2016-02-04
მარტივია ეთანხმებოდე ვაჟას, მაგრამ რთულია გულწრფელად იზიარებდე მის ნაფიქრს
ნომრის სტუმარია სალომე რაზიკაშვილი
„... თავისუფალი უნდა იყოს არა რომელიმე ერთი წოდება, არამედ მთელი ერი. ქვეყანაც მხოლოდ მაშინ იქნება ბედნიერი, როცა მოისპობა წოდებრივი უპირატესობანი, ყველა წოდება იქნება თავისუფალი, ე.ი. ბედნიერი თავისუფლება და ბედნიერება სინონიმებია. ნუ ეძებთ იქ თავისუფლებას, სადაც ცხოვრებას ისევ საფუძვლად წოდებრივი განსხვავება აქვს დადებული, საცა ყველას განურჩევლად წოდებისა და გვარიშვილობისა, არ ეძლევა საშუალება პატიოსანი შრომით მოიპოვოს პური არსებისა, საცა შრომა ღირსეულად არ ფასდება, საცა არ არის თანასწორად განაწილებული ცოდნა, ქონება. მარტო ქონებრივი უზრუნველყოფა არ არის გარანტია, ერმა შეინარჩუნოს თავისუფლება, უკეთუ მას თან არ ახლავს ერის საერთო გონებრივი სიმწიფე, განათლება და ცოდნა.“
ვაჟა-ფშაველა
— სალომე, პირველ რიგში, გაგვეცანი... ინტერვიუს მზადების პერიოდში საზღვარგარეთ გაემგზავრეთ, კერძოდ, რომელ სასწავლებელში და რა მიზნით?
— მოგესალმებით, სალომე რაზიკაშვილი, 23 წლის. ასე ვიტყვი, მომავალი რეჟისორი, რადგან რეჟისორობა დიდი გზაა, რომლის დაძლევის პირველ საფეხურებზე ვარ. ესპანეთში სამუშაოდ (სტაჟირებაზე) ვიყავი ცნობილ ესპანურ კინოკომპანია „lolla films“- ში, საიდანაც, ვფიქრობ, ძალიან დიდი გამოცდილება დავაგროვე და საკმაოდ გავიზარდე პროფესიაში. ახლა უკვე დავბრუნდი საქართველოში და მაგისტრატურაზე ჩავაბარე თეატრალურ უნივერსიტეტში, მხატვრული კინოს რეჟისურის ფაკულტეტზე, ბატონი ბუბა ხოტივარის და ბატონი მერაბ კოკოჩაშვილის სახელოსნოში. ჩემი აზრით, ძალიან იღბლიანი ადამიანი ვარ, ცხოვრებაში ბევრ გენიალურ ქართველ, თუ არაქართველ რეჟისორთან მქონია ურთიერთობა და დარწმუნებული ვარ, ეს ძალიან დამეხმარება მომავალში კარგ რეჟისორად ჩამოვყალიბდე.
— ყველა შემოქმედი ალბათ იმისთვის ქმნის, რომ მისთვის მნიშვნელოვან კითხვებს უპასუხოს. ერთ მწერალს ჰკითხეს, რატომ წერ წარსულზე, უპასუხა: იმიტომ, რომ ის აწმყოს ჰგავსო. ფილმში „საუბრები პაპაჩემთან“ — ვაჟა-ფშაველასთან, მომავლიდან წარსულს ეხმიანები. ფილმი აგებულია ვაჟა-ფშაველას პუბლიცისტურ წერილზე — „რა არის თავისუფლება?“, სადაც განსაკუთრებული აქცენტი პაპის და შვილიშვილის დიალოგზეა გამახვილებული. რატომ გადაწყვიტე ამ ფილმის გადაღება, რატომ აირჩიე ეს თემა და რა გინდოდა ამ ფილმით გეთქვა?
