გვესაუბრება საქართველოს შოთა რუსთაველის თეატრისა და კინოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი გოგი მარგველაშვილი

_ ახალი საპროტესტო ტალღა წამოვიდა მეთორმეტეკლასელთა გაფიცვის სახით, რომელსაც, ბუნებრივია, გვერდს ვერც ჩვენ ავუვლით. როგორია თქვენი დამოკიდებულება ამ საკითხისადმი?
_ მართალი გითხრათ, არ მესმის მოსწავლეთა მოთხოვნა _ `არ მინდა გამოცდა~. არა მგონია, მოსწავლეებისგან ისეთ რამეს ითხოვდნენ, რასაც არ უნდა ითხოვდნენ. მათგან ითხოვენ არა კარიერის დაცლას, არამედ გამოცდის ჩაბარებას იმ საგნებში, რომელიც თორმეტი წლის განმავლობაში ისწავლეს სკოლაში. აპროტესტებენ იმის გამო, რომ ჩვენ ეს საგნები არ გვისწავლიაო. აი, რატომ არ უსწავლიათ, ეს უკვე სხვა საკითხია. აქ გასარკვევი, ალბათ, ის არის, რატომ ვერ მიიღეს ცოდნა _ იმიტომ, რომ სკოლაში არ დადიოდნენ, რადგანაც მიაჩნდათ, რომ არ სჭირდებათ და მათთვის საკმარისია მხოლოდ უნარ-ჩვევებსა და კიდევ რამდენიმე საგანში მომზადება; თუ სასწავლო გეგმები არ იძლეოდა ამის საშუალებას; თუ უბრალოდ გაჯიუტებაა, რომ გამოცდა არ გვინდა? თუკი პრობლემა ისაა, რომ სურვილის შემთხვევაშიც ვერ მიიღებდა მოსწავლე სკოლაში ცოდნას, მაშინ ეს სერიოზულად მისახედია; რაც მთავარია, ამ პრობლემაზე არც ერთი მეთორმეტეკლასელი არ საუბრობს. მაშინ მიზეზად მხოლოდ მათი გაჯიუტება გვრჩება, ამ სახის პროტესტს კი, ბუნებრივია, არავინ მიიღებს.
რატომ მივედით აქამდე? როგორც კი მეოთხე გამოცდა დაემატა ერთიან ეროვნულ გამოცდებს, ქვეყანა ჩამოიქცა და იმ წუთში საჭირო გახდა სკოლებში საატესტატო გამოცდების შემოტანა იმისათვის, რომ მოსწავლეები ვაიძულოთ ისწავლონ _ აქ მე ვერაფერს გეტყვით, რადგანაც საშუალო განათლებაში ასეთი კომპეტენტური არ ვარ, ვერც დასკვნებს გავაკეთებ. თუ ეს პრობლემა საერთოდ არ დგას და, უბრალოდ, სიახლეს იღებენ მწვავედ, მაშინ, თავისთავად, აპროტესტებენ იმას, რისი ვალდებულებაც აკისრიათ. ბუნებრივია, თვალყურს ვადევნებ პროცესებს და არც ერთი მოსწავლე მიზეზად სასწავლო პროგრამას არ ასახელებს, მათ გამოცდები არ უნდათ.

