გამოდის 1998 წლიდან
2011-11-03
გა­ლა 2011

8 ოქ­ტომ­ბერს, ეროვ­ნუ­ლი მუ­ზე­უ­მის ეზო­ში, მწერ­ლებ­მა, პო­ე­ტებ­მა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის მოყ­ვა­რუ­ლებ­მა მო­ი­ყა­რეს თა­ვი. თავ­შეყ­რის მი­ზე­ზი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი კონ­კურ­სი „გა­ლა 2011“ იყო, რო­მელ­საც სა­ფუძ­ვე­ლი საკ­რე­ბუ­ლოს თავმ­ჯ­დო­მა­რემ ზა­ალ სა­მა­დაშ­ვილ­მა ხუ­თი წლის წინ ჩა­უ­ყა­რა.
ზა­ალ სა­მა­დაშ­ვი­ლი, საკ­რე­ბუ­ლოს თავ­მ­ჯ­დო­მა­რე: „ნი­შან­დობ­ლი­ვია, რომ „გა­ლას“ და­ჯილ­დო­ე­ბის პირ­ვე­ლი ცე­რე­მო­ნი­ა­ლი სწო­რედ აქ გა­ი­მარ­თა, ეროვ­ნულ მუ­ზე­უმ­ში. გა­ვი­და ხუ­თი წე­ლი და ჩვენ კვლავ ეროვ­ნულ მუ­ზე­უმ­ში ვართ. რო­გორც ყვე­ლა ღი­რე­ბუ­ლი, სა­სარ­გებ­ლო და, თა­მა­მად შე­მიძ­ლია ვთქვა, კარ­გი საქ­მე „გა­ლაც“ წლი­დან წლამ­დე იხ­ვე­წე­ბო­და. იმ ძი­რი­თა­დი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის გარ­და, რო­მე­ლიც ნე­ბი­ს­მი­ერ ლი­ტე­რა­ტუ­რულ კონ­კურსს გა­აჩ­ნია — წიგ­ნი­სა და კითხ­ვის პო­პუ­ლა­რი­ზა­ცია — „გა­ლამ“, ჩე­მი აზ­რით, ერ­თი ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი რამ შე­ი­ძი­ნა, ეს პრი­ო­რი­ტე­ტი გახ­ლავთ იმ ადა­მი­ა­ნე­ბის შე­ფა­სე­ბა და და­ფა­სე­ბა, ვინც წლო­ბით, და ზო­გი ათე­უ­ლო­ბით წლო­ბით, უდ­რ­ტ­ვინ­ვე­ლად ემ­სა­ხუ­რე­ბა ლი­ტე­რა­ტუ­რას და წიგნს. ამის არა­ერ­თი მა­გა­ლი­თის მო­ტა­ნა შეგ­ვიძ­ლია, თუ გა­დავ­ხე­დავთ „გა­ლას“ ხან­მოკ­ლე ის­ტო­რი­ას. ვუ­ლო­ცავ „გა­ლას“ 5 წლის­თავს და გი­ლო­ცავთ თქვენ მწერ­ლე­ბი­სა და წიგ­ნე­ბის ზე­იმს. დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლი წიგ­ნე­ბი, ისე­ვე რო­გორც ნო­მი­ნან­ტე­ბად და­სა­ხე­ლე­ბუ­ლი წიგ­ნე­ბი, დიდ ინ­ტე­რესს გა­მო­იწ­ვე­ვენ მკითხ­ველ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში.“
წლე­ვან­დელ კონ­კურსს ერ­თი ნო­მი­ნა­ცია შე­ე­მა­ტა და, ექ­ვ­სი ნო­მი­ნა­ცი­ის ნაც­ვ­ლად, გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლი შვიდ ნო­მი­ნა­ცი­ა­ში გა­მოვ­ლინ­და — კონ­კურ­ს­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის შე­საძ­­ლებ­ლო­ბა მი­ე­ცათ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კი­ნე­მა­ტოგ­რა­ფი­ის ეროვ­ნუ­ლი ცენ­ტ­რის მი­ერ, წლის სა­უ­კე­თე­სო კი­ნოს­ცე­ნა­რის ნო­მი­ნა­ცი­ა­ზე წარ­დ­გე­ნილ ავ­ტო­რებ­საც.
