2011-11-17
ლექსის სწავლების თავისებურებები
დღეს, როგორც არასდროს, ისეა აუცილებელი სწავლების წარმართვა თანამედროვე ინტერაქტიული მეთოდებით, რაც, საგნის საფუძვლიან ცოდნასთან ერთად, ითვალისწინებს: მოსწავლეთა ურთიერთპატივისცემის ატმოსფეროს შექმნას, ინდივიდუალური და ჯგუფური მუშაობით, სხვისი მოსაზრების მოსმენისა და გათვალისწინების ფონზე, კრიტიკული აზროვნების უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბებას.
ამ თვალსაზრისით განსაკუთრებით საყურადღებოა ლექსის სწავლების ხერხებისა და მეთოდების სწორად შერჩევა, რათა შესასწავლი მასალა ერთიანად აღიქვან მოსწავლეებმა და არ მოხდეს მისი დანაწევრება-პერიფრაზირება. რადგან სასწავლო პროცესში დიდი მნიშვნელობა აქვს ახლის ძიებას, მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს ლექსის სწავლების განსხვავებული ვარიანტები; პოეტის ადგილი ქართულ მწერლობაში, ლექსის შექმნის ფონი, ეპოქა, გამოყენებული მხატვრული ხერხები და ლირიკული გმირის პიროვნული თვისებები.
ლექსის სწავლებისას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს, როგორი დიქციით წაიკითხავს მასწავლებელი, რა ემოციას გამოიწვევს მოსწავლეებში, რა იქნება „ახალი“ „აღმოსაჩენი“, „საძიებელი“ აღქმისა და ინტერპრეტაციისათვის. ე.ი. მოსწავლემ აუცილებლად უნდა მიიღოს ესთეტიკური ტკბობა, იგრძნოს მხატვრული სიტყვის ხიბლი და გაარკვიოს, რა არის „მსმენელთათვის დიდი მარგი“ და საამო ამ „სიბრძნის დარგში“. ლექსის ემოციური ძალის საშუალებით ხდება მოსწავლეთა ესთეტიკური აღზრდა. ლირიკული შედევრები უნდა დამუშავდეს მთლიანობაში, ფორმისა და შინაარსის ერთიანობაში. მოსწავლეებს უნდა განვუვითაროთ დაკვირვების, მწერლის ჩანაფიქრის გაგების, ლირიკული გმირის სულში წვდომის, ქვეტექსტის ამოკითხვისა და მხატვრული სიტყვით ესთეტიკური ტკბობის უნარი. ერთი სიტყვით, მივცეთ ლირიკული შედევრის აღქმის ისეთი გასაღები, რომელიც არა მარტო შესასწავლი მასალის, არამედ ნებისმიერი პოეტური ქმნილების აღქმისა და გაგებისათვის გამოადგებათ. ხაზგასმით უნდა აღვნიშნოთ — ლექსის სტროფებად დაყოფა-დანაწევრება მიუღებელია, რადგან ასეთ შემთხვევაში იდეურ-შინაარსობრივი მთლიანობა ირღვევა და ვერც ემოციურ ტკბობას განიცდის მსმენელი. არც ისაა გამართლებული, ლექსის წაკითხვისას დავსვათ კითხვა, თუ რომელი სიტყვა იყო გაუგებარი.
ლექსის გამომეტყველებით წაკითხვის შემდეგ საჭიროა, დაისვას კითხვა იმის გასარკვევად, როგორი ემოციური ზეგავლენა მოახდინა მსმენელზე. მასწავლებელი კითხვების საშუალებით უნდა დაეხმაროს მოსწავლეებს, გამოკვეთონ ძირითადი საკითხები, დაადასტურონ ისინი შესაბამისი სტროფებით და იქვე უპასუხონ კითხვას, რომელი მხატვრული ხერხი გამოიყენა პოეტმა სათქმელის გადმოსაცემად. რაც შეეხება სალექსიკონო მუშაობას, იმ მიზნით, რომ ლექსი მთლიანობაში აღიქვან, უმჯობესია მისი ჩატარება ზეპირი წინსწრების მეთოდით, შესავალი საუბრის შემდეგ. დაფაზე დაიწერება უცნობი სიტყვები შესაბამისი განმარტებით.