— ამ ფილმის იდეა ჯერ კიდევ მაშინ დამებადა, როდესაც ჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე ვსწავლობდი. მინდოდა ის კითხვები დამესვა ვაჟა-ფშაველასთვის, რაც, ჩემი აზრით, თითქმის ყველა ადამიანს უნდა აინტერესებდეს. პასუხები ვაჟას პუბლიცისტური წერილებიდან, მოთხრობებიდან და ლექსებიდან გავეცი. ბავშვობიდან ძალიან ბევრი კითხვა მიჩნდება მასთან და არც ერთი მათგანი დაუტოვებია უპასუხოდ. ამ ფილმის იდეა კარგი იყო, მაგრამ, ჩემი შეფასებით, როგორც ფილმი, არ შედგა. მაყურებელს ძალიან მოეწონა, მაგრამ მე კმაყოფილი არ ვიყავი. ამის შემდეგ დავიწყე ფიქრი ახალ სცენარზე, სადაც მინდოდა მომეძებნა მთავარი სათქმელი, რაც ძალიან ნამდვილი და ზოგადი იქნებოდა. ვგულისხმობ იმას, რომ ადამიანებს ჩემგან რაღაც კონკრეტული მესიჯი უნდა მიეღოთ. თემა თავისუფლებაა, პუბლიცისტური წერილის მიხედვით „რა არის თავისუფლება?“. ეს კითხვა ოდესღაც ვაჟა-ფშაველამაც დაუსვა საკუთარ თავს და პასუხიც გასცა. მინდოდა მეჩვენებინა მისი სიდიადე, უნიკალური და ყველასგან განსხვავებული აზროვნება, რომელიც ხხ საუკუნეში თითქოს გაქრა მისი სიკვდილით, მაგრამ, რეალურად, ნებისმიერი მისი ნააზრევი ახლაც ლოგიკური და აქტუალურია. ფილმში თავად ვსვამ კითხვას — რა არის თავისუფლება? და პასუხს ვიღებ პერსონაჟისგან, რომელიც არის ვაჟაც, ალუდაც, აღაზაც და ხმელი წიფელიც. აქ კონკრეტულად პაპასთან არ არის დიალოგი, აქ მთელი მისი არსი და მორალია, რასაც მე თითქოს წარმოსახვაში ვხედავ, იმ სივრცეში, სადაც მისი აურა ნამდვილად იგრძნობა. ფილმის ბოლოს ის მაძლევს რჩევას, ვიყო თავისუფალი და დამოუკიდებლად მივიღო გადაწყვეტილება. ეს ჩანს მაშინ, როდესაც მეუბნება ლექსს — „პაპაჩემის ანდერძი“ და ბოლო ეპიზოდში, როდესაც ვიღვიძებ და თავთან მხვდება ვაჟა-ფშაველას წიგნი, რომელიც მან თავად დახურა და თეთრი ცარიელი ფურცლები, რომელიც ფილმში თავისუფლების სიმბოლოდაა გამოყენებული. ეს მინიშნებაა, რომ მომცა შანსი და უფლება, ვიყო თავისუფალი იმით, რომ დახურა თავისი წიგნი და დამიტოვა ფურცელი, რომელზეც თავად უნდა დავწერო საკუთარი ისტორია სხვისი დახმარების გარეშე, როგორც ეს თავად გააკეთა.
— როგორ ფიქრობ, იპოვე პასუხი კითხვაზე — რა არის თავისუფლება?
— ვფიქრობ, ნაწილობრივ ვიპოვე, რადგან დიდი ხანი ვფიქრობდი ამაზე და საბოლოოდ მივაღწიე იმას, რომ ვიგრძენი რაღაც ახალი ჩემში, რაც, ჩემი ვარაუდით, ზომიერი, მოკრძალებული და ნამდვილი თავისუფლება უნდა იყოს. ვფიქრობ, რომ უნდა იყო საკუთარი თავის უფალი!
