2015-02-18
ვისურვებდი, სწორედ ჭეშმარიტი ევროპული ფასეულობები იყოს საქართველოს სამომავლო განვითარების ფუნდამენტი და ამოსავალი წერტილი
რუბრიკის სტუმარია ლერი ხუფენია,
მალმეს უნივერსიტეტის სტუდენტი
— ლერი, როგორ გახსენდება მოსწავლეობის პერიოდი და საქართველოში გატარებული სტუდენტური წლები?
— მივესალმები თქვენს მკითხველს და უღრმეს მადლობას გიხდით, რომ მომეცა თქვენთან საუბრის საშუალება. ჩემი ოჯახი 90-იან წლებში, ასობით ათას ქართველთან ერთად, იძულებით გაასახლეს აფხაზეთიდან, ამგვარად, მე და ჩემი ძმები დავიბადეთ და გავიზარდეთ თბილისში. ვსწავლობდი 51-ე საჯარო სკოლაში, თუმცა ბოლო 4 წელი გავატარე სკოლა-ლიცეუმ „ენკა“-ში, სადაც ნამდვილი პროფესიონალი და დიდებული ადამიანები მასწავლიდნენ. სკოლაში ყოფნის პერიოდში აქტიურად ვმონაწილეობდი სპორტულ და საგანმანათლებლო ღონისძიებებში, რამაც ადრეული ასაკიდანვე შემაჩვია კონკურენტუნარიანობასა და წარმატებისკენ სწრაფვას. ვთვლი, რომ ჩემი კლასი გამორჩეული იყო სკოლაში, რადგან ყოველთვის მეგობრული ატმოსფერო სუფევდა და ბავშვების უმეტესობა გამორჩეული იყო საკუთარი გონებრივი შესაძლებლობებით.
2011 წელს, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, სამართალმცოდნეობის ფაკულტეტზე ჩავირიცხე. მიუხედავად იმისა, რომ ბავშვობიდან პოლიტიკა და ისტორია მიტაცებდა, გადავწყვიტე, რომ სწორედ სამართალმცოდნეობის ფაკულტეტი მომცემდა სწორად განვითარების საშუალებას. სახელმწიფო უნივერსიტეტში გატარებული ორი წელიწადი, უაღრესად საინტერესო, პროდუქტიული და დატვირთული იყო. მიმაჩნია, რომ თსუ-ს სამართალმცოდნეობის ფაკულტეტს უძღვებიან საერთაშორისო რანგის პროფესიონალები და ჩემთვის დიდი პატივი და სიამოვნება იყო ამ ადამიანებისგან სწავლა. სწავლის პარალელურად, ახალგაზრდულ აქტივობებში ჩავერთე და ამ მხრივ მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იყო „ევროპის იურისტ სტუდენტთა ასოციაციაში“, ანუ „ელსა“-ში გაწევრიანება, ვინაიდან ამ პერიოდში გავიცანი უამრავი საინტერესო ადამიანი და შემექმნა საჭირო პირობები, გავმხდარიყავი აქტიური და თავდაჯერებული სტუდენტი. უნივერსიტეტელობის ორი წელი ჩემთვის მუდამ სასიამოვნოდ გასახსენებელი იქნება. მეორე მხრივ, თვალნათლივ დავინახე ის გამოწვევები და სირთულეები, რომლის წინაშე უნივერსიტეტი დღესაც დგას, რაც მნიშვნელოვნად აფერხებს ათასობით ახალგაზრდის განვითარებას.
— რა გზა გაიარე საქართველოდან შვედეთის სამეფომდე და რატომ აირჩიე განათლების მისაღებად ქალაქი მალმე?
— 2012 წლის მიწურულს, რამდენიმე ქართულ უნივერსიტეტში გამოცხადდა „ერასმუს მუნდუსის“ სასწავლო საგრანტო პროგრამა, რომლის მიერ შემოთავაზებული სასწავლებლების ჩამონათვალიდან, ყველაზე მეტად მალმეს უნივერსიტეტმა დამაინტერესა. საბედნიეროდ, რამდენიმე თვეში დადებითი პასუხი მივიღე და ასე აღმოვჩნდი მალმეს უნივერსიტეტის ევროპისმცოდნეობისა და გლობალური პოლიტიკის ფაკულტეტის სტუდენტი. ცხადია, ძალიან ბედნიერი ვარ, ასეთი შესაძლებლობა რომ მომეცა. საქართველოში უამრავი ახლად დაფუძნებული სასწავლებელია, რომელიც სტუდენტებს საერთაშორისო დონის განათლებასა და შემდგომი დასაქმების პერსპექტივას ჰპირდება. ჩემი აზრით, უმეტესი სასწავლებლების შემთხვევაში, პირველი პუნქტი მხოლოდ ნაწილობრივ სრულდება, კოლოსალური სემესტრული გადასახადის სანაცვლოდ, ხოლო გარანტირებული სამუშაო ადგილი მხოლოდ ერთეულების პრეროგატივაა. ასეთი მიდგომა უმაღლესი განათლების მიმართ დაუშვებელია და სამწუხაროდ, არ არის გასაკვირი, რომ ქართველი ახალგაზრდები ცდილობენ უკანმოუხედავად დატოვონ ქვეყანა და უცხოეთში გაიკვალონ პროფესიული გზა. ვიმედოვნებ, უახლოეს მომავალში, მოქნილი საგანმანათლებლო რეფორმა და შესაბამისი რეგულაციები როგორც სახელმწიფო, ისე კერძო უმაღლეს სასწავლებლებთან მიმართებაში, პოზიტიურად შეცვლის ვითარებას და ახალგაზრდები ღირსეულ პირობებში მიიღებენ განათლებას საკუთარ ქვეყანაში.
