2018-03-29
ხარისხი — ესტონური სკოლის მთავარი ორიენტირი
18-22 თებერვალს საქართველოს 15 სკოლის 29 პედაგოგი ესტონეთში სასწავლო ტურზე იმყოფებოდა. პედაგოგები 5 დამეგობრებულ ესტონურ სკოლაში ჯგუფებად გადანაწილდნენ. მათ საშუალება ჰქონდათ, დაკვირვებოდნენ ესტონურ სკოლებში მიმდინარე სწავლა-სწავლების თავისებურებებს, გაკვეთილებს, სასკოლო გარემოს, გაცნობოდნენ სკოლის მართვის საკითხებს და ინოვაციურ მეთოდოლოგიურ რესურსებს.
ვიზიტი, რომლის მიზანი დაწყებითი საფეხურის პედაგოგების მიერ ახალი ცოდნის მიღება და მათი პროფესიული განვითარება იყო, გაეროს ბავშვთა ფონდის, ესტონეთის მთავრობისა და საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ერთობლივი პროგრამის ფარგლებში დაიგეგმა. „მთავარი მიზანი იყო, გაცნობოდნენ იმ წარმატებულ პრაქტიკებს და მოდელებს, რომლებიც სკოლის მასწავლებელს და, შესაბამისად, მოსწავლეს საშუალებას აძლევს, მიაღწიონ ძალიან მაღალ სტანდარტებს, რაც მოსწავლეთა სწავლასა და შედეგებზე აისახება — ამბობს იუნისეფის განათლების პროექტის ხელმძღვანელი მაია ყუფარაძე.
როგორია ქართველი მასწავლებლის თვალით დანახული ესტონური სკოლა და ტექნოლოგიებით დახუნძლული ესტონური გაკვეთილები, ამის შესახებ შთაბეჭდილებებს გვიზიარებს თბილისის მე-18 საჯარო სკოლის დაწყებითი კლასების უფროსი მასწავლებელი ანა ბაბუნაშვილი. „ასეთს მაინც არ ველოდი,“ — ამბობს ანა და დეტალურად გვაცნობს ესტონელი კოლეგების მეთოდებს და იმ წარმატების გზას, რომელიც ძალიან ბევრი ქვეყნისთვის სამაგალითოა.
დეტალები „ესტონური გაკვეთილებიდან“
29 მასწავლებელი ვიყავით ტალინის სკოლებში ხუთი დღის განმავლობაში და ვაკვირდებოდით ესტონურ გაკვეთილებს. სიმართლე გითხრათ, ნანახმა მოლოდინს გადააჭრაბა. სულ საუბრობდნენ იმაზე, რომ ესტონეთის განათლების სისტემა, ტექნოლოგიების მხრივ, ძალიან განვითარებულია, მაგრამ, რადგან მაინც ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყანაა, ასეთს მაინც არ ველოდი. სკოლა, სადაც სამი დღე კოლეგებთან ვიყავი გამწესებული, ტალინის ერთი ჩვეულებრივი სკოლაა, უახლესი ტექნოლოგიებით აღჭურვილი, ყველაფრით, რითაც შეიძლება 21-ე საუკუნეში ადამიანმა დაიკვეხნოს. საკლასო ოთახებში დრონებიც კი დაფრინავს, რომელსაც გაკვეთილის დაპროექტებისთვის იყენებენ. გაკვეთილზე თვალში მომხვდა „ფუტკარი“, რომელსაც 15 სანტიმეტრით გადაადგილება შეუძლია წინ, უკან და მარცხნივ იმის მიხედვით, როგორც დააპროგრამებ. ნივთს, თითქმის ყველა კლასში, ყველა საგნის მასწავლებელი იყენებს, ესტონური ენის მასწავლებელიც კი. მაგალითად, მოსწავლემ უნდა დააპროგრამოს „ფუტკარი“ ისე, რომ მივიდეს „ა“ ასოდან „ს“ ასომდე. მან უნდა გამოიცნოს, რამდენი გადაადგილება დასჭირდება მას მოცემული დავალების შესასრულებლად. „ფუტკარს“, კიდევ უფრო აქტიურად, გეოგრაფიის, ისტორიის და მათემატიკის მასწავლებლები იყენებენ. მაგალითად, მოცემულია მაგალითი