„და რა არის ეს თავისუფლება, რატომ არ იკითხავთ? უკაცრავად ნუ ვიქნები, რომ მე ჩემებურად განვმარტო ეს სიტყვა: თავისუფლება ხალხისთვის მტარვალთაგან წართმეული ბედნიერებაა. ვისაც თავისუფლება უყვარს და უნდა მისი დამყარება ქვეყნად, ჯერ უპირველესყოვლისა, უნდა შეიძულოს მთელის თავის არსებით, გულით და გონებით მტარვალნი და მტარვალობა. ეს არის მხოლოდ საშუალება, რომლის წყალობით ადამიანს შეუძლიან მედგრად იბრძოლოს და არ დაზოგოს სიცოცხლე თავისუფლების მოსაპოვებლად...“ „მაშასადამე, თავისუფალი უნდა იყოს არა რომელიმე ერთი წოდება, არამედ მთელი ერი. ქვეყანაც მხოლოდ მაშინ იქნება ბედნიერი, როცა მოისპობა წოდებრივი უპირატესობანი, ყველა წოდება იქნება თავისუფალი, ე.ი. ბედნიერი თავისუფლება და ბედნიერება სინონიმებია. ნუ ეძებთ იქ თავისუფლებას, სადაც ცხოვრებას ისევ საფუძვლად წოდებრივი განსხვავება აქვს დადებული, საცა ყველას განურჩევლად წოდებისა და გვარიშვილობისა, არ ეძლევა საშუალება პატიოსანი შრომით მოიპოვოს პური არსებისა, საცა შრომა ღირსეულად არ ფასდება, საცა არ არის თანასწორად განაწილებული ცოდნა, ქონება. მარტო ქონებრივი უზრუნველყოფა არ არის გარანტია, ერმა შეინარჩუნოს თავისუფლება, უკეთუ მას თან არ ახლავს ერის საერთო გონებრივი სიმწიფე, განათლება და ცოდნა.“
— ფილმში ამბობ: რთულია ვაჟას თავისუფლებით ცხოვრება... როგორ ფიქრობ, რატომ არის რთული? რას ითხოვს თავისუფლება ადამიანისაგან?
— თავისუფლება ცოცხლებისთვისაა ხელსაყრელი და არა მკვდრებისთვის. ის გამოიხატება ადამიანის ნდომა-მისწრაფებაში; თავისუფლება მოქმედებაა, განხორციელებაა ნებისა, აზრისა, გრძნობისა და არა განსვენება, უქმად ყოფნა. თავისუფლება პიროვნებისა და ერისა ერთმანეთთან მჭიდროდაა დაკავშირებული. სადაც არაა პიროვნება თავისუფალი, იქ ერი დამონებულია და დამონებულ ერში, რა თქმა უნდა, პიროვნებაც მონაა, უთავისუფლო, სხვის ხელში სათამაშო ნივთი.
ეს არის ვაჟას მიერ დანახული თავისუფლება, როგორ ფიქრობთ, ეს მარტივია? ან ვინმემ შეძლო ამ აზრს ბოლომდე ჩაღრმავებოდა და საბოლოოდ, გრძნობით და გაგებით მისულიყო იქამდე, რომ ეს ჭეშმარიტებაა? მგონი რომ — არა. ამიტომ ვამბობ, რომ რთულია ვაჟას თავისუფლებით ცხოვრება. გაიგო, გაიაზრო მისი ნააზრევი და შემდეგ ეს განახორციელო კიდეც, ძალიან რთულია.
— როგორ უნდა იქცეოდეს თავისუფალი ადამიანი? ამ შეკითხვას ვაჟა-ფშაველა პუბლიცისტურ წერილში — „რა არის თავისუფლება?“ ასე პასუხობს: „თავისუფალი ადამიანი უნდა იქცეოდეს ისე, რომ თავის ყოფაქცევით სხვას არ ჰვნებდეს, მითუმეტეს საზოგადოებას“. შენ როგორ ფიქრობ?
— ვფიქრობ, ჩემი მხრიდან რჩევა-დარიგება არ იქნება მართებული, ამიტომ ვიტყვი ჩემ აზრს, როგორ უნდა ვიქცეოდე მე და როგორ მინდა მოიქცეს ჩემი მომავალი თაობა. ძალიან დიდი სურვილი მაქვს, რომ არ აგვერიოს თავისუფლება მრუშობაში და ხორციელ თავისუფლებაში. ეს საერთოდ არ მოიაზრება თავისუფლებასთან. მინდა არ ვცდილობდეთ ადამიანები ვიზუალური პროტესტით გამოვხატოთ ჩვენი, შინაგანი თავისუფლება. ვგულისხმობ იმას, რომ დღეს დიდია აგრესია ახალგაზრდებში სხვა ადამიანების მიმართ, რასაც საკმაოდ უცნაურად გამოხატავენ და როდესაც ჰკითხავ რატომ? ისინი გპასუხობენ, რომ არიან თავისუფლები. ეს არასწორი ხედვა და დამოკიდებულებაა. ჩემი აზრით, თავისუფლება სულ სხვა რამაა. თავისუფლებაა, როცა არ იზღუდები საქმის კეთებაში, შეგიძლია გასცე სიკეთე ისე, რომ სანაცვლოდ არაფერს ელოდო და შეგეძლოს ამის ჩუმად, ხალხის შეწუხების გარეშე კეთება. ეს არის სულის თავისუფლება, რაც ადამიანს ძალიან დიდ ძალას და სიმშვიდეს აძლევს.
