2013-10-23 ქმედითი ნაბიჯები მომავალშიც გაგრძელდება გვესაუბრება ქეთევან ნატრიაშვილი, საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის პირველი მოადგილე
— რა სახის ცვლილებები განხორციელდა კანონში „პროფესიული განათლების შესახებ“ და შემუშავდა თუ არა პროფესიული სტანდარტები, რამაც უნდა უზრუნველყოს სისტემის გამართული მუშაობა (პროფესიული განათლების შრომის ბაზართან დაკავშირება, საგანმანათლებლო პროგრამების ხანგრძლივობის ზრდა, საგანმანათლებლო „ჩიხების“ აღმოფხვრა და ა.შ.)?
— მიმდინარე წელი ერთგვარი გარდამავალი წელია პროფესიული განათლების სფეროსთვის. მიმდინარეობს მზადება სისტემური ცვლილებებისათვის, რაც კოლეჯების მხრიდან ადამიანური რესურსის მაქსიმალურად მობილიზებას და პროცესში ჩართვას მოითხოვს. სწორედ ამიტომ, იმ კოლეჯებს, რომლებსაც ვალდებულება ჰქონდათ ავტორიზაცია წელს გაევლოთ, მათი თხოვნის საფუძველზე, ამ ვალდებულების შესრულება საკანონმდებლო ცვლილებებით ერთი წლით გადაუვადდათ. შესაბამისად, როგორც საჯარო, ისე კერძო პროფესიულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებს შესაძლებლობა მიეცათ, კარგად გაერკვნენ დაგეგმილ ცვლილებებში და მომავალი ერთი წლის განმავლობაში მოემზადონ ავტორიზაციის პროცესისათვის.
მიმდინარე წლის ერთ-ერთი მთავარი საკანონმდებლო ცვლილება იყო პროფესიული განათლების მესამე საფეხურიდან მეოთხე საფეხურზე გადასასვლელად დაწესებული ბარიერის (ეროვნული გამოცდების ზოგადი უნარების ტესტი) გაუქმება. ამ ბარიერის მოხსნა აუცილებელი იყო სისტემის შემდგომი განვითარებისა და პროფესიულ განათლებაზე ხელმისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად. შედეგად, შემუშავდა პროფესიულ საგანმანათლებლო პროგრამებზე სტუდენტთა ჩარიცხვის ახალი წესი, რომლის მიზანია კოლეჯებში სტუდენტთა მიღების გამჭვირვალე მექანიზმის ფორმირება. ბუნებრივია, სამინისტრო აგრძელებს „პროფესიული განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონის დახვეწაზე მუშაობას და გეგმავს უფრო მასშტაბური ცვლილებების განხორციელებას, რამაც სამართლებრივი საფუძველი უნდა შექმნას მასშტაბური რეფორმის განხორციელებისათვის.
რაც შეეხება ახალ სტანდარტებს, ევროკავშირის ტექნიკური დახმარების პროექტის ფარგლებში, დამსაქმებლების აქტიური ჩართულობით, განახლდა აგრარული, სამშენებლო, ტრანსპორტის, დიზაინის და ინფორმაციული ტექნოლოგიების დარგების 17 პროფესიული სტანდარტი. სტანდარტების განახლებაზე მუშაობა მიმდინარეობდა ევროპაში კარგად აპრობირებული ე.წ. DACUM-ის მეთოდოლოგიით, რაც ხელს უწყობს შრომის ბაზრის მოთხოვნების სრულად ჰარმონიზებას საგანმანათლებლო პროცესებთან. ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი, სწორედ ამ მეთოდოლოგიის გამოყენებით აპირებს ყველა მოქმედი პროფესიული სტანდარტის გადამუშავებას.
— რას გულისხმობს დაფინანსების ახალი სისტემა, მისი უპირატესობა ვაუჩერულთან შედარებით. ორიოდე სიტყვა უფასო სწავლებასთან დაკავშირებითაც გვითხარით.
— 2012 წლის გაზაფხულზე, პროფესიული განათლების პირველი სამი საფეხურის დასაფინანსებლად მონოვაუჩერული (1000-ლარიანი) დაფინანსების მოდელის ამოქმედებამ სულ რამდენიმე თვეში კრიზისული მდგომარეობა შეუქმნა სახელმწიფო კოლეჯებს. 1000-ლარიანი ვაუჩერი არ იყო დაფუძნებული პროგრამის რეალურ ღირებულებაზე და, ხშირ შემთხვევაში, მხოლოდ ერთი ან ორი საფეხურის დაფინანსების საშუალებას იძლეოდა. შესაბამისად, სტუდენტი იძულებული იყო მესამე საფეხურზე სწავლის გასაგრძელებლად თანხა თავად გადაეხადა. 2012 წელს ასეთ მდგომარეობაში აღმოჩენილი პირების მხოლოდ, დაახლოებით, ექვსმა პროცენტმა შეძლო სწავლის თვითდაფინანსებით გაგრძელება.
