2016-12-15
როგორ განვავითაროთ გამჭოლი კომპეტენციები
ლალი ჯელაძე
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის ორგანიზებითა და ინიციატივით, მასწავლებლებისთვის ორდღიანი კონფერენცია ჩატარდა, სახელწოდებით — „მოსწავლის გამჭოლი კომპეტენციის განვითარება“. მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის დირექტორი გიორგი მაჩაბელი ყოველწლიურ კონფერენციას პედაგოგთა პროფესიული განვითარების კონტექსტში განიხილავს და ამბობს, რომ ცენტრი უკვე მეოთხედ ატარებს და დასასწრებად მასწავლებლები, მთელი საქართველოს მასშტაბით, რეგიონებიდან ჩამოდიან: „წელსაც, კონფერენციას მასწავლებლები სხვადასხვა რეგიონებიდან ესტუმრნენ. ისინი მოისმენენ ინფორმაციას საქართველოს განათლების სისტემაში მიმდინარე და სამომავლოდ დაგეგმილი სიახლეების შესახებ. ეს არის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ღონისძიება იმ ციკლისა, რომელსაც მასწავლებელთა პროფესიულ განვითარებას ვუწოდებთ.“
კონკურსი, კონფერენციაში მონაწილეობის მისაღებად, მიმდინარე წლის ოქტომბერში გამოცხადდა და შემოსული 300-მდე განაცხადიდან, სპეციალურად შექმნილმა კომისიამ, 59 საუკეთესო მოხსენება შეარჩია.
კონფერენციას საჯარო და კერძო სკოლების 100-მდე მასწავლებელი ესწრებოდა. სხვადასხვა საგნის 59-მა მომხსენებელმა მასწავლებელმა კოლეგებს საინტერესოდ მომზადებული თემები წარუდგინა, მათ შორის: წიგნიერების განვითარება, ინტერკულტურული კომპეტენციების განვითარება, ციფრული და რაოდენობრივი წიგნიერების განვითარება, სწავლება კატასტროფების რისკების მართვის შესახებ — მათ შორის სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროებების მქონე მოსწავლეთათვის და ეკოლოგიური წიგნიერების განვითარება.
„დღევანდელი კონფერენციის თემა — გამჭოლი კომპეტენციები — ციფრული, რაოდენობრივი, ინტერკულტურული და სხვ., სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია როგორც დღევანდელი მოსწავლეებისთვის, ისე მომავალი მოქალაქეებისთვის და არც თუ ისე ადვილია მისი სწავლება საგანმანათლებლო კონტექსტში. საგანზე ორიენტირებულმა მასწავლებელმა ყურადღება უნდა მიაქციოს ამ საგნის ცხოვრებასთან კავშირს და სწორედ ამ კომპეტენციების განვითარებას. ეს იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ მასწავლებელთა გარკვეულმა ნაწილმა გადაწყვიტა, დაეწყო ექპერიმენტი და ფოკუსირება მოეხდინა გამჭოლ კომპეტენციებზე. საკუთარი პროექტების ფარგლებში როგორ შეძლეს გარკვეული შედეგების მიღება და რა გამოუვიდათ პედაგოგებს, სწორედ ამას მოვისმენთ კონფერენციაზე.“ — განაცხადა, კონფერენციის გახსნისას, განათლებისა და მეცნიერების მისნისტრის მოადგილემ ლია გიგაურმა.
რატომ შეირჩა წლევანდელი კონფერენციის თემად გამჭოლი კომპეტენციების განვითარება, ამის შესახებ მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის დირექტორის მოადგილე მანანა რატიანი ამბობს, რომ ეროვნული სასწავლო გეგმით მასწავლებლებს გარკვეული ვალდებულება აქვთ, რომ თავიანთ საგნებში გამჭოლი კომპეტენციები განავითარონ. როგორც მან გვითხრა, მართალია, ერთი მხრივ, ეროვნული სასწავლო გეგმა ამას პედაგოგებს ავალდებულებს, მაგრამ, მეორე მხრივ, ძალიან მოკრძალებულ ჩანაწერს სთავაზობს: „მხოლოდ ერთი აბზაცით არის განსაზღვრული, რა არის გამჭოლი კომპეტენციები. აქედან გამომდინარე, მასწავლებლებს აუცილებლად სჭირდებათ ხელშეწყობა, რომ განავითარონ გამჭოლი კომპეტენციები. სწორედ ამიტომ ჩავთვალეთ საჭიროდ, რომ მეოთხე ეროვნული კონფერენცია სწორედ ამ თემისთვის მიგვეძღვნა.