— ფილმზე მუშაობის დროს „აღმოაჩინე“ თუ არა რაიმე მნიშვნელოვანი, რისი მიტანაც გინდოდა მაყურებლამდე, საზოგადოებამდე, რაც მას დააფიქრებდა, როგორც წარსულზე, ისე აწმყოზე, მომავალზე... თუნდაც ინდივიდუალურ პასუხისმგებლობაზე.
— აღმოვაჩინე ის, რომ ადამიანების გარკვეულმა კატეგორიამ სწორად მიიღო ჩემი მესიჯი. ამ ფილმით ვამბობ — ვაკეთოთ ის, რაც გვიყვარს და რაც სიამოვნებას გვანიჭებს ყველანაირი ჩარჩოების გარეშე, ვიყოთ საკუთარ სურვილებში თავისუფალი. შეცვლილი პროფესია, გარემოებიდან გამომდინარე, ნაწილობრივ უბედურებაა, იმიტომ რომ გიწევს იმაზე თქვა უარი, რაც გიყვარს, აქ თავისუფლებაც იკარგება. იყო თუნდაც გენიოსის ჩრდილის ქვეშ, ესეც თავისუფლების დაკარგვაა. ჩვენ გვაქვს ფუფუნება ვნახოთ, წავიკითხოთ და მოვუსმინოთ გენიოსების ნააზრევს, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მათ გარშემო ვიტრიალოთ და მათი სახელის გვერდით ჩვენი ნიშანი არ დავტოვოთ.
— პოეზიას და პროზას რომ თავი დავანებოთ, დღესაც აქტუალურია ვაჟა-ფშაველას პუბლიცისტური წერილები. მისი წერილი თავისუფლებაზე, კოსმოპოლიტიზმზე და სხვა თემებზე 2016 წლითაც შეგვიძლია დავათარიღოთ, იმდენად იდენტურია გამოწვევები. ბევრი რამ გვეცნობა, თუნდაც ქართული რეალობიდან. ფილმი შენი და ვაჟას ურთიერთობაზეა... შენ სვამ კითხვას: რა არის პოეზია? რა არის ვაჟკაცობა? პასუხი ვაჟას ყველაფერზე აქვს, ყველა კითხვაზე იპოვი პასუხს მის წერილებშიც... და მაინც, რომელია შენ მიერ დასმული კონკრეტული შეკითხვა, რომელზეც ვაჟა-ფშაველა გპასუხობს?
— პატარა რომ ვიყავი, გარდატეხის ასაკში (რაც, მოგეხსენებათ, საკმაოდ რთული და მგრძნობიარე პერიოდია), მქონდა ბავშვური კითხვები. რასაც მაშინ ვგრძნობდი და განვიცდიდი, ნებისმიერი უფროსი ვალდებული იყო ჩემთვის პასუხი გაეცა. ვაჟას ვკითხე და მიპასუხა კიდეც: „ცუდას რად უნდა მტერობა, კარგია მუდამ მტრიანი“. ეს ერთ-ერთი კითხვაა, რაზეც ძალიან მოკლედ და კონკრეტულად მიპასუხა. ძალიან ბევრი პასუხი მიმიღია მისგან ისე, როგორც ბევრ სხვა ადამიანს.
— რა ასაკში ეზიარე ვაჟა-ფშაველას შემოქმედებას, რა განცდა გქონდა, როცა თუნდაც „შვლის ნუკრის ნაამბობი“ წაიკითხე, როგორ იმოქმედა წაკითხულმა?
— 7 წლის რომ ვიყავი, პირველად, „შვლის ნუკრის ნაამბობი“ მამამ წამიკითხა. მახსოვს, ძალიან განვიცდიდი და ვნერვიულობდი, ამაზე შემდეგ ლექსიც კი დავწერე. ვაჟა-ფშაველას მამაჩემი ძალიან ფრთხილად და ნაბიჯ-ნაბიჯ მაკითხებდა. ვფიქრობ, რომ ეს სწორი მიდგომაა, რადგან 7 წლის ასაკში შვლის ნუკრზე მესაუბრებოდა და ახლა კოსმოპოლიტიზმზე, პატრიოტიზმზე, სინდისზე, თავისუფლებაზე... საძირკველი სწორად რომ არ შეემზადებინა, შეიძლება დღეს ვაჟა-ფშაველას მიმართ ეს არანორმალური ინტერესი არ მქონოდა.