— გვიამბე მალმეს უნივერსიტეტის შესახებ
— უკანასკნელი ათწლეულის განმავლობაში სკანდინავიის ქვეყნებმა, მათ შორის შვედეთმა, უდიდეს წარმატებას მიაღწიეს ეკონომიკური, სოციალური თუ საგანმანათლებლო კუთხით. ქართველი ახალგაზრდებისთვის კარგადაა ცნობილი ლუნდის უნივერსიტეტი, რომელიც მსოფლიოს 100 საუკეთესო სასწავლებლის რეიტინგში შედის, აგრეთვე სტოკჰოლმის, გიოტებორისა და უპსალას უნივერსიტეტები. თუმცა ვფიქრობ, დროთა განმავლობაში, მალმეს უნივერსიტეტიც აუცილებლად გახდება ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი სასწავლებელი საერთაშორისო სტუდენტებისთვის.
უნივერსიტეტი დაარსდა 1998 წელს, სკონეს რეგიონში, ქვეყნის უკიდურეს სამხრეთით. დღეს მიიჩნევა ყველაზე ინოვაციურ და ამბიციურ სასწავლო დაწესებულებად სკანდინავიაში. ძირითადი აქცენტი კეთდება დიპლომატიის, საერთაშორისო ურთიერთობების, ადამიანის უფლებების, ეთნიკური კონფლიქტებისა და მიგრაციის, მედიატექნოლოგიის სწავლებაზე. ამჟამად უნივერსიტეტში 24000 სტუდენტი და 12000-მდე აკადემიური პერსონალი ირიცხება. მომავალ წელს სრულდება დამატებითი სასწავლო კამპუსის მშენებლობა, რომელიც კიდევ რამდენიმე ათას სტუდენტს მიიღებს. პროგრესი და მუდმივი სწრაფვა უკეთესობისკენ ამ სასწავლებლის მთავარი მახასიათებელია, რაც პირდაპირ გადაეცემა თითოეულ სტუდენტს.
ქალაქი მალმე „ორესუნდის ხიდით“ უკავშირდება დანიის დედაქალაქ კოპენჰაგენს, ამრიგად მათ შორის სავალი მანძილი, სულ რაღაც, ნახევარი საათია. ეს ფაქტორი მნიშვნელოვნად უწყობს ხელს დანიიდან სასწავლო პროგრამების, პროფესორების, სტუდენტებისა თუ სხვა აკადემიური კომპონენტების ინტეგრირებას.
მალმეს უნივერსიტეტში სამწლიანი საბაკალავრო, ერთწლიანი სამაგისტრო და ორწლიანი სადოქტორო სწავლებაა. ბაკალავრის საფეხურის სტუდენტებს, პოლიტიკისა და დიპლომატიის ფაკულტეტზე, საშუალება აქვთ, პირველი სასწავლო წლის დასრულების შემდეგ, ერთი სემესტრი მათთვის სასურველ პროგრამაზე ისწავლონ, ხოლო მეორე (მეოთხე) სემესტრი სტაჟირებას ან საზღვარგარეთ გაცვლით პროგრამას დაუთმონ. უნივერსიტეტში უმაღლესი დონის პროფესიონალები ასწავლიან, რაც გამოხატულია, პირველ რიგში, სტუდენტებისადმი დამოკიდებულებაში. ისინი დიდი ხნის განმავლობაში ემზადებიან, ფსიქოლოგიურად და ფიზიკურად, რათა მაქსიმალურად ჯანსაღი და პოზიტიური ატმოსფერო შექმნან სტუდენტებისთვის. საბედნიეროდ, ლექტორებისა და ახლად შეძენილი მეგობრების დახმარებით, მარტივად გადავლახე საადაპტაციო პერიოდი ახალ გარემოში და რამდენიმე თვეში უნივერსიტეტის აკადემიური და სტუდენტური აქტივობების სათავეებთან მოვექეცი. პროფესორები, ყოველი თვის ბოლოს, პირადად მესაუბრებიან ჩემ მიერ ნაჩვენებ პროგრესზე და მაძლევენ რჩევებს, თუ რა კომპონენტზე უნდა გავამახვილო ყურადღება. ცხადია, ასეთი მიდგომა უდიდეს მოტივაციას ქმნის. მალმეს უნივერსიტეტი ჩემთვის მეორე სახლად იქცა, რომელშიც განსხვავებული ნაციონალობის, რელიგიური მრწამსისა და პოლიტიკური შეხედულებების ადამიანებთან ერთად, პირველ რიგში, ურთიერთპატივისცემასა და გუნდური მუშაობის მნიშვნელობას ვსწავლობ. შვედეთში ცხოვრება და განათლების მიღება საკმაოდ დიდ ხარჯებთანაა დაკავშირებული. 2011 წლამდე, სახელმწიფოში არსებული ნებისმიერი უმაღლესი სასწავლებელი საერთაშორისო სტუდენტებს უფასო პროგრამებს სთავაზობდა, თუმცა, საგანმანათლებლო რეფორმის შედეგად, ევროკავშირის მოქალაქეობის არმქონე პირთათვის სწავლა ფასიანი გახდა. სწავლის ღირებულებას, როგორც წესი, უნივერსიტეტები თავად განსაზღვრავენ — აკადემიური წლის ღირებულება 8 000-დან 12000 ევრომდე მერყეობს. აღსანიშნავია ისიც, რომ სასწავლებლები წარჩინებულ და მძიმე ფინანსური პირობების მქონე სტუდენტებს სტიპენდიასა და სრულ დაფინანსებას სთავაზობენ, გარდა ამისა, ყოველწლიურად, გაიცემა „Swedish ჳnstitute“-ის სტიპენდიები სხვადასხვა კატეგორიის საერთაშორისო სტუდენტებზე.