ზემოაღნიშნული ხარვეზების გათვალისწინებით, საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრომ შეიმუშავა პროფესიული განათლების დაფინანსების ახალი წესი, რომელშიც დიფერენცირებულია პროფესიულ სწავლებასთან დაკავშირებული ხარჯები — პროფესიული განათლების ვაუჩერი მოიცავს სასწავლო მასალებისა და პედაგოგის ანაზღაურების ხარჯებს, ხოლო პროგრამული დაფინანსების მექანიზმით დაიფარება დაწესებულების ადმინისტრაციული ხარჯები. შემოთავაზებული მიდგომა გვიჩვენებს, რა დანახარჯებთანაა დაკავშირებული თითოეული პროგრამის განხორციელება, ხელს უწყობს სასწავლებლებს შორის კონკურენციის არსებობას, ერთმანეთისგან მიჯნავს დაწესებულების ადმინისტრაციულ დანახარჯებს და უშუალოდ სასწავლო პროცესისათვის საჭირო ფინანსურ რესურსს, მეტად მოქნილია და პროფესიული სასწავლებლების პოტენციალის შენარჩუნებისა და მათი შემდგომი განვითარების საშუალებას იძლევა.
მიმდინარე ეტაპზე, ისევე როგორც წინა წლებში, სახელმწიფო დაფინანსება გავრცელდება მხოლოდ სახელმწიფოს მიერ დაფუძნებულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებზე. სამომავლოდ, მოდულურ მიდგომაზე გადასვლასთან ერთად, საჭირო იქნება დაფინანსების არსებული წესისა და განფასებების გადახედვა, შესაბამისად, გარდამავალი პერიოდის შემდგომ დაფინანსების მოდელის ცვლილება გამორიცხული არ არის.
— რომელ სასწავლებლებში და რა მეთოდოლოგიით განხორციელდება სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე პირების პროფესიულ პროგრამებზე სწავლება და ვინ ასწავლის მათ?
— პროფესიულ სასწავლებლებში ინკლუზიური განათლების დანერგვა სისტემურ ცვლილებებთანაა დაკავშირებული. პირველ ეტაპზე შერჩეულ იქნა 6 პროფესიული საგანმანათლებლო დაწესებულება, სადაც, პროფესიული ტესტირების საფუძველზე, უკვე ჩაირიცხა 51 სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე პირი. აღსანიშნავია, რომ სწავლების პროცესი ინდივიდების შესაძლებლობებზე იქნება კონცენტრირებული. პროფესიის დაუფლებისთვის მათ ყველა საჭირო პირობა შეექმნებათ, რათა სამომავლოდ შეძლონ დასაქმება. სწავლების პროცესში ჩართული იქნება 2 სპეციალისტი, მაგალითად სმენადაქვეითებულთათვის იმუშავებს ჟესტური ენის თარჯიმანი, ხოლო ფიზიკური შეზღუდვის მქონე პირისთვის — ასისტენტი, რომელიც მას გადაადგილებაში დაეხმარება.
— დაიწყო თუ არა ევროკავშირის ტექნიკური დახმარების პროექტის განხორციელება?
— ევროკავშირთან თანამშრომლობა, პროფესიული განათლებისა და დასაქმების კუთხით, ახალი პროგრამის ფარგლებში ვითარდება. ქვეყანა, რამდენიმე წლის განმავლობაში, ამ თანამშრომლობის შედეგად მიიღებს, დაახლოებით, 27 მლნ ევრომდე, საბიუჯეტო დახმარების სახით. დაგეგმილია ტექნიკური დახმარებისა და ე.წ. თვინინგის კომპონენტებიც. პროექტის განხორციელება მომავალი წლიდან დაიწყება. ამჟამად ხელშეკრულების მოსამზადებელი სამუშაოები ხორციელდება.
წარმატებით მიმდინარეობს ევროკავშირის ტექნიკური დახმარების პროექტიც, რომელიც გასული წლის ოქტომბერში დაიწყო და უკვე დასრულების ფაზაშია. პროგრამა მოიცავს ორ ძირითად მიმართულებას: 1. პოლიტიკის ფორმირება და 2. პროფესიულ განათლებაში ჩართული მხარეების შესაძლებლობების განვითარება.