— „უცნაური განცდაა, ხომ არსებობს სისხლით, გონებით, მორალით ნათესაობა, მე ვამბობ, რომ არსებობს ვაჟათი ნათესაობა. არ შემხვედრია ადამიანი ვისაც ვაჟა ნამდვილად არ უყვარდეს და არ გავდეს ერთმანეთს ზნეობით, მენტალიტეტით, მისწრაფებით, ფასეულობით“ — ამბობს ვაჟა-ფშაველას შთამომავალი ლელა რაზიკაშვილი. მოახდინა თუ არა შენს ცხოვრებაზე ვაჟა-ფშაველას შემოქმედებამ გავლენა, განსაზღვრა თუ არა მან შენი არჩევანი, ის, რაც გინდოდა გეკეთებინა ცხოვრებაში?
— სამწუხაროდ, არასოდეს მიმიმსგავსებია ვინმე ვაჟა-ფშაველასთვის. გიყვარდეს ვაჟა ესეც სამსჯელო თემაა. გიყვარდეს მისი ლექსი და მოთხრობა, თუნდაც პოემა, არ ნიშნავს გიყვარდეს ვაჟა. მე მიყვარს პიკასოს „გერნიკა“, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მიყვარს პიკასო და ზნეობით და მისწრაფებით ვენათესავები მას. ვაჟა-ფშაველა ძალიან დიდი ადამიანი იყო, რომელიც ძალიან ღრმა დეტალებზე ფიქრობდა, იყო პიროვნება, რომელსაც ძალიან ბევრი სათქმელი ჰქონდა და ვფიქრობ, ბოლომდე ვერ მოახერხა დაეწერა ყველაფერი, რაც მის თავში, მის ირგვლივ ხდებოდა, თორემ, ვინ იცის, იქნებ ოცდამეორე საუკუნეშიც კი გაეცა პასუხი ადამიანებისთვის. მარტივია ეთანხმებოდე ვაჟას, მაგრამ ძალიან რთულია გულწრფელად იზიარებდე მის ნაფიქრს. ვაჟას გონებითა და მორალით რომ დაუნათესავდე, ვფიქრობ, ისეთივე დიდი ადამიანი უნდა იყო, როგორიც იყო ვაჟა-ფშაველა. რასაკვირველია, ჩემი ცხოვრების ბევრ ეტაპზე, ძალიან სწორი გავლენა იქონია მისმა არსებობამ.
— ფილმში მგზავრი გეკითხება: პაპაშენი ცოცხალი რომ იყოს, რას ჰკითხავდი ან რა პასუხს გაგცემდა? შენ პასუხობ: ალბათ, ჩემს ცხოვრებაზე მოვუყვებოდი, ვთხოვდი დავერიგებინე... და მაინც, რას ჰკითხავდი ვაჟა-ფშაველას?
— ვთხოვდი მოეცა რჩევა, როგორ შევინარჩუნო სიმშვიდე, როგორ ვიყო ის ადამიანი, ვინც მის პატივისცემას დაიმსახურებდა.
— სალომე, დამეთანხმები ალბათ, რომ ვაჟა-ფშაველას არა მარტო შემოქმედებაა საინტერესო, არამედ მისი ცხოვრება, მოღვაწეობა. გაიხსენე რაიმე ისტორია, ფრაგმენტი, წინაპართა ნაამბობი მისი ცხოვრებიდან, შემოქმედებიდან, რამაც შენზე განსაკუთრებული შთბეჭდილება მოახდინა.
— ნაამბობიდან, რაც ყველაზე მეტად მიყვარს, ვახტანგ რაზიკაშვილის მოგონებებია წიგნიდან — „მამაჩემი ვაჟა-ფშაველა“. ვახტანგი მას ძალიან საინტერესოდ იგონებს და ვფიქრობ, ნებისმიერი ადამიანისთვის საინტერესო იქნება ამ წიგნის წაკითხვა. მამაჩემმა, ასევე ვახტანგ რაზიკაშვილმა, წიგნი გამოსცა ხელმეორედ, რომელსაც ჰქვია — „ჩრდილი და აჩრდილი“. წიგნში სამი თაობა იყრის თავს, ეს არის ვაჟა-ფშაველას მამა, პავლე, თავად ვაჟა-ფშაველა და მისი შვილი — ვახტანგ რაზიკაშვილი. ვურჩევდი მკითხველს გაეცნონ ამ წიგნს.
