2016-11-10
სქემის საპილოტე წლის შეფასება
განათლების მინისტრმა „მასწავლებელთა საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემაში“ ცვლილებები დააანონსა და პედაგოგებს დაჰპირდა კიდეც, რომ: „სქემის ის ნაწილი, რომელიც შეიცავდა (არ მინდა ამ სიტყვის თქმა, მაგრამ მაინც გამოვიყენებ), მუქარას, რომ მასწავლებელს შეიძლება სამ წელიწადში სამსახური დაეტოვებინა, უახლოეს პერიოდში გაქრება.“ განახლებული და სახეცვლილი სქემის წარდგენამდე, დავინტერესდით, როგორ ჩაიარა სქემის პირველმა საპილოტე წელმა და რა ხარვეზები გამოიკვეთა მისი დანერგვის პროცესში, რამდენმა მასწავლებელმა გაიუმჯობესა კარიერული საფეხური და, შესაბამისად, საკუთარი ბიუჯეტი, ვინაიდან სტატუსის ცვლილება პირდაპირ აისახება ხელფასის დანამატზე. ამ საკითხებზე საუბარი ვთხოვეთ მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრის დირექტორის მოადგილეს მანანა რატიანს.
— რეალურად დიდ ცვლილებებს სტატუსების მინიჭების მხრივ სქემაში, ერთი წლის განმავლობაში, არ ველოდით, რადგან არის სავალდებულო აქტივობები, რომლებიც არ ამუშავებულა და მასწავლებლებს არ მიეცათ მათში კრედიტქულების დაგროვების საშუალება. ეს ეხება საგაკვეთილო დაკვირვებას, რადგან რუბრიკა, ჯერჯერობით, არ არის დამტკიცებული შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის მიერ. ეს აქტივობა კი სავალდებულო იყო შიდა დაკვირვებაში პრაქტიკოსი და უფროსი მასწავლებლებისთვის, ხოლო როგორც გარე დაკვირვება — უფროსი მასწავლებლებისთვის. მიუხედავადა ამისა, მასწავლებელთა სტატუსების რაოდენობებში გარკვეული ცვლილებები მაინც გვაქვს. პირველ რიგში, უფროს მასწავლებლებს, ერთი წლის განმავლობაში, 1 900 მასწავლებელი შეემატა. ეს იმას ნიშნავს, რომ პრაქტიკოსმა მასწავლებლებმა, რომლებსაც პროფესიული უნარების გამოცდა წარმატებით ჰქონდათ დაძლეული და რომლებმაც საგნის გამოცდა ჩააბარეს, გაიუმჯობესეს სტატუსი და გახდნენ უფროსი მასწავლებლები. ამავდროულად, სისტემაში შემოვიდნენ მასწავლებლები, რომლებსაც თავიანთი კვალიფიკაციით უფროსი მასწავლებლის სტატუსი ეკუთვნით. აქედან გამომდინარე, უფროსი მასწავლებლების საკმაოდ დიდი რაოდენობით მატება გვაქვს და დღეს სისტემაში სულ 17 231 უფროსი მასწავლებელია. ვფიქრობ, სქემის ამოქმედებიდან ერთი წლის თავზე, როცა ჯერ კიდევ არ არის ყველა აქტივობა ამოქმედებული, ეს ცუდი შედეგი არ არის.
ასევე, მატება გვაქვს წამყვან მასწავლებლებშიც და მათი რიცხვი 15-ით გაიზარდა. ვინაიდან შესაბამისი აქტივობები ჯერ არ ამოქმედებულა, რომ მასწავლებლებს სტატუსი გაეუმჯობესებინათ, წამყვანის საფეხურზე პედაგოგთა რაოდენობის ზრდა წამყვანი მასწავლებლის კვალიფიკაციის შესაბამისმა მსურველებმა განაპირობეს. მათთვის სკოლა საინტერესო აღმოჩნდა სამუშაოდ, გადაწყვიტეს სკოლაში შემოსვლა და კვალიფიკაციის შესაბამისად, პირდაპირ წამყვანის საფეხურზე აღმოჩნდნენ. როგორც გითხარით, 15 მასწავლებელი შემოემატა წამყვანის სტატუსს და მათი რაოდენობა ახლა სულ 199-ია. ესენი არიან დოქტორის ხარისხის მქონე მასწავლებლები, ამავდროულად, სერტიფიცირებული, რომლებიც სკოლაში არ მუშაობდნენ.