— რამ განაპირობა არჩევანი და რამდენად წარმატებული სტუდენტი ხარ? როგორც ვიცი, ამჟამად სტაჟირებას გადიხარ საქართველოს საელჩოში შვედეთის სამეფოსა და ფინეთში. გვიამბე შენი უფლება-მოვალეობების შესახებ
— როგორც აღვნიშნე, „ევროპისმცოდნეობისა და გლობალური პოლიტიკის“ ფაკულტეტის სტუდენტი ვარ. წარმატებით გავიარე სასწავლო პერიოდის პირველი ნახევარი და ამჟამად სტაჟირებას გავდივარ საქართველოს საელჩოში შვედეთის სამეფოსა და ფინეთში. სტაჟირება დავიწყე 2015 წლის იანვრის ბოლოდან. საელჩოს ბატონი კონსტანტინე ქავთარაძე ხელმძღვანელობს; მისი უშუალო სურვილითა და მხარდაჭერით მოვახერხე ამ პოზიციაზე მოხვედრა. ჩემი ძირითადი საქმიანობა უცხოენოვანი ინფორმაციის დამუშავება და ანალიტიკა, შვედეთის საგარეო პოლიტიკაზე ინფორმაციის მოძიება და შესაბამისი ბაზის შექმნაა. ამჟამად ქართულ-შვედური დიპლომატიური ურთიერთობების არქივზე დავიწყე მუშაობა და 1920-იანი წლებით დათარიღებულ დოკუმენტებს ვაანალიზებ. სტაჟირების წარმატებით დასრულების შემდგომ, უნივერსიტეტი შესაბამისი რაოდენობის სასწავლო კრედიტებს მომანიჭებს. გასული წლის მიწურულს, დავწერე მცირე სადიპლომო თეზისი ევროკავშირის „რბილი ძალის“ პოლიტიკის შესახებ, სადაც ფოკუსში საქართველო მოვაქციე. მუშაობის პროცესში აღმოვაჩინე, რომ მალმეს უნივერსიტეტში კავკასიოლოგიის შემსწავლელი დეპარტამენტი არსებობს. დაუყოვნებლივ დავუკავშირდი ხელმძღვანელობას და ასე გავიცანი პროფესორი რევაზ ჭანტურია, რომელიც მეუღლესთან, პროფესორ კარინა ვამლინგთან ერთად, უძღვება კავკასიოლოგიის სწავლებას. აღნიშნული კურსი საინტერესოა იმითაც, რომ სტუდენტებს დისტანციური სწავლების საშუალებას აძლევს და შედეგად, კურსზე სტენფორდის, გლაზგოს, პრაღისა და სხვა პრესტიჟული უნივერსიტეტების სტუდენტები ირიცხებიან.
დიპლომატიისა და პოლიტიკის შესწავლა სკოლის ასაკიდანვე სრულიად დამოუკიდებლად მქონდა გადაწყვეტილი. მახსოვს, მოსწავლეობის პერიოდში, გარდა კლასიკური ლიტერატურისა, რეგულარულად ვკითხულობდი სხვადასხვა ქართულ თუ უცხოენოვან პოლიტმიმომხილველების სტატიებს და შემდგომ, ვცდილობდი, აქტუალურ საკითხებთან მიმართებაში, საკუთარი პოზიცია ჩამომეყალიბებინა. 13-15 წლის ასაკში, ფსიქოლოგ ნანა ჩაჩუას მოწაფე გავხდი, რომელიც კრიტიკულ აზროვნებასა და ლიტერატურაში მამზადებდა. ვფიქრობ, ქალბატონმა ნანამ მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია ჩემს მენტალურ ჩამოყალიბებაზე და სწორედ მისგან მივიღე სამომავლო გეზი. საქართველოში და მის ფარგლებს გარეთ, მრავალი მაღალი რანგის ქართველი დიპლომატი მოღვაწეობს, რომელთაგან ბევრს ვსწავლობ, თუმცა მჯერა, რომ ჩემი თაობის წარმომადგენლები უფრო პროდუქტიულები იქნებიან ჩვენი ქვეყნის სტრატეგიული მიზნების მიღწევაში.
— მალმეს უნივერსიტეტში ალბათ ძალიან ბევრი ცნობილი ადამიანი სწავლობდა. ვინ არიან ისინი, მოკლედ მიამბე მათ შესახებ.