პასუხებით, მოსწავლე აპროგრამებს მას ისე, რომ სწორ პასუხამდე მივიდეს, თან ამას დიდი ხალისით აკეთებს. ეს არის საუკეთესო მაგალითი, თუ როგორ ეფექტურად შეიძლება თამაშით სწავლების გამოყენება. მასწავლებლებმა გვითხრეს, ბავშვებს ჰგონიათ, რომ თამაშობენ, არადა, ამ დროს ძალიან ბევრ რამეს სწავლობენ და ივითარებენ. ამის გარდა, აწყობენ რობოტებს, თითოეული ჭანჭიკის და დეტალის მორგებაზე დამოუკიდებლად ფიქრობენ, რაც, თავისთავად ავითარებს მათ აზროვნებას, შემოქმედებითობას და რაც მთავარია, ეს ხდება მუდმივად, ყოველდღიურად.
მეთოდების თვალსაზრისით, ვერ გეტყვით, რომ რაიმე განსაკუთრებულია და ჩვენ ამ მეთოდებით არ გვიმუშავია, მიმართულება მაინც ერთი გვაქვს — დასავლეთისკენ — ჩვენც და ისინიც. მაგრამ პრაქტიკაში გაცილებით მარტივად ახორციელებენ. ხედავ, რომ ეს მეთოდი შენც შეგიძლია გამოიყენო უფრო მარტივად და ეფექტურად, დაგეგმო უფრო მეტად ინტეგრირებული გაკვეთილი, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, მეტი მოტივაციაა. მე, როგორც დაწყებითების მასწავლებელს, უფრო მიმარტივდება ინტეგრირებული გაკვეთილების ჩატარება, რადგან რამდენიმე საგანს ვასწავლი და, აქედან გამომდინარე, საგნების ერთმანეთთან დაკავშირებას უფრო იოლად ვახერხებ. ვასწავლი ქართულს, მათემატიკას, ბუნებას, ხელოვნებას და სპორტს.
ერთი მნიშვნელოვანი დეტალიც — არც ერთ გაკვეთილზე არ მინახავს სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლე. როცა ამის შესახებ ვიკითხე, მითხრეს, რომ მათთვის სპეციალური კლასი აქვთ გახსნილი, სადაც ჩვეულებრივი მასწავლებელი ასწავლის და, საჭიროებისამებრ, ეხმარება ლოგოპედი, ფსიქოლოგი და სოციალური მუშაკი და არა სპეცმასწავლებელი (სპეცპედაგოგის ცნებაც მათთვის უცხოა). სოციალური მუშაკი მთელ სკოლაზეა ორიენტირებული, განსაკუთრებით კი იმ კლასებზე, სადაც სსსმ ბავშვები სწავლობენ.
„დრონები“ ტალინის ცაზე
ტექნოლოგიების სასწავლო პროცესში გამოყენება ყოველ ფეხის ნაბიჯზე იგრძნობა. მიუხედავად იმისა, რომ ყველა საგნის მასწავლებელი იყენებს, ცალკე ტექნოლოგიების გაკვეთილიც უტარდებათ. ხუმრობით ამბობენ, მასწავლებელმა რომ თავი აარიდოს ტექნოლოგიის გამოყენებას, ამის საშუალებას მოსწავლეები არ აძლევენო, ისეთი მონდომებულები არიან და ისეთი ხალისით აკეთებენ ყველაფერსო. ამით, გარკვეულწილად, ერთობიან კიდევაც და ასე თამაშ-თამაშით სწავლობენ. მასწავლებელს სპეციალურად ჰყავს დამხმარე ტექნოლოგიების სპეციალისტი, რომელიც მენტორის როლს ასრულებს. თუკი ის რაიმე სირთულეს წააწყდება, ტექნოლოგიების მასწავლებელი ეხმარება. „დრონის“ ფრენა ქალაქში აკრძალულია, რადგან პატარა ქალაქია და ფიქრობენ, რომ ტალინის ცაზე მისი გაშვება არ შეიძლება. მაგრამ სკოლაში მაინც იყენებენ და ამისთვის სპეციალურად ექსკურსიებსაც კი აწყობენ ქალაქგარეთ. გადიან ბუნებაში და იქ ატარებენ გაკვეთილებს. მინი-„დრონები“ კი საკლასო ოთახში დაფრინავს.