ნიკოლოზ ბარათაშვილი
„არაგვს“
(ნაწყვეტი პოემიდან „ბედი ქართლისა“)
გაკვეთილის ფონი შეიძლება იყოს ტექსტის მიხედვით შექმნილი ცნობილი სიმღერის მელოდია, მოსწავლეებს დავაკვირვებთ გაკვეთილის რუბრიკაზე — „ადამიანი და ბუნება“. ვინაიდან მეხუთეკლასელები პირველად ეცნობიან ნიკოლოზ ბარათაშვილს, აუცილებელია, შევქმნათ შესაბამისი სამყარო — მწერლის ფოტოსურათები, არაგვის ხეობის პეიზაჟი...
უნდა გამოიკვეთოს, რომ ნიკოლოზ ბარათაშვილი, ანუ ტატო, როგორც მას შინაურობაში ეძახდნენ, სრულიად ახალგაზრდა, 28 წლისა, გარდაიცვალა განჯაში, საიდანაც მისი ნეშტი ჯერ დიდუბის, ხოლო შემდეგ მთაწმინდის პანთეონში გადმოასვენეს. მისი ლიტერატურული მემკვიდრეობა 30-მდე ლექსის, ერთი პოემისა და რამდენიმე პირადი წერილისაგან შედგება, მაგრამ ესეც საკმარისია პოეტის სახელის უკვდავსაყოფად. ამჟამად განვიხილავთ ნაწყვეტს (ლირიკულ გადახვევას) პოემიდან „ბედი ქართლისა“, რომელსაც პირობითად ეწოდება „არაგვს“. შევეცადოთ, ამ პატარა ლექსით ჩავწვდეთ პოეტის სულიერ სამყაროს, კერძოდ, მის დამოკიდებულებას ბუნებისადმი. სასურველია, ლექსი ავტოგრაფის სახით მოთავსდეს დაფაზე მას შემდეგ, რაც მასწავლებელი მას მუსიკის ფონზე სათანადო დიქციით წაიკითხავს.
მოსწავლეებს ვთხოვთ, წაიკითხონ ლექსი, დაფიქრდნენ და უპასუხონ კითხვებზე (ყურადღება მიაქციონ სიტყვების ახსნა-განმარტებებს).
არაგვიანი — ჩქარი
ატეხილი — აქ: ხშირი, ტანაყრილი მცენარეები (ტყე ჭალა)
მომზირნო — მაცქერალნო
ჩამოხდეს — ჩამოხტეს, ჩამოქვეითდეს
ეშურებოდეს — ეჩქარებოდეს
თვალს მოატყუებს — წაიძინებს (იდიომი)
1. როგორია თქვენი შთაბეჭდილება ლექსის წაკითხვის შემდეგ?
2. როგორი მდინარეა არაგვი? საიდან მოედინება იგი?
(მდინარე აღმოსავლეთ საქართველოში, სიგრძე — 112 კმ. არსებობს თეთრი — მთიულეთის და შავი — გუდამაყრის, ხევსურეთისა და ფშავის არაგვი. ზემო და შუა დინებაში მთის მდინარეა, ქვემო დინებაში კი ვაკეზე იშლება).
3. რომელი ეპითეტებით გამოხატა პოეტმა აზრი, რომ არაგვი დაუდგრომელი მდინარეა? (არაგვიანი, შეუპოვარი)
4. სად მთავრდება ბუნების სურათის აღწერა, ანუ პეიზაჟი? განვმარტავთ, რომ „პეიზაჟი“ ფრანგული სიტყვაა და ნიშნავს ბუნების სურათის, ადგილმდებარეობის საერთო ხედის დახატვას ხელოვნებაში, ლიტერატურაში.
5. სად გვხვდება პირველად მიმართვა? როგორ არის მიმართვა გამოხატული? რაზე მიუთითებს იგი? დავაკონკრეტოთ, რომ ეს არის პოეტური მიმართვა.
6. პოეტის წარმოსახვით როგორი ყოფილა არაგვის ხეობა?
— მოდით წარმოვიდგინოთ, რომ ვმოგზაურობთ ამ ლამაზ ხეობაში და შევეცადოთ აღვწეროთ, როგორი სანახაობა გადაგვეშლება თვალწინ?
— მასწავლებელს დაფაზე ან ფორმატზე წინასწარ ექნება შედგენილი ასოციაციური რუკა, რომელიც შეივსება მოსწავლეთა აქტიურობითა და მათ მიერ შერჩეული ეპითეტებით.
— როგორ ზემოქმედებას ახდენს ასეთი ლამაზი ბუნება ადამიანზე?