„გა­ლას“ კონ­კურ­სის მო­ნა­წი­ლე­ე­ბი ხუთ­კა­ცი­ან­მა ჟი­უ­რიმ შე­ა­ფა­სა, რომ­ლის შე­მად­გენ­ლო­ბა­ში იყ­ვ­ნენ: მთარ­გ­მ­ნე­ლი ნი­ნო ქა­ჯაია, მხატ­ვა­რი დი­მიტ­რი ერის­თა­ვი, მწერ­ლე­ბი: ზუ­რაბ სა­მა­დაშ­ვი­ლი, მა­მუ­კა ხერ­ხე­უ­ლი­ძე და ეროვ­ნუ­ლი კი­ნო­ცენ­ტ­რის დი­რექ­ტო­რის მო­ად­გი­ლე ნი­ნო კუ­ხა­ლაშ­ვი­ლი. ჟი­უ­რიმ 21 გა­მომ­ცემ­ლო­ბი­დან შე­მო­სუ­ლი 138 წიგ­ნი­დან და 7 კი­ნოს­ცე­ნა­რი­დან 20 ნო­მი­ნან­ტი აარ­ჩია, მათ­გან კი 8 ოქ­ტომ­ბერს შვიდი გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლი და­ა­სა­ხე­ლა:
„წლის კი­ნოს­ცე­ნა­რი“, ამ ნო­მი­ნა­ცი­ის პირ­ვე­ლი გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლი მა­კა კუ­კუ­ლა­ვა გახ­და სცე­ნა­რის­თ­ვის „ადას კი­ნო“. გა­მარ­ჯ­ვე­ბულს პრი­ზი კულ­ტუ­რის მი­ნის­ტ­რ­მა ნი­კო­ლოზ რუ­რუ­ამ გა­დას­ცა და აღ­ნიშ­ნა, რომ ეს ქარ­თუ­ლი კი­ნოს­თ­ვის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ნო­მი­ნა­ციაა: „ვი­ნა­ი­დან სცე­ნა­რი არის ის, რის გა­რე­შეც ვერ შე­იქ­მ­ნე­ბა კი­ნო და ქარ­თულ კი­ნოს დღეს ნამ­დ­ვი­ლად სჭირ­დე­ბა ახალ­გაზ­რ­და დრა­მა­ტურ­გე­ბი.“ ამ ნო­მი­ნა­ცი­ის პირ­ვე­ლი გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლი სცე­ნა­რი 18 წლის გო­გო­ნას ის­ტო­რი­ას გად­მოგ­ვ­ცემს, რო­მე­ლიც ცხოვ­რე­ბა­ში პირ­ველ სე­რი­ო­ზულ გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბას იღებს. ეს მხო­ლოდ ადას ის­ტო­რია არ არის, ის მი­სი თა­ო­ბის პრობ­ლე­მებს და თა­ო­ბა­თა შო­რის კონ­ფ­ლიქ­ტებს ეხე­ბა. „ადას კი­ნო“ ახალ­გაზ­რ­და სცე­ნა­რის­ტის სრულ­მეტ­რა­ჟი­ა­ნი ფილ­მის პირ­ვე­ლი სცე­ნა­რია, მარ­თ­ლაც იღ­ბ­ლი­ა­ნი და­საწყი­სით.