მაგალითად, გეოგრაფიის მასწავლებელი მას ხედების გადასაღებად იყენებს და მოსწავლეებს მარშრუტების დადგენას აჩვევს, ტქნოლოგიების მასწავლებელი — მასშტაბის დადგენას, დიზაინის მასწავლებელი კი „დრონით“ გადაღებულ ფოტოებს ფერებში აშლევინებს, რადგან ზემოდან გადაღებული სულ სხვაგვარად ჩანს.
პროფესიული ზრდა დამოუკიდებელი სკოლის პირობებში
მასწავლებლის პროფესიული ზრდა, ძირითადად, პრაქტიკასა და გამოცდილებას ეფუძნება. ტალინური გამოცდილება კი, ვფიქრობ, ჩემს პედაგოგიურ პრაქტიკაში, მნიშვნელოვნად აისახება.
სკოლა თვალშისაცემად დამოუკიდებელია — არავინ არავის არ ესწრება გაკვეთილზე და, ჩვენგან განსხვავებით, არავინ არავის ამოწმებს. ჩვენთვის სავალდებულოა წინასწარ დაიგეგმოს გაკვეთილი, რომელზეც დაგესწრებიან და შეგიფასებენ. გვითხრეს, რომ ასეთი მიდგომა მათ 90-იან წლებში გაიარეს და მალევე შეწყვიტეს, რადგან ამით სახარბიელო შედეგი ვერ მიიღეს. ამბობენ, რომ დიდი დრო მიჰქონდა გაუთავებელ დოკუმენტირებას და გაკვეთილისთვის მასწავლებელს ცოტა დრო რჩებოდა. ამიტომ დირექტორისა და ადმინისტრაციის წარმომადგენლებისთვის გაკვეთილებზე დასწრება და შემოწმება შეწყვიტეს, შიდა შეფასების ჯგუფის მიერ ეს პროცესები აღარ ხორციელდება.
მასწავლებლის პროფესიული განვითარება და ხარისხის შეფასება მხოლოდ შედეგებზეა მინდობილი. იმის მიხედვით მოწმდება, წლის ბოლოს რა შედეგზე გაიყვანს კლასს. ამბობენ, რომ წლის განმავლობაში მასწავლებელმა ერთი სასწავლო პროექტი მაინც უნდა გააკეთოს. კარგია თუ ცუდი პროექტი, ამის ინდიკატორად მოსწავლეთა რაოდენობა გამოდგება. რაც უფრო მეტი მოსწავლე აირჩევს მას ხელმძღვანელად, ეს იმის დასტურია, რომ პედაგოგმა კარგად იცის საგანი და საუკეთესოდ წარმართავს სწავლების პროცესს. საბოლოო ჯამში კი, მასწავლებლის შემფასებელი წლის ბოლოს კლასის შედეგებია. კარგი შედეგის მაჩვენებელი კლასის მასწავლებელი წარმატებულია.