— რა სურვილი ეუფლება მშობლიური ქვეყნის ბუნების სილამაზით მოჯადოებულ ქართველს?
— ლექსის მიხედვით დაასაბუთეთ, რომ მნახველს ამ ბუნების ნაწილად ქცევის სურვილი უჩნდება.
— შეესაბამება თუ არა სახელმძღვანელოში მოცემული სურათი ტექსტის შინაარსს?
შემდეგი აქტივობა — მინი-დისკუსია. მოსწავლეებს გამოვათქმევინებთ აზრს, თუ რატომ უძღვნიან პოეტები ლექსებს მთებს, მდინარეებს, მინდვრებს, ყვავილებს.
კითხვაზე პასუხის გაცემის შემდეგ აღვნიშნავთ, რომ მდინარე არაგვს, ნიკოლოზ ბარათაშვილის გარდა, ლექსი მიუძღვნა ბუნების დიდმა მგოსანმა ვაჟა-ფშაველამ („არაგვს“ — „დამწუხრებულმა არაგვო, რო გნახე გავიხარეო“). ილია ჭავჭავაძემ კი ამ მდინარეს მემატიანე უწოდა („ჩვენო არაგვო, რა რიგ მიყვარხარ, ქართლის ცხოვრების მოწამე შენ ხარ”), რადგან ამ ხეობაში, ვინ იცის, რამდენჯერ დაღვრილა წმინდა სისხლი ქართველებისა. კლასს გავყოფთ ჯგუფებად და დავურიგებთ წინასწარ შედგენილ ბარათებს.
1. ნიკოლოზ ბარათაშვილი წერს:
„მორბის არაგვი არაგვიანი, თან მოსძახიან მთანი ტყიანნი და შეუპოვრად მოუთამაშებს გარემო თვისსა ატეხილ ჭალებს“.
უპასუხეთ შემდეგ კითხვებს:
s განმარტეთ არაგვიანი (ჩქარი), ატეხილი (ხშირი, აყრილი)
s ამოწერეთ სიტყვა, რომელიც გამოხატავს დაუმორჩილებლობას, სიმტკიცეს (შეუპოვარი).
2. ნიკოლოზ ბარათაშვილი მიმართავს არაგვის ნაპირებს:
„ქართველსა გულმან როგორ გაუძლოს,
ოდეს შვენება თქვენი იხილოს,
რომ თქვენს ბუჩქებში არა ჩამოხდეს,
რაც უნდა გზასაც ეშურებოდეს, როგორ იქნება
არ განისვენოს?
სამჯერ ხომ მაინც გადაკრავს ღვინოს,
ცხენს მოაძოვებს, თვალს, მოატყუებს,
გამოიღვიძებს, შუბლს განიგრილებს,
ერთს ქართველურად კიდევ შესძახებს
„არაგვო, მაგ შენს ამწვანებულს მთებს...“
უპასუხეთ შემდეგ კითხვებს:
s განმარტეთ „გულმან როგორ გაუძლოს; რაც უნდა გზასა ეშურებოდეს“ (როგორ მოითმინოს, როგორც უნდა ეჩქარებოდეს);
s განმარტეთ „თვალს მოატყუებს“ (ჩათვლემს); „შუბლს განიგრილებს“ (შუბლზე ცივ წყალს შეისხამს ან ცივ ნიავს მიუშვერს);
s რას მოიმოქმედებს არაგვის ხილვით მოხიბლული ქართველი? (ჩამოქვეითდება, ცხენს მოაძოვებს, მიიძინებს);
s ამოიწერეთ სიტყვა, რომლითაც ავტორი ეროვნულ გრძნობას აღვიძებს („ქართველურად“), ე.ი. ყველასაგან გამორჩეულად, განსხვავებულად.
3. ამოწერეთ ლექსიდან ნარიანი მრავლობითი რიცხვის ნიმუშები (მთანი ტყიანნი, ნაპირნო, მობიბინენო), არქაიზმები და შეეცადეთ, განმარტოთ ისინი!
— თქვენი აზრით, ქართველი, რომელიც ამ მშვენიერ ხეობაში დაისვენებს, რომელ სადღეგრძელოებს შესვამს და რატომ?
— „არაგვო, მაგ შენს ამწვანებულს მთებს!“
სად არის დაშვებული გრამატიკული შეცდომა და რატომ?
— რომელ სიტყვაშია ნახმარი მოთხრობითი ბრუნვის ძველი ნიშანი.