გასული სასწავლო წლის განმავლობაში, პრაქტიკოსებს 844 მასწავლებელი შეემატა. საბოლოო ჯამში, ოთხჯერადად გადავანაცვლეთ ან დავამატეთ მასწავლებლები საფეხურებზე და ყველაზე დიდი მატება, გამოცდების შედეგების მიხედვით, უფროს მასწავლებლებში გვაქვს. მათ, ვინც პროფესიული უნარები ჰქონდათ ჩაბარებული, საგნის გამოცდის ჩაბარებით სატატუსი გაიუმჯობესეს; უფრო მცირე ნაწილია მეორე კატეგორია, ვინც შესაბამისი კვალიფიკაციით შემოვიდა სკოლებში.
— სქემის მიხედვით, პრაქტიკოსი მასწავლებლის მიღების უფლება სკოლებს არ აქვთ. როგორ მოხდა იმ 844 პრაქტიკოსი მასწავლებლის შემთხვევაში, რომლებიც, ერთი წლის განმავლობაში, შემოემატნენ მასწავლებელთა კორპუსს?
— სქემის მიხედვით, გათვალისწინებულია გარკვეული მოთხოვნები და კვალიფიკაციები, რომელსაც უნდა აკმაყოფილებდეს მასწავლებელი, რომელსაც სკოლა აიყვანს. ეს მაღალი საკვალიფიკაციო მოთხოვნები განპირობებულია იმით, რომ მასწავლებლობა რეგულირებადი პროფესიაა. მაგრამ სკოლების იმ ნაწილში, სადაც კადრების დეფიციტი წარმოიქმნა, არასათანადო კვალიფიკაციის მქონე ადამიანები შეიყვანეს და ახლა სწორედ ამ მასწავლებლებზე უნდა მიიღოს გადაწვეტილება კომისიამ. ჯერ არ ვიცით, რა გადაწყვეტილებას მიიღებენ — იქნება თუ არა რაიმე პროგრამა შეთავაზებული, რომ სტატუსი მოიპოვონ და პროფესიულად ინტენსიურად განვითარდნენ. ფაქტია, რომ ისინი შესაბამის საკვალიფიკაციო მოთხოვნებს ვერ აკმაყოფილებენ. საბოლოო გადაწყვეტილებას სქემის მუდმივმოქმედი კომისია მიიღებს. ეს არის ის რეალობა, რაც გვაქვს. დღეის მონაცემებით საქართველოს საჯარო სკოლებში 45 354 პრაქტიკოსი მასწავლებელი მუშაობს.
— პრაქტიკოსი მასწავლებლების სკოლიდან სკოლაში გადანაცვლების უფლებას თუ იძლევა სქემა, სპეციალური კომისიის გადაწვეტილების გარეშე?
— რა თქმა უნდა, ამის უფლება პრაქტიკოს მასწავლებლებს აქვთ. 2015 წლის თებერვლისთვის, ყველა მასწავლებელს, ვინც სკოლაში მუშაობდა, ჰქონდა უფლება, მოეპოვებინა სტატუსი თავისი მიღწევების — გამოცდის ჩაბარების და კვალიფიკაციის მიხედვით. შესაბამისად, მათ მივანიჭეთ სტატუსი. იმ შემთხვევაში, თუ სკოლას გამოიცვლიან და სხვა სკოლაში წავლენ სამუშაოდ, კარიერას თავიდან არ იწყებენ, დაგროვილი კრედიტქულებიც თან მიჰყვებათ და სტატუსიც.
— სქემამ, ერთი წლის განმავლობაში, საპილოტე რეჟიმში იმუშავა. თქვენი თვალთახედვით, რა ხარვეზები გამოიკვეთა ამ ხნის განმავლობაში და რა იყო სქემის ყველაზე სუსტი მხარე, შესაბამისად, რა ცვლილებებს უნდა ველოდეთ?