ძალიან მნიშვნელოვანია მასწავლებელთა აქტიურობის ზრდა. წელს 300-მა პედაგოგმა გამოგვიგზავნა საკონფერენციო თემა, მათგან კომისიამ 59 მიიჩნია საუკეთესო პრაქტიკის მქონედ. კომისიას ჩვენი ცენტრისა და ეროვნული სასწავლო გეგმების დეპარტამენტის ექსპერტ-კონსულტანტები წარმოადგენენ, სწორედ მათი გადაწყვეტილებით შეირჩა მეოთხე კონფერენციისთვის 59 საუკეთესო თემა.“
რაც შეეხება ზოგადად ამ აქტივობას, მანანა რატიანი ამბობს, რომ: „მასწავლებლებისთვის აუცილებელია არსებობდეს სივრცე, სადაც ისინი საუკეთესო გამოცდილებას შეაჯამებენ და ერთმანეთს გაუზიარებენ. ეროვნული კონფერენცია სწორედ ეს სივრცეა — ერთი მხრივ, ეს არის მასწავლებლის ნაღვაწის დაფასება და მეორე მხრივ, სხვა მასწავლებლებისთვის საუკეთესო შესაძლებლობა, გაეცნონ კოლეგების მიერ განხორციელებულ აქტივობას, საუკეთესო პრაქტიკას და შემდგომ თავიანთ პრაქტიკაშიც მოსინჯონ და გამოსცადონ.“
მონაწილე მასწავლებლების აზრით, ეს კონფერენცია მათთვის იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ სასურველია, უფრო მეტ მასწავლებელს მიეცეს მონაწილეობის შესაძლებლობა. 43-ე საჯარო სკოლის პედაგოგი ნინო აბულაძე მიიჩნევს, რომ კონფერენციებზე საუკეთესო პედაგოგიური პრაქტიკის ნიმუშებია წარმოდგენილი და რაც უფრო მეტი მასწავლებელი ნახავს, მით უკეთესი იქნება: „ეს მნიშვნელოვანია როგორც პედაგოგების განვითარებისთვის, ისე სასწავლო პრაქტიკის გაუმჯობესებისთვის. ეროვნული კონფერენცია ერთ-ერთი ის ღონისძიებაა, რომელიც ხელს უწყობს გამოცდილების გაზიარებას, ამასთანავე, ჩვენ მიერ კონფერენციაზე წარმოდგენილი ნაშრომები დასტურია, რომ საგაკვეთილო პროცესს კარგად წარვმართავთ და არ ჩამოვუვარდებით ევროპულ სტანდარტებს. სწორედ ამიტომ ვფიქრობ, რომ საუკეთესო პრაქტიკის გამოცდილება, რაც შეიძლება მეტმა, პედაგოგმა უნდა გაიზიაროს“.
კონფერენციის მასშტაბის ზრდას მანანა რატიანიც ემხრობა და ამბობს: „რადგან წელიწადში ერთ ეროვნულ კონფერენციას ვატარებთ, ამიტომაც გვიწევს მონაწილეთა რაოდენობის შეზღუდვა. თუმცა, სამომავლოდ, შესაძლებელია მასშტაბი გავზარდოთ. ვგეგმავთ საგნობრივი ასოციაციების ხელშეწყობას, რომ მათ ჩაატარონ კონფერენციები, სადაც ჯგუფები — მასწავლებლები ერთმანეთს გამოცდილებას გაუზიარებენ. ეს სამომავლო გეგმაა, ამჟამად კი ამას ეროვნული კონფერენციის სახე აქვს“.
ღონისძიებაზე ცენტრის თანამშრომლებმა წარმოადგინეს თემები დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების, ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებში მოსწავლეთა შედეგების გაუმჯობესების, ექსპერიმენტებით სწავლებისა და ბუნების შემეცნებაში განათლების როლის შესახებ.