პროექტის ფარგლებში, შემუშავდა პროფესიული განათლების განვითარების სტრატეგია (2013-2020) და სამოქმედო გეგმა 2013-2017 წლებისთვის; კომპანიებისა და პროფესიული საგანმანათლებლო დაწესებულებების ერთობლივი მუშაობის შედეგად შემუშავდა პროფესიული განათლების სფეროში პრაქტიკული სწავლების განხორციელების მოდელი. დამსაქმებლების აქტიური ჩართულობით განახლდა 17 პროფესიული სტანდარტი. ასევე, საგანმანათლებლო პროგრამების მოდულურ სისტემაზე გადაყვანის მიზნით, მომზადდა პოლიტიკის განმსაზღვრელი და მეთოდოლოგიური დოკუმენტები, შემუშავდა მოდულური საგანმანათლებლო პროგრამის ნიმუში; ამავე პროგრამისათვის მომზადდა შეფასების ინსტრუმენტებისა და მასწავლებლისა და მოსწავლის გზამკვლევების ნიმუშები; პროფესიული საგანმანათლებლო დაწესებულებების შრომის ბაზრის მოთხოვნებთან შესატყვისობის დონის დადგენისა და მათი შემდგომი ჰარმონიზაციის მიზნით, შემუშავდა კურსდამთავრებულთა გამოკითხვის მეთოდოლოგია. აღნიშნული მეთოდოლოგიის კოლეჯებში დანერგვა ხელს შეუწყობს კურსდამთავრებულთა პროფესიის შესაბამისად დასაქმებას და სწავლის ხარისხის გაუმჯობესებას; ხარისხის უზრუნველყოფის მექანიზმებისა და პროცედურების გაუმჯობესების მიზნით, შემუშავდა პროფესიულ განათლებაში თვითშეფასებისა და გარე შეფასების სახელმძღვანელოები. თითოეულ მიმართულებაზე მუშაობა მიმდინარეობდა სამუშაო ჯგუფების ფორმატში, საერთაშორისო და ადგილობრივი ექსპერტების თანამონაწილეობით, რაც შესაძლებელს ხდიდა წარმატებული საერთაშორისო გამოცდილების ადგილობრივ კონტექსტთან ისე მორგებას, რომ მაქსიმალურად ყოფილიყო გათვალისწინებული ადგილობრივი შესაძლებლობები, გამოწვევები და მოთხოვნები. ასევე, თითოეულ მიმართულებაში შემუშავდა ტრენინგ მოდულები და გადამზადდა 1000-ზე მეტი ბენეფიციარი როგორც საჯარო და კერძო კოლეჯებიდან, ისე სახელმწიფო სტრუქტურებიდან და დამსაქმებელთა ორგანიზაციებიდან.
— ხომ არ შექმნილა ერთიანი საინფორმაციო ბაზა რეგიონების მიხედვით, რომლის ანალიზის საფუძველზე შესაძლოა დადგინდეს რა რაოდენობის და პროფესიის კვალიფიციური კადრების მომზადება იქნება საჭირო ახლო ან შორეულ პერსპექტივაში?
— ბაზრის კვლევის სისტემური მექანიზმები ამ დრომდე ქვეყანაში არ არსებობდა. თუმცა, საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროსა და შრომისა და დასაქმების სფეროში მოქმედი საერთაშორისო და ადგილობრივი ორგანიზაციების მიერ შემუშავდა „შრომის ბაზრის ფორმირების სახელმწიფო სტრატეგია და 2013-2014 წლების სამოქმედო გეგმა“, რომლის განხორციელების პროცესში, კომპეტენციის ფარგლებში, აქტიურად იქნება ჩართული საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო, ვინაიდან პროფესიული განათლებისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია კვალიფიციურ კადრებზე მოთხოვნის შესახებ ინფორმაციის ფლობა. აღსანიშნავია, რომ დაიხვეწა და ამუშავდა პროფესიული განათლების მონიტორინგის ბაზაც, რომელიც ღირებულ სტატისტიკურ ინფორმაციას მოგვაწოდებს ქვეყანაში არსებული სასწავლებლების, პროგრამების, სტუდენტებისა და სხვა ფაქტორების შესახებ, რისი ანალიზიც საჭიროა სფეროს განვითარებისთვის.
— 2010 წელს გაუქმებული 13 პროფესიული სასწავლებლის ბაზაზე იგეგმებოდა ახალი სასწავლებლების დაარსება. ხომ არ არის მიღებული კონკრეტული გადაწყვეტილება რომელიმე სასწავლებელთან მიმართებაში?
— აღსანიშნავია, რომ დღეს არსებული რეალობისა და საჭიროებების გათვალისწინებით ჩვენ ახალი პროფესიული საგანმანათლებლო დაწესებულებების დაფუძნების საკითხებზე ვმუშაობთ. სამინისტროში შექმნილმა სპეციალურმა კომისიამ, მთელი წლის განმავლობაში, ნაყოფიერად იმუშავა. უკვე არსებობს კონკრეტული რეკომენდაციები და მსოფლიო ბანკის დახმარებით შემუშავებული სასწავლებლების განვითარების სამოქმედო გეგმები. საუბარია ახალი, თანამედროვე ტიპის პროფესიული სასწავლებლების განვითარებაზე, რომელიც სტანდარტების შესაბამისად, შრომის ბაზარზე კონკურენტუნარიან პროფესიონალებს მოამზადებს. პროფესიულ განათლებაზე ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა, მათ შორის, ტერიტორიული ხელმისაწვდომობის ზრდა, სამინისტროს უმნიშვნელოვანესი ამოცანაა და აღნიშნული მიმართულებით ქმედითი ნაბიჯები უახლოეს მომავალში გადაიდგმება.
ესაუბრა
ანა ფირცხალაიშვილი
|