„ჩემ­თ­ვის ეს მო­უ­ლოდ­ნე­ლი იყო, დი­დი მად­ლო­ბა მინ­და ვუთხ­რა, პირ­ველ რიგ­ში, ჩემს პე­და­გოგს, კო­ტე ჯან­დი­ერს; მად­ლო­ბა ჟი­უ­რის, კი­ნო­ცენტრს და ჩემს მე­გობ­რებს, რად­გან ეს სცე­ნა­რი მათ­ზეა და მათ­თ­ვის. ჩე­მი სცე­ნა­რის მი­ხედ­ვით, პერ­სო­ნა­ჟებს თა­ვი­სუფ­ლე­ბა აქვთ, მაგ­რამ არ არი­ან თა­ვი­სუფ­ლე­ბი. ის, რაც ფი­ნალ­ში ხდე­ბა, შე­იძ­ლე­ბა ილუ­ზი­ე­ბია, მაგ­რამ თუ ილუ­ზი­ე­ბია, მო­დით, კი­ნო ერ­ქ­ვას და გა­უ­მარ­ჯოს კი­ნოს“, — გა­ნაცხა­და მა­კა კუ­კუ­ლა­ვამ.
„გა­ლამ“ წლის სა­უ­კე­თე­სო თარ­გ­მა­ნად უმ­ბერ­ტო ეკოს „ვარ­დის სა­ხე­ლი“ და­ა­სა­ხე­ლა, რო­მე­ლიც ხა­თუ­ნა ცხა­და­ძემ თარ­გ­მ­ნა. „ის, რომ შენ თარ­გ­მ­ნი ეკოს, უკ­ვე დი­დი შან­სია და რად­გან ეს შან­სი მე მო­მე­ცა, გა­მო­ვი­ყე­ნე. ეკო მა­ინც შე­მო­ვი­დო­და სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, მაგ­რამ ბედ­ნი­ე­რი ვარ, რომ ეს ჩე­მი სა­შუ­ა­ლე­ბით მოხ­და, ამის­თ­ვის დიდ მად­ლო­ბას ვუხ­დი გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „დი­ო­გე­ნეს“. დი­დი მად­ლო­ბა საკ­რე­ბუ­ლოს ამ პრე­მიის და­არ­სე­ბის­თ­ვის, რად­გან ეს მარ­თ­ლაც დი­დი სტი­მუ­ლია მთარ­გ­მ­ნე­ლის­თ­ვის.“
გა­ლას ერთ-ერ­თი ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ნო­მი­ნა­ციაა „სა­ბავ­შ­ვო წიგ­ნის“ ნო­მი­ნა­ცია, რო­მე­ლიც წელს მწე­რალ­მა ნა­ტო და­ვი­თაშ­ვილ­მა მი­ი­ღო წიგ­ნის­თ­ვის „ნის­ლებ­ში და ნის­ლებს მიღ­მა“, გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „ლო­გოს-პრე­სი“. ყვე­ლა­ზე გულ­წ­რ­ფე­ლი მკითხ­ვე­ლის წლის სა­უ­კე­თე­სო მწერ­ლად და­სა­ხე­ლე­ბა ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ჯილ­დოა.
ნა­ტო და­ვი­თაშ­ვი­ლი: „ჯერ კი­დევ გა­ლას და­არ­სე­ბამ­დე, ორი წლით ად­რე, ჩემს პირ­ველ წიგ­ნ­ში აღ­წე­რი­ლი მქონ­და კოლ­ხუ­რი ცუ­ლი, რო­მელ­ზეც ეხა­ტა სა­კურ­თხევ­ლის წინ ყალ­ყ­ზე შემ­დ­გარ ცხე­ნი და რო­ცა გა­ლას პრი­ზი — „კოლ­ხუ­რი ცუ­ლი“ ახ­ლოს ვნა­ხე, იქაც აღ­მო­ვა­ჩი­ნე, რომ ცულ­ზეც იგი­ვე ცხე­ნი ხა­ტია, აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, და­მი­ჯე­რებთ, რომ დღე­ვან­დე­ლი დღე ორ­მა­გად სა­სი­ხა­რუ­ლოა. დი­დი მად­ლო­ბა გა­ლას და მის ჟი­უ­რის, რომ ჩე­მი წიგ­ნი ასე შე­ა­ფა­სა. დიდ მად­ლო­ბას შევ­წი­რავ ჩვენს წი­ნაპ­რებს, რომ­ლებ­მაც არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი ფე­ნო­მე­ნი დაგ­ვი­ტო­ვეს ქარ­თუ­ლი მი­თო­ლო­გი­ის სა­ხით. ეს რომ არა, სა­ერ­თოდ არ მოვ­კი­დებ­დი კა­ლამს ხელს. დი­დი მად­ლო­ბა ჩემს მკითხ­ველს — გუ­შინ­დელს, დღე­ვან­დელს, ხვა­ლინ­დელს, ჩე­მი გმი­რე­ბი მათ­თან ერ­თად აგ­რ­ძე­ლე­ბენ სი­ცოცხ­ლეს.“.