— გავაანალიზებთ მოსწავლეთა პასუხებს და შევაფასებთ მათ გაკვეთილში ჩართულობისა და თანამშრომლობის შესაბამისად.
დავალება — ლექსის მიხედვით ესეს შედგენა
„მორბის არაგვი, არაგვიანი“
„ჰოი, ნაპირნო, არაგვის პირნო“ (შერჩევით)
შეძლებისდაგვარად დახატონ არაგვის ხეობა და ფერებით წარმოაჩინონ ის ეპითეტები, რომლებზეც ასოციაციური რუკის შევსების დროს გამახვილდა ყურადღება.
ვაჟა-ფშაველა
„არწივი“
მე-6 კლასის ლიტერატურის სახელმძღვანელოში ვაჟა-ფშაველას ბიოგრაფიული მონაცემები საკმარისადაა მოცემული, ამიტომ მოსწავლეებს მოვუთხრობთ პოეტის ცხოვრების იმ ეპიზოდს, რომელიც დაკავშირებულია განსაკუთრებულ ლექსთან. „არწივი“ თვითონ ვაჟასაც ძალიან ჰყვარებია და ხშირად ამბობდა ხოლმე, როცა ლექსის თქმას თხოვდნენ. მისი შექმნისათვის, როგორც გადმოგვცემენ, ცხოვრებისეულ ფაქტს მიუცია საბაბი. 26 წლის ჯანსაღი, ძლიერი და შეუპოვარი, არწივის მსგავსი პოეტი მგზავრ ხევსურებს უცემიათ. ვაჟას ქალიშვილი თამარი ამბობს, როცა მეტყევე ხიზანიშვილმა ხელშეკრული ჩაიყვანა თიანეთში, იქიდან დაბრუნებულმა დაწერაო. იმასაც ამბობენ, რომ ნადირობის დროს თავად დაუჭერია არწივი და მისი წვალებისათვის რომ უცქერია, ძლიერ შებრალებიაო. ძნელია იმის დადგენა, რომელი ვერსია შეეფერება სინამდვილეს, მაგრამ აშკარაა, რომ პირადი ცხოვრების ეპიზოდი გამხდარა ლექსის შექმნის საბაბი.
ყურადღება უნდა გაამახვილოთ პოეტის ფსევდონიმზე. ვაჟა-ფშაველა პოეტს თუშმა მეგობარმა დიმიტრი ცისკარიშვილმა შეარქვა პეტერბურგში. მან იცოდა, რომ ვაჟა ფშავ-ხევსურეთში ვაჟკაცს ნიშნავდა, ამიტომ ხან ვაჟას ეძახდა ხან — ფშაველას. შემდეგ შეაერთა და დაუძახა ვაჟა-ფშაველა. უნდა აღვნიშნოთ ისიც, რომ „ვაჟა“, როგორც მამაკაცის სახელი, მანამდე არ არსებობდა. ეს სახელი, პოპულარული გახდა ლუკა რაზიკაშვილის საპატივცემულოდ (ზურაბ ჭუმბურიძე, „რა გქვია შენ?“).
აუცილებელია, გაკვეთილის დაწყების წინ, ვაჟას სამყაროს შექმნა, რაც მცენარეების, ყვავილების, ხავსის, ფოტოსურათების საშუალებით არც თუ ისე რთული საქმეა. ასევე, ამ გაკვეთილისათვის მნიშვნელოვანი ატრიბუტია არწივის სურათი ცალკე და ყვავ-ყორნების გარემოცვაში.
ლექსს, სიმცირის გამო, მოვათავსებთ თვალსაჩინო ადგილას ფორმატზე დაწერილს. ვკითხულობთ მთლიანად და შესაბამისი ხმის ტემბრით, სათანადო ინტონაციითა და მახვილით უნდა შევეცადოთ, მოსწავლეებმა წარმოიდგინონ დაჭრილი არწივი ყვავ-ყორნებით გარშემორტყმული. შემდეგ მათ ვთხოვთ ლექსი წაიკითხონ, დაფიქრდნენ და უპასუხონ კითხვებზე:
s როგორი განცდა აღძრა თქვენში ლექსის დასაწყისმა? როგორ წარმოგიდგენიათ არწივი და რა მდგომარეობაში იხილეთ ახლა?
s გადმოეცით თქვენი დამოკიდებულება ყვავ-ყორნების მიმართ.