— სქემის სუსტი მხარე, ალბათ, ის იყო, რომ მასწავლებლების ნაწილი ბევრად უფრო მეტ მნიშვნელოვან და მოსწავლეზე ორიენტირებულ აქტივობებს ახორციელებს, ვიდრე ეს სქემაშია ასახული და კრედიტქულებით შეფასებული. აქედან გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ სქემას აკლდა სწორედ ის აქტივობები, რომელიც მასწავლებლებს თავიანთი შესაძლებლობების სრულფასოვნად და მრავალმხრივად წარმოჩენის საშუალებას მისცემდა. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი მთავარი მიზანია, სწავლა-სწავლების ხარისხის გაუმჯობესება მოსწავლეზე იყოს ორიენტირებული, სქემაში, საბოლოო ჯამში, მოსწავლე მაინც ნაკლებად ფიგურირებდა. რა თქმა უნდა, გარე დაკვირვებებსა თუ საგაკვეთილო პროცესთან დაკავშირებულ ნებისმიერ აქტივობებში, რომელიც სქემაშია გათვალისწინებული, მოსწავლე ცენტრალური ფიგურაა და ეროვნული სასწავლო გეგმის მიზნები და შედეგები სწორედ მისით მიიღწევა, მაინც გადავწყვიტეთ, რომ მოსწავლე უფრო მეტად შემოვიყვანოთ ფოკუსში.
— შეიძლება თუ არა, გამოცდის ჩაბარების გარდა, პრაქტიკოსმა მასწავლებელმა სხვა აქტივობებითაც დააგროვოს შემდეგ საფეხურზე გადასასვლელი კრედიტქულები?
— ამის შესახებ განსხვავებული მოსაზრებები არსებობს. მინისტრი ინტენსიურად ხვდებოდა მასწავლებლებს და, შესაბამისად, ბატონ ალექსანდრეს გარკვეული შეხედულებები ჩამოუყალიბდა. ჩვენ ვმუშაობთ ამაზე და მიმდინარეობს ამ მოსაზრებებისა და შეხედულებების შეჯერება. გარდა ამისა, ჩავატარეთ კვლევა, რომელიც ასახავს, თუ რა ცვლილებები უნდა შევიდეს სქემაში. კვლევისას 180 სკოლაზე მეტში გამოიკითხნენ მასწავლებლები. მოსაზრებები ცვლილებების პროექტებად ჩამოყალიბდება და განიხილება კომისიაზე. შეთანხმების საფუძველზე გადაწყდება ისეთი მნიშვნელოვანი საკითხები, როგორიცაა, მაგალითად, დარჩება თუ არა სავალდებულო ფორმატით გამოცდა ან რა კომპონენტები დაემატება სქემას და ა.შ. ყველა კითხვაზე პასუხი მაშინ გვექნება, როცა სქემის ცვლილებები მთავრობასთან წარსადგენად მომზადდება. ამ ეტაპზე კი, შემიძლია მხოლოდ ის გითხრათ, რომ საინტერესო მოსაზრებებს განვიხილავთ, საბოლოო ფორმატის პრეზენტაციას კი, როგორც მინისტრმა განაცხადა, ნოემბრის თვეში შემოგთავაზებთ, თუმცა, ვერ გეტყვით, ზუსტ თარიღს.
— რა აქტივობები შეიძლება გაჩნდეს სქემაში, რომლებიც მასწავლებლებს კრედიტქულებით შეუფასდებათ?
— ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ის არასაგაკვეთილო აქტივობები, რომლებსაც მასწავლებლები ახორციელებენ (ბევრ კარგ სკოლაშია მსგავსი საქმიანობა), კრედიტქულებით დაუფასდეთ. ამ მიმართულებით, აუცილებლად იქნება ცვლილებები. მაგალითად, ეს შეიძლება იყოს საწრეო და საკლუბო მუშაობა, რომელსაც მასწავლებელი მთელი წლის განმავლობაში ეწევა. ამ აქტივობების დასაგეგმად და განსახორციელებლად დიდი ძალისხმევაა საჭირო. ასეთ აქტივობად შეიძლება ჩაითვალოს, მაგალითად, თავისუფალი გაკვეთილებიც, რომლებიც არ ჯდება 45-წუთიანი გაკვეთილის ფორმატში. რადგან ეს იმის მიღმაა, რასაც კურიკულუმი სთავაზობს მოსწავლეებს და მასწავლებელს მოსწავლეებისადმი დიფერენცირებული მიდგომის საშუალებას აძლევს, შესაძლებელია მათი სხვადასხვა ინტერესების მიხედვით დაჯგუფება-გაერთიანება. საბოლოო ჯამში კი, ამით მათ შესაძლებლობა ეძლევათ უკეთ წარმოაჩინონ საკუთარი თავი. სკოლა არ არის მხოლოდ კოგნიტური უნარების განვითარების ადგილი, იქ, ამავდროულად, სოციალური თუ სხვა უნარებიც უნდა ვითარდებოდეს, რომლებიც ეროვნული მიზნების დოკუმენტშია მოცემეული. ასევე საუბარია დამატებით პროექტებზე, რომლებსაც მასწავლებლები ახორციელებენ. თავისთავად, ვერც ასეთი პროექტის განხორციელება გახდება შესაძლებელი 45 წუთში. ძირითადად, პროექტი მასწავლებლისგან გრძელვადიან დაგეგმვას, შრომას, დროს, ენერგიას და რესურსებს მოითხოვს. შესაბამისად, საპროექტო მუშაობა პრობლემაზე ორიენტირებული სწავლების ერთ-ერთი კომპონენტია და ეს აქტივობაც, რა თქმა უნდა, კრედიტებით შეფასდება.