ნინო აბულაძემ კოლეგებს „ძველი აღმოსავლეთის ცივილიზაციების“ თემით შესთავაზა შემოქმედებითი აზროვნების განვითარება. ეს გახლდათ საუკეთესო გამოცდილება, თუ როგორ შეიძლება მედიაწიგნიერების გამოყენება ისტორიის გაკვეთილებზე: „დიუის კონცეფციით „სწავლა მნიშვნელოვანია, მაგრამ მისი გამოყენების უნარი კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი. ცოდნა სამყაროსთან ურთიერთობის პროცესში ყალიბდება“.
როგორ გამოიყენოს მოსწავლემ ის ცოდნა, რომელსაც ვაძლევთ? როგორ გავუღვივოთ ინტერესი მოსწავლეებს იმისათვის, რომ უკეთ დაინახონ და განსაზღვრონ საკუთარი საჭიროება საგაკვეთილო პროცესში და ზოგადად, ყოველდღიურ ცხოვრებაში, როგორ შეძლონ ინფორმაციის ნაკადში ორიენტირება, მიღებული მასალის გაფილტვრა, კრიტიკული აზროვნება, მასალის შექმნა და გავრცელება. მედიაწიგნიერება არ არის ცალკე საგანი, ის ინტეგრირებულია სწავლების პროცესში და მისი გამოყენების უნარი მოსწავლეს ყოველდღე, ნაბიჯ-ნაბიჯ უნდა ჩამოუყალიბდეს საგაკვეთილო პროცესში. ამის გამო, ხშირად მიწევს ფიქრი იმაზე, როგორ შევარჩიო საგაკვეთილო პროცესის დროს ისეთი აქტივობები, რომელიც მათ ამ უნარის განვითარებაში დაეხმარება. შემაჯამებელი დავალების დროს, სამწუხაროდ, ფართოდ არის გავრცელებული ე.წ. ტესტირება, სადაც აქცენტი, ხშირ შემთხვევაში, კეთდება დეკლარატიულ ცოდნაზე. ამ დროს ვიცით, რომ ჩვენი სწავლების მთავარი ორიენტირი ფუნქციური ცოდნა უნდა იყოს. ამ პრობლემიდან გამომდინარე, ხშირად ვფიქრობ, რომელი საინტერესო აქტივობა შევთავაზო მოსწავლეებს როგორც საგაკვეთილო პროცესზე, ასევე მასალის შეჯამებისას; ამჯერად, კონფერენციაზე წარვადგინე მეშვიდე კლასში ჩატარებული შემაჯამებელი დავალება „ძველი აღმოსავლეთის ცივილიზაციები“ — უკვე ნასწავლი ქვეყნების გახსენება, რომლის მთავარი მიზანი იყო: წინარეცოდნის გააქტიურება, ამ ცოდნის გამოყენება საინფორმაციო გვერდის შესაქმნელად (ამისთვის შევარჩიეთ მაიქროსოფტის საინტერესო პროგრამა ჴne note), ინფორმაციების მოძიება, დახარისხება, გაფილტვრა, უკვე ნასწავლი მასალის შეჯამება და წინარე ცოდნაზე ახალი, მათთვის საინტერესო მასალების დაშენება, ამ ინფორმაციის განთავსება ე.წ. ბლოკნოტში და გაზიარება. ეს არის დავალება, რომელიც პირდაპირ უწყობს ხელს იმ უნარების განვითარებას, რომელიც მოსწავლეს არა მხოლოდ სკოლაში, არამედ ყოველდღიურ ცხოვრებაში სჭირდება, ანუ მიიღოს სკოლაში ის გამოცდილება, რასაც ცხოვრებაში გამოიყენებს. სწორედ ასეთი დამოკიდებულების პროცესში ჩნდება მედიაწიგნიერების განათლების აუცილებლობა.“