— ვაჟას ეპოქაში, ბუმბერაზი პოეტების გვერდით, რთული იყო თვითდამკვიდრება. აკაკი წერეთელმა ენა დაუწუნა მას... ლიტერატორების აზრით, აკაკიმ ეს ლექსი ქართული სალიტერატურო ენის დაცვის მიზნით გამოაქვეყნა. როგორ ფიქრობ, ვაჟას კუთხურ ფშაურ-ხევსურული დიალექტი რომ არ მოეშველიებინა, ავიდოდა ასეთ სიმაღლეზე?
— ვაჟა-ფშაველა ბევრი გენიალური თვისების და თავისებურების გაერთიანება იყო და არის. მე არ ვიცი, რატომ დაუწუნეს ენა და ვფიქრობ, სწორედ მისი პასუხია მისაბაძი და ძალიან დამაფიქრებელი. ვაჟა-ფშაველა არის ვაჟა-ფშაველა და ის ყველა შემთხვევაში იქნებოდა ის, რაც იყო. წარმოიდგინეთ, ის დაიბადა მე-19 საუკუნეში, ახლა 21-ე საუკუნეა და ჩვენ ისევ მასზე ვსაუბრობთ, თუმცა ჯერ კიდევ ვერ გაგვიგია მისი ფენომენი. ამიტომაც ვფიქრობ, დიახ! ის მაინც იქნებოდა ამ სიმაღლეზე, რადგან ის დაიბადა ამ სიმაღლისთვის!
„თქვენს უმორჩილესს მონას, ამ წერილის ავტორს, ხშირად გამიგონია ზოგიერთის ჩვენის მწერლისაგან სამდურავი — დაძველებული, უვარგისი ფორმები ნუ შემოგაქვს მწერლობაშიო. რაც დაძველდა, აღარ ვარგა, ის უნდა გავიტანოთ და სანაგვეზე გადავაგდოთო. ყველას თავისი გემოვნება აქვს, საკუთარი ფიქრი და აზრი და მეც ჩემი, რასაკვირველია... სხვებს რომ თავი დავანებოთ, ნიჭიერ მწერლებად და ენის მაგალითად ჩვენთვის მხოლოდ ორი მწერალი კმარა — შოთა რუსთაველი და დავით გურამიშვილი, გაურყვნელის ენით მესაუბრედ კიდევ მთიელნი, რომლებთანაც მე მაქვს დამოკიდებულება, და ამ გაკიცხულის ფორმებსაც იმათგან ვიძენ, ნუ გგონიათ ფორმებს ვთხზავდე, ღმერთმა დამიფაროს!“ — წერილიდან „ენა“.
„აკაკის ლექსმა („აკაკი წერეთელი — ვაჟა-ფშაველას“) „ენას გიწუნებ ფშაველო“ პირველად შეაძრწუნა, მაგრამ არ შეიმჩნია, უფრო გაჩუმდა, ალბათ ეშინოდა ცუდი არაფერი წამომცდესო, უფრო მეტად მამაჩემი ბობოქრობდა და სთხოვდა ეპასუხნა, მაგრამ ვაჟა ელოდა ვინემ გადახარშავდა და თავის რაინდობას ერთხელ კიდევ დაამტკიცებდა თვისზე უფროსის, თანაც საქართველოს პოეტის ძვირად ხსენება განა მას სახელს შემატებდა? ასეთ აზრს გამოთქვამდა ვაჟა და ძმებიც დაარწმუნა, რომ ის უსათუოდ სწორად იქცეოდა. რისთვისაც ბოლოს მართლაც რაინდის სახელი დაიმკვიდრა ძმებში, მისთვის ძმების აზრი ძვირფასი იყო. და მართლაც, როცა მამაჩემმა წაიკითხა ვაჟას ლექსი „დაგვიანებული პასუხი აკაკის“ , წამოიძახა: „შედევრ, რაინდია ჩემი ძმა, სწორედ რაინდი!“ — ამონარიდი ეთერ რაზიკაშვილის მოგონებიდან (ძმისშვილი).
