზემოდანაც შეიძლება დაიწყოს — რესურსცენტრი, სამინისტრო — ეს მთელი ვერტიკალია, რომელიც იმ განწყობას განსაზღვრავს, რომელიც საბოლოოდ მოსწავლეებში გროვდება. ამიტომ, ყველამ ერთად ვიფიქროთ იმ სისტემის დახვეწაზე, რომელსაც სკოლის მართვა ჰქვია“.
რეალურად რა მისცა სამწლიანმა აქტივობებმა და „ლიდერობის აკადემიამ“ დირექტორებს? ამის შესახებ ქუთაისის მე-14 საჯარო სკოლის დირექტორმა, ნონა ჩუბინიძემ გვითხრა, რომ: „ეს ერთადერთი პროექტია, რომელმაც საკლასო ოთახის კარი გააღო და მასწავლებელთან შევიდა, დირექტორები და მასწავლებლები ერთი და იმავე ენაზე აალაპარაკა და ერთი და იგივე პრიორიტეტები დაუსახა მიზნად. დანარჩენი უკვე, მხოლოდ ტექნიკური პროცესია, თუ როგორ ავამუშავებთ თანამედროვე მეთოდოლიგიითა და ტექნოლოგიით სწავლებას სკოლებში, რაც ასე მიღებულია თანამედროვე მსოფლიოში და ასე მოსწონთ მოსწავლეებს. ჩემი აზრით, ამ პროექტის ყველაზე დიდი მონაპოვარი, სკოლაში თანამშრომლობითი კულტურის ჩამოყალიბებასთან ერთად, სწორედ ეს არის.“
ზესტაფონის მუნიციპალიტეტის ქვედა საზანოს სკოლის დირექტორისთვის, ნანა გიორგობიანისთვის კი, რომელმაც ლიდერობის აკადემიის სამივე საფეხურის გავლასთან ერთად, ტრენინგები გაიარა, როგორც ფიზიკის პედაგოგმა, პროექტი საუკეთესო პროცესი აღმოჩნდა, რომელმაც პროფესიულ ზრდასთან ერთად, თვითრწმენაც შემატა: „ახლა გაცილებით მეტად ვარ მზად იმისთვის, რომ ვმართო სკოლა და ვიყო წარმატებული მასწავლებელი. იგივე მოხდა ჩემი სკოლის პედაგოგებშიც, მათ მეტად განუმტკიცდათ ნდობა როგორც ჩემ მიმართ, ისე საკუთარი თავისადმი. მათი სახით შეიკრა გუნდი, რომელიც დანარჩენ პედაგოგებს ეხმარება, განსაკუთრებით ფასილიტატორები, რომლებიც თანამოაზრეებთან ერთად, მართლაც დიდ პროფესიულ დახმარებას უწევენ მასწავლებლებს. რეალურად, პროექტმა ძალიან კარგი თანამშრომლობითი გარემო ჩამოაყალიბა“. — ამბობს ის.
კონფერენციაზე მოწვეულ მომხსენებლებს შორის იყვნენ ლუდვიგსბურგის (გერმანია) საშუალო სკოლის დირექტორი ჰარტმუტ მეიერი, რომელიც, ასევე, კონსულტანტად მუშაობს ბადენ-ვურტენბერგის სკოლაში, ხოლო შტუტგარდის სკოლის განვითარების ინსტიტუტში — პროფესიული ორიენტაციისა და კარიერის დაგეგმვის ექსპერტია. ჰარტმუტ მეიერი, 2017 წლიდან, ჩართულია ნaec-ის პროექტში „სკოლის თვითშეფასება განვითარებისთვის“, როგორც ხარისხის განვითარებისა და შეფასების ექსპერტი, კონსულტაციას უწევს ჩვენი ქვეყნის საჯარო სკოლებს ხარისხის მართვის, შეფასებისა და სკოლის განვითარების საკითხებში. მისი პრეზენტაციაც სწორედ ამ თემას ეხებოდა და პასუხს სცემდა კითხვებს — რას ნიშნავს ხარისხი, რა არის მისი უზრუნველყოფის მიზნები და როგორ უნდა განხორციელდეს სკოლაში ხარისხის მართვა. ექსპერტმა ხაზი გაუსვა შიდა და გარე შეფასებების ინსტრუმენტებს და მათი გამოყენების ხერხებს სკოლის თვითშეფასების ციკლში.
სტელენბოშის უნივერსიტეტის წამყვანმა მკვლევარმა, დოქტორმა სამხრეთ აფრიკიდან, ნიკ სპაულმა პრეზენტაციაში ყურადღება გაამახვილა საერთაშორისო კვლევების მონაცემების გამოყენებაზე სკოლის მართვისა და პოლიტიკის ჩამოყალიბებაში. მიმოიხილა, თუ როგორ უნდა გამოიყენონ საერთაშორისო კვლევების მონაცემები სკოლის მენეჯმენტმა და სხვადასხვა საგანმანათლებლო ერთეულებმა გადაწყვეტილების მიღებისას, კერძოდ, რესურსების გამოყენებისა და სწავლების სტრატეგიების მიმართულებით.
ნიდერლანდების საშუალო სკოლის დირექტორის, იოკე ჰენგეფელდ-ვან კონინსბრუგერის საპრეზენტაციო თემა საშუალო სკოლის ბაზაზე პროფესიული ორიენტაციისა და კარიერის დაგეგმვას შეეხო. მან ნიდერლანდების საშუალო სკოლის მაგალითზე ისაუბრა და განმარტა, თუ რა მნიშვნელობა აქვს პროფესიული ორიენტაციისა და კარიერის დაგეგმვას მოსწავლეთა მომავალ წარმატებაზე. ნიდერლანდების სამეფოში სკოლის ხარისხის უზრუნველყოფის სისტემა სწორედ სკოლის თვითშეფასების მოდელს ეყრდნობა.
კონფერენციამ დირექტორებს „იდეების მოედანი“ შესთავაზა და სკოლის მართვასთან დაკავშირებულ აქტუალურ საკითხებზე საუბრის საშუალება მისცა. დირექტორებმა საინტერესო პრეზენტაციები წარმოადგინეს თემებზე: ინკლუზიური განათლება და თანასწორობა, არაფორმალური განათლება, ძალადობა სკოლაში — მისი პრევენცია და რეაგირების გზები, სკოლის თვითშეფასების მექანიზმები და სხვ. კონფერენციის მრავალფეროვანი პროგრამა მასტერკლასებსაც დაეთმო და პროფესიონალებმა დირექტორებს აქტუალური თემები შესთავაზეს — ელდარ პირმისაშვილი (საზოგადოებასთან ურთიერთობის ექსპერტი) — „იმიჯის მნიშვნელობა სკოლის წარმატებისთვის“; მაია ხოსიტაშვილი (ტრენერი, კონსულტანტი, ფსიქოლოგი) — „გუნდური მუშაობის როლი სასკოლო ცხოვრებაში“; პაატა ამონაშვილი (ფსიქოლოგი, სოციოლოგი და მწერალი) — „სკოლა და ღირებულებები ჰუმანური პედაგოგიკის პერსპექტივაში“.
კონფერენციამ განათლების სპეციალისტებს შესაძლებლობა მისცა განათლების მართვის სფეროში არსებული ტენდენციები, მიღწევები და გამოწვევები საჯაროდ გამოეტანათ.
|