პროფესიულ ზრდაზე, ფაქტობრივად, სკოლა ზრუნავს — ცდილობს დააფინანსოს ტრენინგები. სკოლა თვითმმართველია და ბიუჯეტსაც საჭიროების მიხედვით განკარგავს, არ არის მიბმული სამინისტროზე, ანუ სისტემა მთლიანად დეცენტრალიზებულია. აქედან გამომდინარე, სკოლა თავად გეგმავს და წარმართავს ყველაფერს, მათ შორის მასწავლებელთა პროფესიულ განვითარებას, თუმცა ამისთვის, ძირითადად, ზაფხულს იყენებენ, დანარჩენ დროს კი მთლიანად სასწავლო პროცესს და ბავშვებს უთმობენ.
ერთი დეტალი, რომელიც, შეიძლება, არც თუ ისე მნიშვნელოვნად მიიჩნიოთ — ყველა მასწავლებელს ეცვა აკადემიურად (ქვედა ბოლო და ბლუზა), არც ერთი არ მინახავს შარვლით. ტალინელი მასწავლებელი ვიზუალურადაც მასწავლებელია, სპეციფიკური და აკადემიური, ამ მხრივაც ძალიან სასიამოვნო გარემოს ქმნის.
საკლასო გარემო
საფეხურებრივად ესტონეთშიც სამი საფეხურია — დაწყებითი, საბაზო და საშუალო, მაგრამ, ჩვენგან განსხვავებით, მე-9 კლასის დამთავრება იქ სავალდებულოა, ხოლო მე-10 კლასში მხოლოდ ის მოსწავლეები გადადიან, ვისაც სწავლა უნდა. მე-12 კლასს არავინ ამთავრებს მხოლოდ იმის გამო, რომ ატესტატი აიღოს. ამიტომაც მე-9 კლასის გამოცდები საკმაოდ რთულია.
საკლასო ოთახი ჩვენი საკლასო ოთახის მსგავსია, იქაც დგას მასწავლებლის მაგიდა და მერხები. თუმცა მასწავლებელი ამ მაგიდას მხოლოდ ნივთების დასაწყობად იყენებს, რადგან აქტიურია და ჩართულია საგაკვეთილო პროცესში. მასწავლებელი მუშაობს ინდივიდუალურადაც და ჯგუფურადაც, ასევე წყვილებში. გაკვეთილზე აქტიურად იყენებენ ელექტრონულ ტესტებსაც — პროექტორზე გამოდის მაგალითი ან სხვა აქტივობა და მოსწავლემ პერსონალური კომპიუტერით უნდა უპასუხოს ან ამოხსნას მაგალითი. ეს გარკვეულწილად შემაჯამებელ გაკვეთილად მიიჩნევა და ხდება მოსწავლის შეფასება. ჯგუფური მუშაობა, თითქმის, ყველა გაკვეთილზე ვნახე, ხელოვნების გაკვეთილის გარდა. ხელოვნების მასწავლებელმა გვითხრა, რომ ბავშვები იმდენად ხშირად მოიხმარენ ტექნოლოგიებს, რომ მირჩევნია ფანქრით და ინდივიდუალურად იმუშაონო. ასეთი დავალება მისცათ (თუმცა, თავიდან, ჩვენ ამას ცოტა სკეპტიკურად შევხედეთ) — დაფაზე დაიხატა ძაღლი, შემდეგ დაიშტრიხა, თითოეული შტრიხი ისე უნდა გაეფერადებინათ, რომ არ გადასულიყვნენ სხვა შტრიხში და, ამავდროულად, ძაღლის გასაფერადებლად უნდა შეერჩიათ თბილი, ხოლო გარემოს გასაფერადებლად — ცივი ფერები. საბოლოო ჯამში, ძალიან შთამბეჭდავი აქტივობა აღმოჩნდა — ნაწილს გაუჭირდა შტრიხებში ჩატევა, ნაწილმა კი კარგად შეძლო დავალების შესრულება, და რაც მთავარია, ისინი ამ დროს ინდივიდუალურად მუშაობდნენ. ზოგადად, ყველა გაკვეთილზე, რომელსაც დავესწარით, ჯგუფურ მუშაობას, მინიმუმ, 10 წუთი მაინც ეთმობოდა.