გა­მარ­ჯ­ვე­ბა ნო­მი­ნა­ცი­ა­ში „წიგ­ნის მხატ­ვ­რო­ბა“ წი­ლად ხვდა ლო­რე­ტა აბა­ში­ძე-შენ­გე­ლი­ას თამ­რი ფხა­კა­ძის წიგ­ნის გა­ფორ­მე­ბის­თ­ვის — „გლო­ბუ­სას და ლუ­კას თავ­გა­და­სა­ვა­ლი“ , გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „პე­გა­სი“.
ნო­მი­ნა­ცი­ა­ში წლის „სა­უ­კე­თე­სო ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი პრო­ექ­ტი“, წელს გა­ი­მარ­ჯ­ვა ზა­ზა აბ­ზი­ა­ნი­ძის პრო­ექ­ტ­მა — „100 წიგ­ნი — ადა­მი­ა­ნე­ბი რო­მელ­თაც შეც­ვა­ლეს მსოფ­ლიო“, გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „ქარ­თუ­ლი ბი­ოგ­რა­ფი­უ­ლი ცენ­ტ­რი“. „ეს გახ­ლავთ ქარ­თულ სა­გა­მომ­ცემ­ლო სივ­რ­ცე­ში სრუ­ლი­ად ახა­ლი და უნი­კა­ლუ­რი გა­მო­ცე­მა და ძა­ლი­ან მად­ლი­ე­რი ვარ, რომ ღირ­სე­უ­ლად შე­ფას­და ძა­ლი­ან ბევ­რი ადა­მი­ა­ნის თავ­გა­და­დე­ბუ­ლი შრო­მა“ — გვითხ­რა პრო­ექ­ტის ატორ­მა ზა­ზა აბ­ზი­ა­ნი­ძემ.
გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი სი­ხა­რუ­ლი ხვდა წი­ლად ნო­მი­ნა­ცი­ის „წლის წიგ­ნის“ გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლის გა­მოცხა­დე­ბას. ამ ნო­მი­ნა­ცი­ის პრი­ზი­ო­რად მა­რი­ამ წიკ­ლა­უ­რის „თეთ­რი ხბო­რე­ბი“ — გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „პე­გა­სი“ , და­სა­ხელ­და. რო­გორც გა­მარ­ჯ­ვე­ბულ­მა აღ­ნიშ­ნა, წელს პირ­ვე­ლად გა­ი­ცა ნო­მი­ნა­ცია პო­ეტ­ზე.