— არწივი რომ ფრინველთა მეფეა და ძლიერების სიმბოლო, ეს ყველასათვის ცნობილია. ყვავ-ყორნები მის ახლოს ფრენასაც ვერ ბედავენ, ახლა კი ესევიან და კორტნიან.
s თქვენი აზრით, რას გვეუბნება პოეტი ყვავ-ყორნების მოქმედებით?
s როგორ ფიქრობთ, ვაჟამ ამ ლექსით მხოლოდ მის მიერ ნანახი სურათი წარმოგვიდგინა, თუ სხვა რაიმეზეც მიგვანიშნა?
— ქართველმა ხალხმა დაჭრილ არწივში დასუსტებული სამშობლო დაინახა, ყვავ-ყორნებში კი — მტერი. ასე ფიქრობს ვაჟა-ფშაველას პოეზიის ზოგიერთი მკვლევარი.
s თქვენ რას ფიქრობთ, შეიცავს ეს ლექსი ამგვარ მნიშვნელობას?
s იგრძნობა თუ არა ლექსში მომავლის იმედი, ანუ ოპტიმიზმი?
— შევეცდებით მოსწავლეებს ხაზი გავასმევინოთ (მარკერით) იმ სიტყვებზე, რომლებშიც პოეტი მესამე პირში მოგვითხრობს არწივის ბრძოლას (2, 3, 4, 5, 6 ტაეპები).
s ლექსის დარჩენილ ნაწილში რომელ პირშია თხრობა?
s ვის მიმართავს არწივი და როგორი ტონით, მუქარით თუ თხოვნით?
s როგორი ხმით უნდა წავიკითხოთ ეს სიტყვები, ხმამაღლა თუ ჩუმად? რატომ?
s თქვენი აზრით, ამ შემთხვევაში, ყვავ-ყორნებია ძლიერი თუ არწივი?
— ყურადღებას გავამახვილებთ ლექსის ზომაზე, კერძოდ, შაირზე, რომლითაც დაწერილია „არწივი“. აღვნიშნავთ, რომ არსებობს 8-მარცვლიანი შაირიც, რომელსაც ძირითადად ხალხურ პოეზიაში იყენებენ და მას დაბალი შაირი ეწოდება.
ვაჩვენებთ სქემას:
შემდეგ მოსწავლეებს დავაკვირვებთ პოეტის ენობრივ სამყაროზე და მათი აქტიურობით გამოვყოფთ ფშავურ დიალექტებს:
ეწადა — სურდა
ბეჩავი — უბედური
ჩაგიგდავთ — ჩაგიგდიათ
თორო — თორემ
გაკვეთილის ამ მომენტში მოსწავლეებს მოვაგონებთ აკაკი წერეთლის მიერ ვაჟასადმი მიძღვნილი ერთ-ერთი ლექსის დასაწყისს.
„ენას გიწუნებ, ფშაველო,
მგოსანო, მაღალ მთისაო,
თუმც კი გვითესავ მარგალიტს!
მკითხველიც იმას მკისაო!!“
(ვაჟა-ფშაველას)
აღვნიშნავთ, რომ ვაჟამ აკაკის ლექსითვე უპასუხა:
„გულს მისვენია ხატადა ენა მთისა და ბარისა.
მე არც ერთ კილოს არ ვწუნობ, თუა ქართველის გვარისა!“
(„დაგვიანებული პასუხი აკაკის“)
s თქვენ როგორ შეაფასებთ პოეტის დიალექტურ მეტყველებას?
— ლექსში ჩავსვათ დიალექტის შესაბამისი ლიტრატურული განმარტებები, ვნახოთ, რა მოხდება? ამ ვარიანტს დავაწერინებთ ერთ-ერთ მოსწავლეს და კლასის აქტიურობით გამოვატანინებთ შესაბამის დასკვნას, რომ ამ შემთხვევაში მივიღეთ სიტყვათა წყობა და არა — ლექსი, რომელსაც ვაჟასეული ელფერი დაეკარგა. მოსწავლეები უნდა მივიყვანოთ იმ დასკვნამდე, რომ დიალექტების ხმარება ლექსს კი არ აუფერულებს, პირიქით, უფრო მკაფიოდ, ნათლად და შეუფერადებლადაა გადმოცემული მწერლის სათქმელი, გვესმის იმედიანი განწყობილება — მართალია, არწივი დაჭრილია, მაგრამ ბრძოლის უნარი არ დაუკარგავს, ყვავ-ყორნები კორტნიან, მაგრამ მაინც გამარჯვებულია. აღვნიშნავთ, რომ ამგვარივე სახეა მიჯაჭვული ამირანი (აკაკი წერეთლის „თორნიკე ერისთავი“), რომელიც ჯაჭვის გაწყვეტის დროს ელის, რათა სიხარულით შეიცვალოს მწუხარება.