კლასში მერხები ორ ან სამ წყვილადაა განლაგებული. თუმცა მე მაინცდამაინც არ მხიბლავს ასეთი განლაგება. ჩემს კლასში სულ სხვა სისტემით მაქვს მერხები განლაგებული. წარმოიდგინეთ რუსული ალფავიტის „П“ ფორმა, რომელიც, დაახლოებით ნახევარწრეს ქმნის. არ მიყვარს, როცა ბავშვები ერთმანეთის კეფას უყურებენ, ჩემთვის უფრო მისაღებია, როცა ყველა ერთმანეთს უყურებს და ჩემთან პირდაპირი მზერითი კავშირი აქვთ. ასეთი განლაგებით თითოეულ მოსწავლესთან ინდივიდუალურად მისვლის საშუალება მაქვს. ამ დროს ისიც გამორიცხულია, რომ ვიღაც უფრო ახლოს ზის მასწავლებელთან ან ვიღაც შორს, ვიღაც პირველ მერხზე ან ბოლო მერხზე.
თავისუფალია სკოლა, თავისუფალია მასწავლებელი
და თავისუფალია მოსწავლე
ზოგადად, ვიზიტის მიზანი იყო დავსწრებოდით გაკვეთილებს და დავკვირვებოდით სასწავლო გეგმას, როგორ ადგენენ კურიკულუმს. რა თქმა უნდა, სასწავლო გეგმა აქვთ, მხოლოდ, ჩვენგან განსხვავებით, ყოველდღიურად გაკვეთილის გეგმის წერა იქ აუცილებელი არ არის. რასაკვირველია გაკვეთილის მონახაზი არსებობს, მაგრამ, ესტონელ მასწავლებელს, მეტი თავისუფლება აქვს უფრო შემოქმედებითად მიუდგეს სწავლების პროცესს. მაგალითად, გვითხრეს, რომ შეუძლიათ წელს გასავლელი პროგრამიდან ერთი თემა აიღონ და ამაზე იმუშაონ. ამით ის ძირითადი მიდგომა დავინახე, რაც ესტონურ სკოლას აქვს — ერთი, მაგრამ ხარისხიანი და არა ბევრი და შედარებით ნაკლები ხარისხი. მაგალითად, ჩვენთან ვაჟა და გურამიშვილი წლის ბოლოს ისწავლება და ძლივს მივდივართ ხოლმე იქამდე. იქ, შეიძლება აღმოჩნდეს, რომ მარტო „ილიაზე“ იმუშაონ — ერთი თემა აიღოს მასწავლებელმა, ამაზე რამდენიმე პედაგოგი შეჯერდეს და იმუშაოს.