„ყვე­ლა მიხ­ვ­დე­ბა, რო­გორ ვღე­ლავ და რო­გო­რი მად­ლი­ე­რი ვარ მა­თი, ვინც პო­ე­ზი­ას მის­ცა ხმა. ეს არის ლექ­სის გა­მარ­ჯ­ვე­ბა, პო­ე­ზი­ის გა­მარ­ჯ­ვე­ბა და, თუ არ ვცდე­ბი, „გა­ლა­ზე“ პო­ე­ტი წელს პირ­ვე­ლად ჯილ­დოვ­დე­ბა. არ შე­მიძ­ლია, ჩე­მი სი­ხა­რუ­ლი ყვე­ლა პო­ეტს არ გა­ვუ­ზი­ა­რო.“
კონ­კურ­სის ბო­ლოს გა­მოცხად­და ნო­მი­ნა­ცია „სა­მა­გი­დო წიგ­ნი“. ეს ნო­მი­ნა­ცია ჩემ­თ­ვის გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი გახ­ლ­დათ, რად­განც ჩე­მი სა­მა­გი­დო წიგ­ნი კონ­კურ­სამ­დე გახ­და მი­ხო მო­სუ­ლიშ­ვი­ლის „ვა­ჟა-ფშა­ვე­ლა“, ამ­დე­ნად მი­სი აღი­ა­რე­ბა ჟი­უ­რის მი­ერ ორ­მა­გად სა­სი­ხა­რუ­ლო იყო. გა­მარ­ჯ­ვე­ბულ­მა მად­ლო­ბა გა­და­უ­ხა­და ჟი­უ­რის და გა­ნაცხა­და: „ეს პრე­მია მე მი­ხა­რია და მე და­მაბ­ნია, თო­რემ ვა­ჟა ფშა­ვე­ლას­თ­ვის ეს მო­რი­გი პრე­მია იქ­ნე­ბო­და, მას ალ­ბათ ამა­ზე მე­ტიც ეკუთ­ვ­ნო­და. ეს გა­მარ­ჯ­ვე­ბა ჩემ­თ­ვის ნიშ­ნავს იმას, რომ ვა­ჟა-ფშა­ვე­ლა კი­დევ ერ­თხელ და­ა­ფა­სეს. მი­ხა­რია, რო­ცა ვხე­დავ იმას თუ რო­გორ გრძნობს სა­ქარ­თ­ვე­ლო, ვინ ჰყავ­და ამ გე­ნი­ო­სის სა­ხით. უნ­და გაგ­რ­ძელ­დეს ვა­ჟას თარ­გ­მ­ნა და მსოფ­ლი­ოს­თ­ვის გაც­ნო­ბა, ვა­ჟას სამ­ყა­რო მსოფ­ლი­ოს ჩვენს ქვე­ყა­ნას გა­აც­ნობს. ვა­ჟა­ზე და­წე­რი­ლი წიგ­ნე­ბის კითხ­ვას, ბუ­ნებ­რი­ვია, ვა­ჟას კითხ­ვა სჯობს, მაგ­რამ მი­სი ბი­ოგ­რა­ფი­აც ხომ უნ­და ვი­ცო­დეთ.“
„მხატ­ვ­რუ­ლი და დო­კუ­მენ­ტუ­რი (მო­გო­ნე­ბე­ბი­დან მხო­ლოდ ისი­ნი გა­მო­ვი­ყე­ნე, რომ­ლე­ბიც უფ­რო სან­დოდ ვცა­ნი) ჩა­ნა­წე­რე­ბის სა­ხით წარ­მოდ­გე­ნი­ლი ეს ბი­ოგ­რა­ფი­უ­ლი წიგ­ნი სა­უ­კუ­ნე-ნა­ხევ­რის ვა­ჟა-ფშა­ვე­ლას ძნელ, მაგ­რამ ღირ­სე­უ­ლად და პირ­ნათ­ლად გან­ვ­ლილ ცხოვ­რებ­აზე მოგ­ვითხ­რობს...
...რო­გორც სხვა ყვე­ლა დი­დი შე­მოქ­მე­დი, ვა­ჟა-ფშა­ვე­ლაც მარ­ტო რჩე­ბა ღმერ­თი­სა და სა­კუ­თა­რი თა­ვის წი­ნა­შე, რა­თა გა­მო­არ­ღ­ვი­ოს თა­ვი­სი გა­რე­მომ­ც­ვე­ლი მეცხ­რა­მე­ტე სა­უ­კუ­ნის გარ­სი და დღე­ვან­დელ, აღ­მო­სავ­ლურ-და­სავ­ლურ და­პი­რის­პი­რე­ბა­ში ჩარ­თულ კა­ცობ­რი­ო­ბას თა­ვი­სი დი­დი ში­ნა­გა­ნი ძა­ლის მქო­ნე, მი­თო­ლო­გი­ურ-ფი­ლო­სო­ფი­უ­რი და ტრა­გი­კულ-ეპი­კუ­რი პო­ე­მე­ბი­თა და ლექ­სე­ბით თუ ლი­რი­კულ-ფი­ლოს­ოფი­უ­რი მოთხ­რო­ბე­ბით კი­დევ ერ­თხელ შე­ახ­სე­ნოს ჰუ­მა­ნიზ­მის მა­რად­წა­რუ­ვა­ლი იდე­ა­ლე­ბი“ — წერს ავ­ტო­რი წიგ­ნის შე­სა­ვალ­ში.