— ის, რომ ვაჟა-ფშაველას შთამომავალი ხარ, უდავოდ საამაყოა, მაგრამ მაინც რა არის შენთვის ამ გვარის ტარება — სასიამოვნო მოვალეობა, ტვირთი თუ პატივი?
— რა თქმა უნდა, ძალიან დიდი მოვალეობა და პატივია. მის შვილიშვილობას ტვირთად ვერ აღვიქვამ, ტვირთი შემაწუხებელია, მე კი ეს არ მაწუხებს. მოვალეობა იმიტომ არის, რომ ვეცადო გავაგრძელო მისი არჩეული, სწორი გზა.
— როგორ ფიქრობ სალომე, რამდენად იცნობს ახალი თაობა ვაჟას და მის შემოქმედებას? რა უნდა გაკეთდეს იმისთვის, რომ მომავალი თაობები ეზიარონ ვაჟას ფენომენს, ისევე შეიყვარონ, როგორც ეს ჩვენს წინაპრებში, წარსულში იყო?
— ვფიქრობ, ვაჟა-ფშაველა ყველას უყვარს, ვინც აღიქვამს მის სიდიადეს და არაამქვეყნიურობას. მთავარია, თქვენ თქვენს შვილს გადასცეთ მისდამი თქვენი სიყვარული და დამოკიდებულება — მე კი ჩემსას, როგორც ეს ჩემმა მშობლებმა და ბებიებმა გააკეთეს. ისინი რომ არა, მე ისიც არ ვიქნებოდი, რაც დღეს ვარ. მამაჩემი რომ არა, მე დღეს ვაჟა-ფშაველას ასე ვერ დავაფასებდი და შევაფასებდი. ასევე მის შეფასებაში ძალიან დიდი წვლილი შეიტანა ბებიაჩემმა — თამარ რაზიკაშვილმა. რომ არა მეორე ბებია, რომლითაც ასევე ძალიან ვამაყობ, არ მეცოდინებოდა კლასიკური მუსიკა, ადამიანის ბევრის მომთმენი და შემნდობი ხასიათი, რადგან თვითონ ასეთია და მაგალითია კარგი ადამიანობის. რომ არა დედაჩემი, არ მეყვარებოდა მხატვრობა, თანამედროვე კარგი მუსიკა, ვერ შევაფასებდი და გავარჩევდი უგემოვნოს გემოვნებიანისგან და კიდევ, დაუსრულებლად შემიძლია ვისაუბრო მათ როლზე ჩემს ცხოვრებაში. ამიტომ ვფიქრობ, მომავალს ყოველთვის წარსული და აწმყო ანათებს, ჩვენ თუ გადავცემთ ჩვენს სიყვარულს ვაჟას მიმართ მომავალ თაობას, მათაც აუცილებლად ეყვარებათ ისე, როგორც ჩვენ და ჩვენს წინაპრებს. ვაჟა-ფშაველა ხომ ამოცანაა, რომლის ამოხსნის სურვილიც ყველას უნდა ჰქონდეს.
— დაბოლოს, თანამედროვენი ასე ახასიათებენ ვაჟას — „ვაჟას ყოველი წუთი ძვირფასად მიაჩნდა. უყვარდა ადამიანები და გულს სტკენდა უსამართლობა. ადამიანების დაჩაგვრას ვერ იტანდა, სხვებთან ყოველთვის ამის გამო მოსდიოდა უსიამოვნება, იტყოდა ხოლმე „კაცნო ერთურთს ნუ შჩაგრავთ, ერთურთი უნდა გავიტანოთო.“ ადამიანებს ბევრჯერ გვითქვამს ის, რაც „კლდემ მხოლოდ ერთხელ თქვა“ — „გიყვარდეთ კაცნო ერთმანეთი“. სალომე, შენ რას ეტყვი შენს თაობას?
— არ მაქვს უფლება არ დავეთანხმო ვაჟას და იგივე არ ვუთხრა ჩემს თაობას, რადგან ეს არის ვაჟას ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი დანატოვარი, რაზეც ძალიან ბევრი ვიფიქრე და თავდაპირველად ჩემს თავს მოვუწოდე სიყვარულისკენ, ახლა სხვებსაც მოვუწოდებ, რადგან მიმაჩნია, რომ ერთმანეთი თუ გულწრფელად და უანგაროდ გვეყვარება, ყველაფერი ძალიან კარგი და ნათელი იქნება.
ესაუბრა მაკა ყიფიანი
|