რატომ არ ირეკება გაკვეთილის დამთავრების მაუწყებელი ზარი
კიდევ ერთი საინტერესო დეტალი, რომელიც თვალში მომხვდა (თუმცა, როცა უკან დაბრუნებისას კოლეგები შთაბეჭდილებებს განვიხილავდით, სხვა სკოლებში ასე არ ყოფილა), სკოლაში მხოლოდ გაკვეთილის დაწყების მაუწყებელი „ზარი“ ირეკებოდა, ისმოდა ნაწყვეტი რომელიმე მელოდიიდან, რაც იმას ნიშნავდა, რომ გაკვეთილი დაიწყო, მაგრამ გაკვეთილის დასრულებას არც მელოდია და არც ზარი არ ამცნობდათ, რადგან მასწავლებელი თავად გადაწყვეტს, რა მომენტში დაასრულოს გაკვეთილი. რასაკვირველია, ეს უსასრულოდ არ შეიძლება გაგრძელდეს, მათთვისაც ორიენტირი 45 წუთზეა აგებული, რომელსაც შინაგანად ისედაც გრძნობენ. ამას არც არავინ აპროტესტებს და არც არავინ იხედება საათის ისრებზე, ყველა მშვიდად ელოდება მასწავლებლის გადაწყვეტილებას, სად შეწყვეტს აქტივობას ან თემას, რომელიც შეიძლება ვერ ჩაატია გაკვეთილისთვის განკუთვნილ დროში (ჩვენთან ეს მომენტი შეიძლება ხარვეზად — მინუსად ჩაგითვალონ, რატომ ვერ მოასწარი ზუსტად 45 წუთში დაგეგმილი აქტივობების დასრულება, ან თემის ბოლომდე ამოწურვა). ერთ-ერთი გაკვეთილის დაწყებისას მასწავლებელს 15 წუთი დასჭირდა იმისთვის, რომ 21-ე მოსწავლის კომპიუტერი ჩაერთო, ჩვენ, რა თქმა უნდა, ამაზე სერიოზულად ვიღელვეთ. მან კი გაკვეთილის დასრულებისას ძალიან მშვიდად გვითხრა, რომ ვერ მოასწრო კიდევ ერთი დაგეგმილი აქტივობის განხორციელება, რადგან ტექნოლოგიებმა პრობლემა შეუქმნა — Wi-ფi-ის ვერ დაუკავშირდა, მაგრამ არა უშავს, რადგან ეს მასზე არ იყო დამოკიდებული, იცის, რომ ეს რისკია და მზადაა ასეთი რისკებისთვის, ამიტომაც მისი გაკვეთილი ამ ჯერზე, ერთი აქტივობით შემოიფარგლა, მთავარია, რასაც გავაკეთებთ ხარისხიანი იყოს.
„უსტატუსო“ პროფესიონალები
იქ მასწავლებლებს სტატუსები არ აქვთ, მთავარია სკოლამ მისი პოტენციალი მაქსიმალურად გამოიყენოს ხარისხის უზრუნველსაყოფად. ერთ-ერთი სკოლის დირექტორმა, რომელიც ჩვენთან იმყოფებოდა პროექტის ფარგლებში, გვითხრა, მაქსიმალურად ვცდილობ სკოლაში მომუშავე ადამიანების ცოდნა და შესაძლებლობები არა მხოლოდ საგაკვეთილო პროცესზე, არამედ სხვა მიმართულებით და სწორად გამოვიყენოო. შეიძლება მასწავლებელმა მხოლოდ 10 საათი აიღოს, სამაგიეროდ, იმის გაკეთებაში დამეხმაროს, რაც ჩემზე უკეთესად იცის. ასეთ შემთხვევაში მე მას მხოლოდ 10 საათის საფასურს კი არ ვუხდი, არამედ მეტს, ამით ჩვენ ერთად ვაუმჯობესებთ სკოლის ხარისხს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია და სწორედ იმ თვითმმართველობის შედეგია, რომელიც ესტონურ სკოლებს აქვთ, მეტი თავისუფლება ამ მიმართულებითაც მკვეთრად გამოხატულია — ბიუჯეტსაც თავად განკარგავს და დირექტორს შეუძლია მასწავლებელს დაუწესოს ხელფასი არა მხოლოდ გაკვეთილების ჩატარებაში, არამედ სხვა საქმიანობაშიც, რომელსაც სკოლის სასიკეთოდ გააკეთებს. თუმცა, ხელფასით კმაყოფილი არც ისინი არიან, რასაკვირველია, ეს არ გვიკითხავს, მაგრამ თუნდაც იქიდანაც ჩანდა, რომ ამბობდნენ: აი, ფინეთში მასწავლებელს რა მაღალი ხელფასი აქვსო. ესტონელები მუდმივად ფინეთს ედრებიან, მათი სწორება ფინეთის განათლების სისტემაზეა.