ნი­ნო ქა­ჯაია, ჟი­უ­რის წევ­რი, მთარ­გ­მ­ნე­ლი: „გა­ლა“ პი­რა­დად ჩემ­თ­ვის ნამ­დ­ვი­ლი დღე­სას­წა­უ­ლია — თა­ვი­სი სამ­ზა­დი­სით, წი­ნას­წარ ნერ­ვი­უ­ლო­ბით, ცე­რე­მო­ნი­ა­ლით, და­ჯილ­დოე­ბუ­ლე­ბით... თუ და­მი­ჯე­რებთ, ყო­ვე­ლი ჯილ­დო ისე მი­ხა­რია, თით­ქოს მე თვი­თონ ვი­ღებ­დე პრე­მი­ას. ძა­ლი­ან მიყ­ვარს ამ­დე­ნი გა­ხა­რე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნის ერ­თად ყუ­რე­ბა და მეც ბედ­ნი­ე­რი ვარ მა­თი წარ­მა­ტე­ბით.
წლე­ვან­დელ „გა­ლას“ რაც შე­ე­ხე­ბა — თა­მა­მად შე­მიძ­ლია ვთქვა, რომ ეს წე­ლი­წა­დი ერთ-ერ­თი სა­უ­კე­თე­სო იყო; ეს ეხე­ბა და­ჯილ­დო­ე­ბუ­ლებ­საც და შორ­ტ­ლის­ტ­საც. გან­სა­კუთ­რე­ბით რთუ­ლი იყო არ­ჩე­ვა­ნი სა­მა­გი­დო წიგ­ნი­სა და წლის წიგ­ნის ნო­მი­ნა­ცი­ებ­ში, რად­გან ერ­თი­მე­ო­რე­ზე უკე­თე­სი წიგ­ნე­ბი შე­ვი­და შორ­ტ­ლის­ტ­ში ამ ნო­მი­ნა­ცი­ე­ბით. „ამე­რი­კუ­ლი მოთხ­რო­ბე­ბიც“, „XXI სა­უ­კუ­ნის ქარ­თუ­ლი მოთხ­რო­ბაც“ ნამ­დ­ვი­ლად კარ­გი წიგ­ნე­ბია; არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი წიგ­ნია გი­ორ­გი კა­კა­ბა­ძის „ფი­როს­მა­ნი“; თუმ­ცა, ჩე­მი აზ­რით, სა­ბო­ლო­ოდ სწო­რი გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბა მი­ვი­ღეთ.
მინ­და კი­დევ ერ­თხელ მი­ვუ­ლო­ცო გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლებს და მად­ლო­ბა ვუთხ­რა ყვე­ლას, ვინც მობ­რ­ძან­და „გა­ლას“ ცე­რე­მო­ნი­ალ­ზე და გა­ი­ზი­ა­რა ჩვე­ნი სი­ხა­რუ­ლი“.
„გა­ლა 2011“-ის ნო­მი­ნა­ცი­ებ­ში გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლებ­მა სა­ჩუქ­რად მიი­ღეს ბრინ­ჯა­ოს ხა­ნის კოლ­ხუ­რი ხელ­ცუ­ლის მცი­რე ზო­მის ას­ლი და ერ­თ­ჯე­რა­დი ფუ­ლა­დი პრე­მია, 4000 ლა­რის ოდე­ნო­ბით

ლა­ლი ჯე­ლა­ძე

25-28(942)N