აქვე დავძენთ, რომ „ვაჟას შემოქმედებაში არწივი დაახლოებით სამასჯერ არის ნახსენები. მათ შორის მხარკვერიანი გამორჩეული ჯიშია. მას ორივე ფრთის დასაწყისთან თეთრი ლაქა აქვს და ამით ემსგავსება ვაჟკაცს, ღვთიური ნიშნით დაღდასმულს“ (ალ. ჭინჭარაული — 1980 წ). არწივთან დაკავშირებით მოსწავლეებს უნდა მივაწოდოთ ასეთი ინფორმაციაც — არწივი ფრინველთა სახეობაა შავარდნისნაირთა რიგისა, წონა — 6 კგ. ფრთებს შლის 2-2.5მ-ზე, ბრჭყალები აქვს ბასრი, ფრთები გრძელი და განიერი, დებს 2-3 კვერცხს, 40-45 დღის შემდეგ ჩეკს მართვეებს. ხორცისმჭამელ ფრინველთაგან არწივი იმით განსხვავდება, რომ თავისი ნადავლით იკვებება. მთებს ზემოთ „ცამდე“ მხოლოდ არწივს შეუძლია ავიდეს. სხვა ფრინველები ასეთ დიდ სიმაღლემდე ვერ აღწევენ. ყურადღებას გავამახვილებთ, რომ ვაჟას დაწერილი აქვს იმავე სახელწოდების მოთხრობა, რომელშიც ნაჩვენებია, რომ ფრინველთა მეფეს გაუჭირდა, მაგრამ არ ისურვა ნასუფრალით გამოკვება, გადაწყვიტა, ბარში ჩაფრენილიყო და იქ დალია სული. ვაჟა შთამბეჭდავად აღწერს ბებერი არწივის მთასთან დამშვიდობების განცდას. გალაკტიონ ტაბიძემ არწივის თემაზე შექმნა ლექსი „არწივებს ჩასძინებოდათ“, რომელშიც გამოიყენა ვაჟას ლექსის პირველი სტროფი და გვიჩვენა ფრთებდამწვარი არწივები, რომლებსაც ღირსება და სიამაყე მაინც არ დაუკარგავთ.
გაკვეთილის ბოლოს მოსწავლეებს მივცემთ რამდენიმე წუთს ლექსის ზეპირად დასწავლის მიზნით და განსაკუთრებულებს (ვგულისხმობთ ტექსტის სწორად, გამომეტყველებით და ხმის შესაბამისი ტემბრით კითხვას) წავახალისებთ არწივის სამკერდე ნიშნებით, რომლებიც წინასწარ ნახატის სახით გვექნება მომზადებული.
დავალება — მინიატურული თხზულება (ესე) თემებზე:
ვაჟას არწივი,
ფიქრები ფრინველთა მეფეზე,
არწივი — გმირობისა და ძლიერების სიმბოლო (არჩევით).
ლექსის სწავლებამ მოზარდს უნდა ჩამოუყალიბოს პოეზიისადმი სიყვარული, გამომეტყველებითი კითხვის ჩვევები, განუვითაროს სამეტყველო უნარები (წერა, კითხვა, მოსმენა, საუბარი), გამოუმუშაოს წერითი და ზეპირი მეტყველების კულტურა და, რაც მთავარია, მოსწავლემ უნდა შეძლოს ლიტერატურის, როგორც სიტყვის ხელოვნების, აღქმა და გაცნობიერება.
ზემოთ ჩამოთვლილი და განხილული მეთოდები უნდა ემსახურებოდეს მოსწავლეთა დამოუკიდებელი აზროვნებისა და სწორი მეტყველების, მომდევნო კლასებში — კრიტიკული მსჯელობისა და მოვლენათა საკუთარი თვალთახედვით შეფასების უნარების ჩამოყალიბებას.
მთვარისა კიკვაძე
ქუთაისის 38-ე საჯარო სკოლის ქართული ენისა და
ლიტერატურის სერტიფიცირებული მასწავლებელი
|