— ქალაქ მალმეში 300 000-მდე მაცხოვრებელია, რომლის დაახლოებით 20%-ს სტუდენტები შეადგენენ. მალმეს უნივერსიტეტი ძალზე ახალგაზრდაა და, სულ რაღაც, 16 წლის ისტორიას ითვლის. ქალაქის ეკონომიკურ ცენტრად ქცევა და საუნივერსიტეტო ბაზის დაფუძნება 20-25 წლის წინ გადაწყდა, თუმცა ამ მცირე დროში აქ რამდენიმე ათეულმა ცნობილმა ადამიანმა გაიარა სასწავლო და პროფესიული პრაქტიკა. ისინი, დღეს, აქტიურად არიან ჩართული შიდა პოლიტიკურ პროცესებსა თუ კულტურულ საქმიანობაში. ქალაქ მალმეს ყველაზე ცნობილი და გამორჩეული ფიგურა ფეხბურთელი ზლატან იბრაჰომოვიჩია, რომელიც, ამავდროულად, ეროვნული ნაკრების კაპიტანიცაა. ხშირად ვსტუმრობ მის მშობლიურ რაიონს და პირადად ვესაუბრები მის ნაცნობებს; აგრეთვე ცნობილი მალმოელია პიერ ალბინ ჰანსენი, რომელიც აქ დაიბადა და 40-იან წლებში შვედეთის პრემიერ-მინისტრი იყო; ხოლო თანამედროვეობაში მაიკლ დამბერგს გამოვყოფდი, რომელიც შვედეთის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის საპარლამენტო ლიდერი და მალმეს უნივერსიტეტის ერთ-ერთი უდიდესი მხარდამჭერია. დარწმუნებული ვარ, ამ სასწავლებელს, მომავალში გაცილებით მეტი ცნობილი და ღირსეული კურსდამთავრებული ეყოლება, მსოფლიო მასშტაბით.
— გვიამბე სასწავლო პროგრამებისა და ლექციების შესახებ, რა პირობებს სთავაზობს მალმეს უნივერსიტეტი მოტივირებულ სტუდენტებს განვითარებისთვის?
— მალმეს უნივერსიტეტი ნამდვილად გამორჩეულია მოწვეული ლექტორებისა და გაცვლითი პროგრამების სიმრავლით. დღეისათვის მალმეს, დაახლოებით, 240 პარტნიორი უნივერსიტეტი ჰყავს, საიდანაც ყოველწლიურად ჩამოდიან სტუდენტები და პროფესორები. გარდა ამისა, საჯარო ლექციების ორგანიზებაში დიდ როლს თამაშობს უნივერსიტეტში დაფუძნებული სტუდენტური გაერთიანება „ჲფ მalmo“, ანუ დიპლომატ სტუდენტთა ასოციაცია მალმეში. 2013-2014 სასწავლო წლებში, აღნიშნული ორგანიზაციის გამგეობის წევრი და სოციალური აქტივობების ხელმძღვანელი ვიყავი, რაც პირდაპირ მავალდებულებდა სხვადასხვა ლექტორებისა და ცნობილი ადამიანების მოწვევას. ჩემი გუნდის დახმარებით, უნივერსიტეტში საჯარო ლექციები გამართეს: შვედეთის საგარეო მინისტრმა კარლ ბილდტმა, ნორვეგიელმა სოციოლოგმა და კონფლიქტების შემსწავლელი მეცნიერებების დამფუძნებელმა, დოქტორ იოჰან გალთუნგმა, უპსალას უნივერსიტეტის პროფესორმა იოაკიმ კროითზმა, დერბის უნივერსიტეტის პროფესორმა კრისტინ ონემ, შვედეთის მოდერატიული პარტიის ერთ-ერთმა ლიდერმა ანა კინბერგმა და სხვ. რამდენიმე დღის წინ, ორგანიზაციის გამგეობამ გადაწყვიტა 15-კაციანი ჯგუფის თბილისში გაგზავნა. სასწავლო ვიზიტის ფარგლებში, ისინი ქართველ სტუდენტებს შეხვდებიან და გაეცნობიან არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობას. მოხარული ვარ, რომ სასწავლო ვიზიტს საკუთარ ქვეყანაში ვუხელმძღვანელებ. გარდა ამისა, დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს წარმატებული სტუდენტების წახალისებას. გასული წლის ნოემბერში, მქონდა პატივი, ვყოფილიყავი სტოკჰოლმში გამართული გაეროს ახალგაზრდული ასამბლეის წევრი, სადაც, შვედეთის 27 უმაღლეს სასწავლებელს შორის, მალმეს უნივერსიტეტი წარვადგინე. ამ ღონისძიების ფარგლებში, დავესწარი შვედეთის სამეფოში აშშ-ს ელჩის მარკ ბრზეზინსკის, სტოკჰოლმის უნივერსიტეტის ხელმძღვანელის ასტრიდ სოდერბერგ ვიდინგისა და სხვების ლექციებს. მოგვიანებით, მსგავსი პროექტით, გერმანიის ქალაქ დრეზდენში გავემგზავრე, სადაც საქართველოს ინტერესებს ვიცავდი და მქონდა პატივი შევხვედროდი გერმანიის ელჩს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში, ჰარალდ ბრაუნს და საქსონიის პარლამენტის თავმჯდომარეს მატიას. შემდეგ ქემბრიჯის უნივერსიტეტი იყო, სადაც აგრეთვე ბევრ მნიშვნელოვან პოლიტიკურ მოღვაწეს შევხვდი. მალმეს უნივერსიტეტი ყველა პირობას ქმნის მოტივირებული სტუდენტის განვითარებისთვის, რაც გამოიხატება არა მხოლოდ შიდასაუნივერსიტეტო იდილიით, არამედ რეგულარული გაცვლითი პროგრამებითა და სხვადასხვა სფეროში მოღვაწე პროფესონალებისგან გამოცდილების გაზიარებით.