არც შეზღუდული შესაძლებლობების პირებთან მომუშავე მასწავლებლები უნდა დაგვავიწყდეს. ინტეგრირებულ კლასებში მათთან მუშაობისას მასწავლებლებს უზარმაზარი ძალისხმევის დახარჯვა უწევთ და ამ საქმიანობაში აუცილებლად სჭირდებათ წახალისება. მათ, ძირითადად, ინდივიდუალური მიდგომებით უწევთ სპეციალური საჭიროების მქონე მოსწავლესთან მუშაობა და ამ შრომას შეფასება სჭირდება. ამ კომპონენტს აუცილებლად შევიტანთ სქემაში და ავსახავთ კრედიტქულებში.
— საუბარი იყო იმაზეც, რომ სპეცმასწავლებლებისთვის ალტერნატიული სქემა მომზადდებოდა, რა კეთდება ამ მიმართულებით?
— მიმდინარეობს ტრენინგები სპეცმასწავლებლებისთვის, მაგრამ მხოლოდ ტრენინგი საკმარისი არ არის იმისთვის, რომ მასწავლებელმა ისწავლოს რა და როგორ აკეთოს. საუბარი იყო, რომ მათთვის ალტერნატიული ფორმატით მომხდარიყო კრედიტქულების მინიჭება. სამინისტროს დეპარტამენტი კურირებს ამ საკითხს, მზადდება დოკუმენტები, როგორ ჩავრთოთ სპეცმასწავლებლები სქემაში - პრდაპირ თუ ალტერნატიული სქემის მეშვეობით. ალტერნატიული სქემა იმიტომ განიხილება, რომ ყველა აქტივობა, რაც არსებულ სქემაში გვაქვს, შეიძლება არ იყოს მათზე მორგებული და არც შესაბამისობაში მოვიდეს სპეცმასწავლებლის საქმიანობასთან. დოკუმენტი, მეტ-ნაკლებად, განხილვისათვის მომზადებულია, და როგორც გვითხრეს, მასზე იმუშავეს დეპარტამენტმა, ჩვენმა ცენტრმა და ყველამ, ვისაც ამ მასწავლებლებთან აქვს შეხება. უახლოეს მომავალში ეს საკითხიც გადაწყდება. საკმაოდ მწვავე საკითხია და დროულად უნდა მოგვარდეს, რადგან სპეცმასწავლებლები სტატუსებში არ მოიაზრებიან.
— ზოგადად, რა სურათი გამოიკვეთა, როგორ შეაფასებთ, ერთი წლის განმავლობაში, სქემის ფარგლებში, მასწავლებელთა მიერ განხორციელებულ აქტივობებს?
— სკოლებმა და შეფასების ჯგუფებმა დაასრულეს შეფასებები და ჩვენ გვაქვს მონაცემები ერთი წლის განმავლობაში განხორციელებული აქტივობების შესახებ. 20 ათას მასწავლებელს განსხვავებული აქტივობები ჰქონდა განხორციელებული, რაც იმას ნიშნავს, რომ კრედიტების დასაგროვებლად მასწავლებლები საკმაოდ აქტიურობენ. ეს კი საწინდარია, რომ მომავალში უფრო სწრაფად და იოლად შეძლონ კრედიტების დაგროვება და სტატუსის შეცვლა. სტატუსის შეცვლა მათთვის ხელფასის ზრდის მოტივაციასაც აჩენს, რადგან ეს ბმა ჩადებულია სქემაში და საფეხურებრივი წინსვლა, შესაბამისად, ანაზღაურების ზრდას განაპირობებს.
ესაუბრა ლალი ჯელაძე
|