დავით ნოზაძე, „ევროპული სკოლის“ მასწავლებელი: ჩემი თემა „კეთებით სწავლება“ სექციის „ციფრული და რაოდენობრივი წიგნიერების“ ფარგლებში მოვამზადე. 59 არჩეული თემიდან ამ სექციაში შინაარსობრივად დატვირთული 10 ძალიან საინტერესო მოხსენება იყო წარმოდგენილი. თითოეული თავისებური სპეციფიკითა და მრავალფეროვანი დეტალებით იყო მომზადებული. რაც შეეხება ჩემს თემას „კეთებით სწავლება“, ერთ-ერთი აქტუალურია დღევანდელ საგანმანათლებლო სივრცეში. დღევანდელ განათლების სისტემაში საკმაოდ ბევრს საუბრობენ თამაშით სწავლების შესახებ და გვირჩევენ პედაგოგებს, რომ თამაშის ელემენტები აქტიურად გამოვიყენოთ სასწავლო პროცესში ნებისმიერ ასაკობრივ საფეხურზე, განსაკუთრებით კი დაწყებითსა და საბაზო კლასებში. თამაშით სწავლებას კიდევ უფრო საინტერესოს ხდის კეთებით სწავლების მეთოდი, რომლის დროსაც თვითონ მოსწავლეები, პედაგოგის დახმარებით, ქმნიან სხვადასხვა საინტერესო აქტივობებს თამაშის სახით, რაც მოსწავლეში აღვიძებს შემოქმედებითობის და მაღალი აზროვნების უნარს. მოსწავლე კრეატიული იდეების გენერირების პროცესშია და დამოუკიდებლად იღებს გადაწყვეტილებას კონკრეტული საკითხის (პრობლემის) მოგვარებაში.
სწავლა-კეთების მეთოდი დღითი დღე აქტუალური ხდება სასწავლო პროცესში და უშუალოდ შედეგზე აისახება. ასეთი მიდგომით მოსწავლეებს ნასწავლი, ნანახი და შესრულებული დავალება აღარასოდეს დაავიწყდებათ. მეც ასეთ მეთოდს თითქმის სისტემატურად მივმართავ საგნის სწავლებისას, და, ალბათ, ადეკვატურიცაა, რადგან ისტ სწავლება კეთების (პრაქტიკის) გარეშე შეუძლებელია. დარწმუნებული ვარ, ძალიან ბევრი პედაგოგი იყენებს ამ მეთოდს ისტ სწავლების დროს, თუმცა ჩემი მიდგომა განსხვავებულია — მოსწავლეები თავად ქმნიან სხვადასხვა სააზროვნო თამაშებს და ამ თამაშის კეთების პროცესში სწავლობენ ძალიან ბევრ სხვადასხვა მათთვის უცნობ და საჭირო ინსტრუმენტს. თემაში კარგად ჩანს, თუ როგორ ავითარებს „კეთებით სწავლა“ მოსწავლეებში მაღალ შემოქმედებით აზროვნებას. ამას შემდეგნაირად ვახერხებთ: მოსწავლეები სწავლობენ საპრეზენტაციო პროგრამას მicrosoft ჵower ჵoint -ის გარემოში, მათმა უმრავლესობამ ძალიან კარგად იცის ამ პროგრამის დანიშნულება და საჭიროება, შესაბამისად, პროგრამის გამოყენებაც. პროგრამას მოსწავლეებს სხვა კუთხით ვთავაზობ, მაგალითად, როგორიცაა პროგრამა მicrosoft ჵower ჵoint მოსწავლეებისთვის — სხვადასხვა საინტერესო თამაშის შექმნა. ასეთი მიდგომა მათთვის არის ახალი და საინტერესო, რაც შემოქმედებითი აზროვნების განვითარებასთან ერთად, კრეატიული უნარის გამოვლენასაც უწყობს ხელს.
რაც შეეხება ზოგადად კონფერენციას, ძალიან საინტერესო იყო, განსაკუთრებით პირველი დღე აღმოჩნდა ინფორმაციულად დატვირთული, ცენტრის მომხსენებლებმა ბევრი სიახლე გაგვაცნეს, მეორე დღე კი სექციურ მუშაობას დაეთმო.
ეროვნული კონფერენცია მრავალმხრივ სასარგებლოა მასწავლებლებისთვის, რადგან გამოცდილების გაზიარების გარდა, კრედიტ-ქულების მოპოვების შესაძლებლობასაც იძლევა. პროფესიული განვითარების სქემის მიხედვით, კონფერენციის მომხსენებელ მასწავლებელს ერთი კრედიტ-ქულა ენიჭება.
|