— რა როლი უჭირავს შვედეთში საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკებს?
— ყველასთვის კარგადაა ცნობილი, რაოდენ მნიშვნელოვანია ევროპული უმაღლესი სასწავლებლებისთვის ბიბლიოთეკების და მაღალი სტანდარტების შესაბამისად გამართვის საკითხი. ამ კუთხით, შვედეთში არსებული სასწავლებლები სამაგალითოა, რადგან თითოეული მათგანი შიდა ბიუჯეტის მნიშვნელოვან ნაწილს სწორედ ბიბლიოთეკების მოდერნიზებასა და მათ კეთილმოწყობას ახმარს. მალმეს უნივერსიტეტი, მთლიანობაში, 8 სასწავლო ნაგებობას მოიცავს და თითოეულ მათგანში მნიშვნელოვანი ნაწილი სწორედ ბიბლიოთეკას და კვლევით სივრცეს ეთმობა. ყველაზე დიდი ბიბლიოთეკა 5 სართულისგან შედგება და გამორჩეულია საკუთარი მოდერნიზებული სტილით. საერთო ჯამში, აქ განთავსებულია, დაახლოებით, 1200-მდე კომპიუტერი, რამდენიმე ასეული უზარმაზარი თარო სხვადასხვა ენაზე გამოცემული ლიტერატურით, საბეჭდი მანქანები და დამატებითი ტექნიკა, რაც შეიძლება სტუდენტს მუშაობის პროცესში დასჭირდეს. ერთი სართული მთლიანად ეთმობა „წყნარ სივრცეს“, სადაც მშვიდად შეძლებთ მუშაობას და პრივატულ ოთახებს, რომელთა დაჯავშნის შემთხვევაში, შეგიძლიათ რამდენიმე დღე გაატაროთ საკუთარი კომპიუტერისა და კუთხეში დამონტაჟებული ყავის აპარატის გარემოცვაში. ყოფილა შემთხვევები, როდესაც ფინალური გამოცდების პერიოდში ასეთ ოთახში გამითენებია ღამეები. ბიბლიოთეკაში შექმნილი სამუშაო ატმოსფერო პოზიტიურ მუხტს ქმნის თითოეული სტუდენტისთვის და ცხადია, ამ ყველაფერში უმთავრეს როლს უნივერსიტეტის გამართული და ორგანიზებული მუშაობა ასრულებს. მათ კარგად ესმით, რომ შეუძლებელია დისკომფორტის პირობებში და ღირსების შეგრძნების გარეშე, აღზარდო ძლიერი თაობა.
— როგორ ფიქრობ, რა უპირატესობა აქვს ევროპულ მოწინავე უმაღლეს სასწავლებლებს ქართულთან შედარებით?
— საქართველოში არსებული უმაღლესი სასწავლებლების ავკარგიანობა და მათი შედარება ევროპულ სტანდარტებთან ის თემაა, რომელზეც უსასრულოდ შეიძლება მსჯელობა. შევეცდები, ვისაუბრო ევროპული სასწავლებლების წარმატების მთავარ ფაქტორებზე, რომელთა ინტეგრირება ჩვენს ქვეყანაში ეტაპობრივად უნდა განხორციელდეს. ევროკავშირის ქვეყნებში განათლება თითოეული მოქალაქის გარანტირებული უფლებაა და სახელმწიფო, თავის მხრივ, ამას უზრუნველყოფს უფასო ან შეღავათიანი სასწავლო პროგრამებითა და სტიპენდიებით. ჩრდილოეთ ევროპის ქვეყნებში ერთიანი საგანმანათლებლო სისტემა მოიცავს, საბავშვო ბაღიდან უმაღლეს საფეხურამდე, მოქალაქეთა ნორმალიზებულ სასწავლო პროცესს და, ფაქტობრივად, არ არსებობს ფინანსური, სოციალური თუ სხვა ბარიერი, რომელიც ახალგაზრდას შეუზღუდავს ან წაართმევს სწავლის უფლებას. მაგალითად, ფინეთში დაწყებითი სკოლის მასწავლებლებისთვის, გარდა შესაბამისი პროფესიული კვალიფიკაციისა, აუცილებელი მოთხოვნაა დოქტორის ხარისხის ფლობა და ზოგჯერ — ფსიქოლოგიის საფუძვლებში კურსების გავლაც. სკანდინავიაში, სკოლის მოსწავლეებს მაღალ კლასებამდე ნიშნებით არ აფასებენ, ვინაიდან უპირატესობას მათ მიერ ნაჩვენებ პროგრესზე საუბარს და პირად რჩევებს ანიჭებენ. დამამთავრებელი კლასის მოსწავლემ კარგად იცის, რომ მას აქვს არჩევანის თავისუფლება უნივერსიტეტში ჩაბარებას, პროფესიულ სასწავლებელში საქმიანობასა თუ სხვა სფეროში მოღვაწეობას შორის. მიღებული გადაწყვეტილება კი პროფესიონალად ჩამოყალიბების პერსპექტივას შეუნარჩუნებს. ისინი პრაქტიკაში