_ ხშირად საუბრობენ, რომ ახალგაზრდებში წიგნიერების დონე დაბალია, ეს გარკვეული კვლევების შედეგადაც დასტურდება. რას გვეტყვით ამის შესახებ?
_ რომ გითხრათ, წიგნიერი თაობა მოდის და ჩვენს უნივერსიტეტში მოსულ სტუდენტებს ბევრი წიგნი აქვთ წაკითხული, მოგატყუებთ. საკმაოდ რთული და შრომატევადი პროცესია, აიძულო სტუდენტი იკითხოს. სტუდენტს, რომელსაც ეკითხები, წაკითხული აქვს თუ არა, მაგალითად, `ანა კარენინა~, გპასუხობს, დიახ. მაგრამ როცა ნაწარმოების სიუჟეტიდან სხვადასხვა ეპიზოდს ეკითხები (მოგეხსენებათ, ჩვენ უფრო სიღრმისეულად გვჭირდება ნაწარმოების ცოდნა, რადგანაც ლიტერატურის ქმედით ენაზე გადატანა ხდება), ცოტა გაოცებული გიყურებენ, ანუ არ იციან. გვიყვებიან იმას, რაც ერთ-ერთ გამოცემაში ამოიკითხეს, სადაც მსოფლიო ლიტერატურის ადაპტირებული შედევრებია ჩატეული _ სქელტანიან ნაწარმოებს გვერდნახევარი ან, მაქსიმუმ, ორი გვერდი აქვს დათმობილი. რაც ყველაზე სამწუხაროა, მიაჩნიათ, რომ ამაზე მეტი არც უნდა იცოდნენ. ეს ბევრმა ფაქტორმა განაპირობა. ჩემთვის არასერიოზულია, როცა ჩამოთვლილი თექვსმეტი პასუხიდან შეკითხვაზე _ ვისი ნაწარმოებია `დანაშაული და სასჯელი~? _ ერთი სწორი უნდა შემოხაზო. თუ დოსტოევსკი შემოხაზე, ეს იმას ნიშნავს, რომ შენ საოცარი მომზადების მქონე ადამიანი ხარ. არის ეს ცოდნა? ფორმალურად არის, შინაარსობრივად _არა. ამაში დამნაშავეც არავინაა, რადგან ჩვენ ვიკიპედიების საუკუნეში ვცხოვრობთ, გარკვეულ პარამეტრებში მოქცეული ინფორმაცია ძალიან იოლად ხელმისაწვდომია ყველასთვის, უფრო სიღრმისეული ცოდნისთვის ახალგაზრდა თავს აღარ იწუხებს, არც სურვილი აქვს, არც დრო და, რაც მთავარია, გამზადებულ ფორმატში მოქცეული ინფორმაცია აქვს. სამწუხაროდ, ასეთი ცოდნით ბევრია. რაც შეეხება სტუდენტების იმ რაოდენობას, ვინც წიგნს მართლა კითხულობს, აანალიზებს და შეუძლია თუნდაც მხატვრულ ნაწარმოებზე იმსჯელოს, ასეთი ცოტაა. ჩვენ, სპეციფიკურობიდან გამომდინარე, ამ მიმართულებით მუშაობა გვიწევს, რადგანაც რეჟისორმაც და მსახიობმაც პიესა მაინც ხომ უნდა წაიკითხოს. ეს გარდაუვალია. წიგნიერების, წიგნის კითხვის კულტურის საერთო დონე სასურველია უკეთესი იყოს.

_ ეს, რაც შეეხება მხატვრულ ლიტერატურას, სტუდენტებისთვის პროფესიული ლიტერატურა, სახელმძღვანელოები არანაკლებ მნიშვნელოვანია...
_ სახელმძღვანელოებს რაც შეეხება, ამ მიმართულებით ბოლო წლებში დავიწყეთ საქმიანობა. აქამდე უნივერსიტეტის პროფესორ მასწავლებლები სხვადასხვა გამომცემლობებში ბეჭდავდნენ სახელმძღვანელოებს ან დამხამრე სახელმძღვანელოს ფუნქციის მატარებელ ლიტერატურას. ბოლო წლებია, რაც ამ საქმიანობას მოვკიდეთ ხელი და საკმაოდ ინტენსიურად ვმუშაობთ. იბეჭდება ძალიან დიდი რაოდენობით ლიტერატურა, თუმცა უფრო მეტია საჭირო, მაგრამ ეს, ბუნებრივია, ფინანსებთანაა დაკავშირებული. გამოვცემთ სახელმძღვანელოებს, დამხმარე სახელმძღვანელოებს როგორც თარგმანებს, ასევე ჩვენივე პროფესურის მიერ შექმნილს; კვარტალში ერთხელ გამოდის ჟურნალი, სადაც იბეჭდება თეორიული ხასიათის სამეცნიერო ნაშრომები, ყოველი წლის ბოლოს _ სამეცნიერო კვლევების კრებული. ჩვენს სფეროში _ დრამის, ხელოვნებათმცოდნეობის, კინოს _ ძალიან ბევრი უცხოური ლიტერატურაა, რომლის თარგმნაც გვინდა, ამ მიმართულებით წინ ბევრი სამუშაო გველის. კატეგორიულად აუცილებელია, სტუდენტებს პროფესიული ლიტერატურა ქართულ ენაზე ჰქონდეთ. ვცდილობთ, ეს, შეძლებისდაგვარად, ეტაპობრივად განვახორციელოთ. არ მიმაჩნია სწორად მიდგომა, სტუდენტს უთხრა _ ლიტერატურა ინგლისურ, ფრანგულ, ესპანურ და ა. შ. ენებზეა, კეთილი ინებე, მოიძიე და ისწავლე. ამდენად, მაქსიმალურად ვცდილობთ, სტუდენტებს პროფესიული ლიტერატურა ქართულ ენაზე შევთავაზოთ. ჩვენ გარკვეული გეგმები გვაქვს _ კულტურის სამინისტროსთან ერთად გავზარდოთ როგორც თარგმნილი ლიტერატურის, ისე ქართული ლიტერატურის გამოცემა. ახლა, მიხეილ თუმანიშვილის საიუბილეო თარიღთან დაკავშირებით, ვამზადებთ სამტომეულს, რომელიც დიდი ხნის წინ გამოიცა და მაშინვე ბიბლიოგრაფიულ იშვიათობად იქცა. ცოტა ხნის წინ გამოვეცით აკაკი ვასაძის ორტომეული. ასევე, ვაპირებთ გამოვცეთ ქართველი თეატრალური კრიტიკოსების საუკეთესო, რჩეული ნაშრომები; ვამზადებთ წიგნების სერიას ქართული თეატრის განვითარების სხვადასხვა ეტაპზე ყველაზე მნიშვნელოვანი პერსონალიების _ რეჟისორებისა და მსახიობების შესახებ. ვნახოთ, გეგმები ბევრი გვაქვს.