ამართლებენ ჩვენთვის ცნობილ გამონათქვამს, რომ ადამიანი სიბერემდე სწავლობს და მართლაც, ევროპელი ახალგაზრდები სრულიად დამოუკიდებელნი არიან დროის მენჯმენტსა და პროფესიულ არჩევანში. მჯერა, რომ ევროპულ პოლიტიკურ სისტემასთან მიახლოება, უმთავრესად, მოითხოვს ქართული საგანმანათლებლო სისტემის რეფორმირებასა და სახელმწიფო მიდგომის შეცვლას. პირველ რიგში, უნდა ჩამოყალიბდეს სახელმწიფო სტრატეგია, რომელიც ორიენტირებული იქნება მშვიდობიან განვითარებასა და დემოკრატიული ინსტიტუციების შენებაზე. განათლება სახელმწიფოს უმთავრეს პრიორიტეტად უნდა იქცეს, რათა კონკურენტუნარიანი და კრიტიკულად მოაზროვნე თაობა აღიზარდოს. სწავლისადმი ევროპელების მიდგომას, კარგად აღწერს ვიქტორ ჰიუგოს გამონათქვამი — „ის, ვინც აღებს სასწავლებლის კარს, ხურავს ციხისას“. სკანდინავიის ქვეყნების შემთხვევაშიც, მაღალი დონის საგანმანათლებლო სივრცეების შექმნამ უდიდესი როლი ითამაშა ამ ქვეყნებში კრიმინალის მინიმუმამდე დაყვანაში, ეკონომიკის აყვავებაში, დამატებითი სამუშაო ადგილების შექმნაში, ეკოლოგიური უსაფრთხოებისა და მოქალაქეთა სოლიდარული თანაცხოვრების ჩამოყალიბებაში. ვისურვებდი, რომ სწორედ ჭეშმარიტი ევროპული ფასეულობები იყოს საქართველოს სამომავლო განვითარების ფუნდამენტი და ამოსავალი წერტილი.
— გაქვს თუ არა, სწავლის პარალელურად, მუშაობის შესაძლებლობა?
— ევროპელი ახალგაზრდების დიდი ნაწილი, სწავლის პარალელურად, მუშაობს და ადრეული ასაკიდანვე ეჩვევა დამოუკიდებელ შრომას. შვედეთის მთავრობას შემუშავებული აქვს ახალგაზრდების დასაქმების სტრატეგია, რომელიც ნიჭიერ სტუდენტებს სანახევრო განაკვეთზე მუშაობის შესაძლებლობას აძლევს და მნიშვნელოვნად ამცირებს უმუშევარი ახალგაზრდების რიცხვს, რაც დღეისათვის ევროკავშირის ერთ-ერთ უმთავრეს გამოწვევას წარმოადგენს. „ერასმუს მუნდუსის“ საგრანტო ხელშეკრულებით, არ მაქვს უფლება, ვიმუშაო ანაზღაურებით და, ამავდროულად, ვალდებული ვარ, ვაჩვენო მაღალი აკადემიური მოსწრება. აქედან გამომდინარე, უმეტესწილად, სწავლაზე ვარ ორიენტირებული. ამჟამად სტაჟირებას გავდივარ საქართველოს საელჩოში და მნიშვნელოვან პროფესიულ გამოცდილებას ვიღებ. ჩართული ვარ სამეცნიერო კვლევით პროცესებში პროფესორებთან ერთად და ვხელმძღვანელობ ადგილობრივი სტუდენტური გაერთიანების ერთ-ერთ დეპარტამენტს. აქტიურად ვმონაწილეობ საზღვარგარეთ ორგანიზებულ სასწავლო აქტივობებსა და სემინარებში, მსოფლიოს მასშტაბით შევიძინე მეგობრები, კოლეგები და თანამოაზრეები.
— როგორია შვედური სტუდენტური ცხოვრება, სად და როგორ ატარებ თავისუფალ დროს? როგორ ცხოვრობენ შვედი ახალგაზრდები?
— „ერასმუს მუნდუსის“ პროგრამით, ჩემთან ერთად, რამდენიმე ქართველი სტუდენტი ჩამოვიდა. მათთან ახლო მეგობრობა მაკავშირებს და, ძირითადად, თავისუფალ დროს ერთად ვატარებთ. მალმე ინტერკულტურალური ქალაქია. აქ მარტივად იპოვით ყველა გემოვნებისთვის შესაფერის კაფე-ბარს, რესტორანს, მუზეუმს. თუ აქტიური ცხოვრების სტილს ირჩევთ, შეგიძლიათ ესტუმროდ საოცრად მოვლილ სკვერებსა და სავარჯიშო მოედნებს ღია ცის ქვეშ. შვედები ჯანსაღი, დისციპლინირებული და საქმიანი ხალხია. ყოველი სამუშაო დილა 6 საათზე იწყება, რაც საუკეთესო მიდგომაა მოწესრიგებული შრომისთვის. მათი უმეტესობა ვეგეტარიანელია და მკაცრად იცავს სხვადასხვა კვებით დიეტას, რადგან სჯერათ, რომ სხეულის სიჯანსაღე პირდაპირ კავშირშია ადამიანის შრომისუნარიანობასთან.
მეც ვცდილობ, მაქსიმალურად გავითავისო მათი ცხოვრების წესი და ყოველი დღე სწორი კომპონენტებისგან დავგეგმო. ვირიცხები უნივერსიტეტის საფეხბურთო გუნდში და, პერიოდულად, ვსტუმრობ სპორტდარბაზსაც. მალმეში სამუშაო დღეები მშვიდად და ერთფეროვნად მიმდინარეობს, რაც ხანდახან მოსაწყენიც ხდება, განსაკუთრებით შვედური ზამთრის პირობებში, თუმცა პარასკევსა და შაბათს მიღებული განტვირთვა სრულად ანაზღაურებს მძიმე სამუშაო კვირას. მეც, ისევე როგორც დანარჩენი შვედი თუ სხვა ეროვნების ახალგაზრდები, ვსტუმრობ პაბებს, ვპატიჟებ მეგობრებს ჩემს საცხოვრებელში და ვაწყობ მცირე წვეულებებს. ევროპაში სტუდენტური ცხოვრება ზომიერად დატვირთული, მრავალფეროვანი და საინტერესოა.
— როგორ ფიქრობ, საზღვარგარეთ მიღებული განათლება და დიპლომი საქართველოში დასაქმებაში ითამაშებს თუ არა გადამწყვეტ როლს? მომავალი როგორ გესახება, სად აპირებ დამკვიდრებას?
— წელიწადნახევარზე ნაკლები მაშორებს ბაკალავრის ხარისხის მოპოვებას. დიდი სურვილი მაქვს, რამდენიმე წელი კვლავ საზღვარგარეთ განვაგრძო სწავლა მაგისტრისა და დოქტორის ხარისხის მოსაპოვებლად, თუმცა, დღეისათვის, დაზუსტებით შემიძლია ვთქვა, ადრე თუ გვიან, აუცილებლად დავბრუნდები საქართველოში და დავმკვიდრდები, როგორც პროფესიონალი. ცხადია, უცხოეთში განათლება მიღებული და სამუშაო გამოცდილების მქონე კადრი მზად არის დააკმაყოფილოს ქართული შრომის ბაზარზე არსებული სტანდარტები. ასეთი ადამიანებისთვის უნდა შეიქმნას კომფორტული გარემო, რათა საზღვარგარეთ მოღვაწეობას სამშობლოში საქმიანობა არჩიონ. მეორე მხრივ, არის შემთხვევები, როდესაც სამუშაო ადგილებს ევროპიდან მოწვეული ქართველი თუ უცხოელი არაკვალიფიცური კადრებით ავსებენ, რაც საზიანოა ადგილობრივი პროფესიონალებისთვის. ამგვარმა ქაოტურმა მიდგომამ და დამსაქმებელი კომპანიების არასწორმა ჰR სტრატეგიამ, დროთა განმავლობაში, ჩამოაყალიბა სტერეოტიპული შეხედულება, რომლის თანახმად, დასაქმების ბაზარზე საზღვარგარეთ მყოფი ქართველი სტუდენტები პრივილეგირებულ ფენად განიხილებიან. ცხადია, მისასალმებელია ის, რომ მცირერიცხოვან ერში ბევრი საზღვარგარეთ ნასწავლი პროფესიონალია, თუმცა ეს ფაქტი არ უნდა აკნინებდეს ადგილობრივი სტუდენტების დასაქმების შესაძლებლობას და არ უნდა არღვევდეს თანაბარი კონკურენციის პრინციპს. პროტექცია და მიკერძოებულობა ვერ იქნება თავისუფალი საზოგადოებისა და სოციალური საბაზრო ეკონომიკის შემადგენელი ნაწილი. უცხოეთში გამგზავრების სურვილი არ უნდა ვაქციოთ ინტელექტუალური მარაგის გადინების პრობლემად, რომელიც მწვავედ შეეხო ევროკავშირის ქვეყნებს (ესპანეთს, საბერძნეთს და ა.შ.), ამიტომ საჭიროა ვებრძოლოთ განათლების სფეროში არსებული პრობლემების გამომწვევ მიზეზებს და არა შედეგს.
ჩემთვის სასიხარულოა, როდესაც ვხედავ უცხოეთში მყოფ ქართველ სტუდენტებს, რომლებიც საკუთარი ქვეყნისთვის ათასობით კილომეტრის მოშორებითაც წარმატებით იღვწიან. მაგალითად, გასულ ზაფხულს, სტაჟირება გავიარე საგარეო საქმეთა სამინისტროს ევროპულ საქმეთა დეპარტამენტში, პროექტ „თანამემამულეს“ ფარგლებში, რომლის ორგანიზება ბრიტანეთში მოღვაწე სტუდენტმა ნინო შარაშიძემ, დიასპორის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატის თანადგომით, მოახერხა. ევროპულ სტანდარტებთან მიახლოება მხოლოდ ორმხრივი თანამშრომლობით იქნება შესაძლებელი. ერთი მხრივ, სახელმწიფომ უნდა იტვირთოს მასზე დაკისრებული ვალდებულება და ახალგაზრდებს შესაბამისი სასწავლო და სამუშაო პირობები შეუქმნას, ხოლო სტუდენტებმა „იდეების გენერატორის“ როლი უნდა შეასრულონ და პროტესტის მდგომარეობა პარტნიორობით ჩაანაცვლონ. დიდი სურვილი მაქვს, უახლოეს მომავალში, მაქსიმალურად მეტ ქართველ ახალგაზრდას შევხვდე, მოვისმინო მათი აზრი და გავუზიარო საკუთარი შეხედულებები ქვეყნის საგარეო პოლიტიკაზე.
— რას ურჩევ იმ ახალგაზრდებს, რომლებსაც საზღვარგარეთ ცოდნის გაღრმავებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების სურვილი აქვთ.