_ რამდენ სტუდენტს იღებს ყოველწლიურად უნივერსიტეტი და რამდენად არიან რეალიზებული კადრები, რომელსაც თქვენ ამზადებთ. არის ამდენი მსახიობი თუ რეჟისორი საჭირო?
_ ყოველწლიურად 205 ადამიანს ვიღებთ, შეიძლება წელს ეს რიცხვი გავზარდოთ. გაზრდა, ბუნებრივია, მოთხოვნაზეა დამოკიდებული, მაგრამ, ამავე დროს, ეს ჩვენი უნივერსიტეტის მატერიალურ-ტექნიკურ რესურსზეცაა დამოკიდებული. რაც შეეხება მათ დასაქმებას, სიღრმისეული კვლევა არ ჩაგვიტარებია, მაგრამ გარკვეული მონაცემების საფუძველზე შემიძლია გითხრათ, რომ საშემსრულებლო სპეცილობების 80 პროცენტი რეალიზებულია, დასაქმებულია ტელესივრცეში _ მსახიობები, ტელეოპერატორები, მომსახურე ტექნიკური პერსონალი, რეჟისორები; ბუნებრივია, დრამატულ თეატრებში ჩვენი კადრები არიან, არ არსებობს დამდგმელი ქორეოგრაფი, რომელსაც ჩვენი უნივერსიტეტი არ ჰქონდეს დამთავრებული. ხელოვნებათმცოდნეეების, კინო თუ თეატრმცოდნეების უმეტესობა დასაქმებული არიან ჟურნალებსა თუ ტელევიზიებში და ა.შ. ამდენად, მარტივად შემიძლია გიპასუხოთ, კადრების ის რაოდენობა, რასაც ჩვენი უნივერსიტეტი ამზადებს, საჭიროა. რაც შეეხება კონტინგენტის გაზრდას, გონივრულ პარამეტრებში უნდა ჩაჯდეს, ზომიერება არ უნდა დავკარგოთ.

_ დაბოლოს, რა სიახლეა წელს კინოსა და თეატრის სახელმწიფო უნივერსიტეტში?
_ სიახლეა პროფესიულ სწავლებასთან დაკავშირებით _ ძალაში შემოდის ახალი, ხუთდონიანი კლასიფიკატორი, ამ ნაწილზე ვმუშაობთ ისე, როგორც სხვა უმაღლესი სასწავლებლები. პროფესიული სწავლების სექტორს დაემატება ახალი სპეციალობები, მაგალითად, მონტაჟის რეჟისორი, ოპერატორის ასისტენტი და ა.შ. აქამდე გვქონდა ფოტოგრაფია, საესტრადო ვოკალი. დეტალიზაცია შორს წაგვიყვანს, ახალი კლასიფიკატორით ყველა უმაღლესი სასწავლებელი განსაზღვრავს იმ სპეციალობებს დონეების მიხედვით, რომელსაც ასწავლის პროფესიული განათლების დონეზე. აქ მთავარია, აკრედიტაციის სამსახურმა ჩვენთან ერთად სწორად შეადგინოს ბადე, სადაც განსაზღვრული იქნება, თითოეული სპეციალობა რა კვალიფიკაციის კადრს მოამზადებს.

ესაუბრა
ლალი ჯელაძე