— ნებისმიერი ევროპული თუ ამერიკული სასწავლებელი, მათ შორის ყველაზე ელიტარულიც კი, ყოველწლიურად გამოყოფს გარკვეულ კვოტას ნიჭიერი ახალგაზრდების მისაღებად. მათ უზრუნველყოფენ სხვადასხვა ტიპის სტიპენდიებითა თუ მოქნილი გადახდის სისტემებით. ვფიქრობ, ახალგაზრდა ადამიანმა სასკოლო ასაკიდან უნდა დაიწყოს უცხოურ უმაღლეს სასწავლებელში მისაღები გამოცდებისთვის მზადება და წინასწარ აირჩიოს დაფინანსების წყაროც. ახალგაზრდებს, რომლებიც დაინტერესებული არიან შვედეთში განათლების მიღებით, ვურჩევ ეწვიონ „Swedish ჳnstitute“-ის ვებგვერდს: https://eng.si.se/, სადაც ამომწურავ ინფორმაციას მიიღებენ სტიპენდიის ოდენობის, კონკურსის პირობებისა და უნივერსიტეტში მისაღები დოკუმენტაციის შესახებ. თითოეულ ახალგაზრდას ვუსურვებ წარმატებას და წინსვლას საკუთარი ქვეყნის სასიკეთოდ.
— დაბოლოს, როცა ადამიანი საზღვარგარეთ ცხოვრობს, ალბათ მეტს და ღრმად ფიქრობს სამშობლოზე. როგორ ფიქრობ, მიგვიღებს ევროპა ისეთებს, როგორებიც ვართ, თუ ძალიან ბევრი რამის გადახედვა და გადაფასება მოგვიწევს? რა მოგცა ევროპამ, შენთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი და ღირებული?
— ჩემ შემთხვევაში, განშორებამ და დისტანციამ განსაკუთრებული სიყვარულისა და მონატრების გრძნობა გამიღვივა საკუთარი ოჯახის, მეგობრებისა და ყოველდღიური ქართული ყოფის მიმართ. მრავალ უცხოელ კოლეგასა თუ პროფესორს ვესაუბრები საქართველოს დღევანდელ პოლიტიკურ და სოციალურ მდგომარეობაზე, ვიღებ მათგან რჩევებს და ვუზიარებ საკუთარ შეხედულებას სახელმწიფოს მიერ უკანასკნელ ათწლეულში განვლილი გზის შესახებ. შვედეთში გატარებულმა წელიწადნახევარმა დამანახა, რომ სამშობლოს სიყვარული არც დროით იზომება და არც მანძილით, არამედ საქმით. ვფიქრობ, კითხვაზე, რა არის ევროპა და რა წარმოადგენს ევროკავშირის წარმატების საიდუმლოს, ყველაზე ძლიერი ევროპისმცოდნეც ვერ მოგცემთ ამომწურავ პასუხს, თუმცა უსასრულოდ შემიძლია ვისაუბრო იმ დადებით მუხტზე და გამოცდილებაზე, რომელიც აქ ყოფნისას სულ მოკლე დროში მივიღე. შესაძლებლობა მქონდა, პირადად მესაუბრა ერთიანი ევროპის იდეის მხარდამჭერებთან და, მეორე მხრივ, ევროსკეპტიკოსებთანაც. საკუთარი თვალით ვიხილე ადამიანური სისუსტეები, რომელიც ამ ზღაპრულ კონტინენტს და სახელმწიფოთა პოლიტიკურ კავშირს ახასიათებს, მაგრამ ყოველგვარი გარემოებებისა და აზრთა სხვადასხვაობის მიუხედავად, ისინი კვლავინდებურად თავისუფალ, ამაყ და სოლიდარულ საზოგადოებად რჩებიან. ჩვენმა ქვეყანამ გააკეთა ისტორიული არჩევანი ევროპის სასარგებლოდ, რომელიც არ ეკუთვნის არც ერთ სახელმწიფო მმართველსა თუ პოლიტიკურ პარტიას, არამედ მთლიანად ქართველ ერს. სწორედ ქართველი ერის და გამორჩეულად კი ახალგაზრდების ხელშია გასაღები ეკონომიკური, სოციალური, პოლიტიკური, გეოგრაფიული და საგანმანათლებლო კეთილდღეობისკენ, რომლის პერსპექტივასაც გვთავაზობს ევროკავშირის ღირსეული წევრობა. ცხადია, ჩვენ უნდა შევცვალოთ არსებული მიდგომა გარკვეულ საკითხებთან მიმართებაში და დავიბრუნოთ ჭეშმარიტი ქართული ფასეულობები, ვინაიდან ტოლერანტობა, კეთილმეზობლობა, ერთიანი სულისკვეთება და ტრადიციების პატივისცემა საქართველოს ისტორიული თვისებებია, რომელიც განსაკუთრებით ხელჰყვეს და დაამახინჯეს გასულ საუკუნეში.
საუბრის დასასრულს, კიდევ ერთხელ მინდა გადაგიხადოთ უღრმესი მადლობა ინტერვიუსთვის და იმ სასიკეთო საქმისთვის, რომელსაც გაზეთი „ახალი განათლება“ უცხოეთში მყოფი ქართველი ახალგაზრდების დაფასებით ეწევა. გისურვებთ ბევრ წარმატებულ და საინტერესო რესპოდენტსა და მკითხველს!
ესაუბრა მაკა ყიფიანი
|