მეთოდი და ინოვაცია, რომელიც უკვე დავნერგე
მათემატიკის გაკვეთილს დავესწარი. აქამდე მათემატიკა მაინც უფრო ციფრებთან ასოცირდებოდა — როგორც წერ, ისე აღიქვამ. მასწავლებელმა ერთი ასეთი საინტერესო აქტივობა ჩაატარა, რომელიც ციფრებთან ერთად დაკავშირებული იყო ანბანთან. კლასში დაარიგა ფურცლები, რომელზეც გაკვეთილზე მიცემული მაგალითი და მისი პასუხები ეწერა, ფურცლებს ქვეშ მიწერილი ჰქონდა რომელიმე ასო. პირობითად, „გ“ ასო იწყებდა და ამბობდა მაგალითს, რომლის პასუხი უნდა მოეძებნა და ეპოვა, რომელ ბავშვს ეჭირა. მოსწავლემ ერთდროულად უნდა გაიაზროს სწორი პასუხი და თვალი მიადევნოს, რომელ ასოს უჭირავს ის. ეს ხდება ზეპირად, მოსწავლეს ესმის და არ წერს — აქტივობა მთლიანად აგებულია ზეპირ აზროვნებაზე. ერთი შეხედვით მარტივი მეთოდი, რომელიც ინტეგრირებულია სხვადასხვა საგანთან, ერთდროულად ბევრ უნარს უვითარებს მოსწავლეს. ბავშვებს ხშირად უჭირთ ზეპირად წარმოიდგინონ და გიპასუხონ, მაგალითად, როგორ იწერება 95. ამ მეთოდის გამოყენებით გავიგე, რომელ მოსწავლეს შეუძლია უკეთ ზეპირად აზროვნება, აღმოვაჩინე, სად გვაქვს ჩავარდნა და, შესაბამისად, იმ მიმართულებით გავაგრძელებ მუშაობას.
ცოტა და ხარისხიანი
ეს არის ის მთავარი გზავნილი, რაც ესტონეთის განათლების სისტემიდან წამოვიღე. როგორც აქტიური ადამიანი, მუდმივ ფაცი-ფუცში ვარ, იქიდან ჩამოსვლის მერე მივხვდი, რომ სჯობს ვიყო მშვიდი და ძალიან გაწონასწორებული, გავაკეთო ერთი და ხარისხიანი, თუნდაც ერთი სიტყვა ვასწავლო მთელი დღის განმავლობაში ბავშვს, სამაგიეროდ ისე, რომ არასოდეს დაავიწყდეს, ვიდრე ძალიან ბევრი ინფორმაცია მივაწოდო, საიდანაც შეიძლება არაფერი დაამახსოვრდეს. ამის გარდა, მკაფიოდ გამოხატული, რაც ესტონელი კოლეგებისგან ვისწავლე, ერთმანეთთან თანამშრომლობა და გაკვეთილების მრავალფეროვნებაა. არც ერთ შემთხვევაში გაკვეთილი მოსწავლისთვის მოსაწყენი არ უნდა გახდეს. ინდივიდუალურ მუშაობასთან ერთად, მეტი ჯგუფური მუშაობა, რაც ხშირად ხმაურს იწვევს, მაგრამ ეს საგაკვეთილო ხმაურია და ბავშვებისთვის კიდევ უფრო სასიამოვნო და სახალისო პროცესი.
სასწავლო პროცესისთვის „მოპარული“ დრო
ქართველი მასწავლებლის ჩვეული წუწუნი გამომივა, მაგრამ მაინც ვიტყვი, რომ სქემა ძალიან გვირთულებს ცხოვრებას და ბევრ დროს გვართმევს, უმჯობესია ეს დრო ისევ ბავშვებს და საგაკვეთილო პროცესს მოვახმაროთ. ესტონელი კოლეგებიც ამას ფიქრობენ. ასეთი რამ გვითხრეს: ელექტრონულ ჟურნალში, რომელსაც მშობელი ყოველდღე ხედავს (ამას კონტროლს სასწავლო ნაწილის გამგე უწევს), ვალდებულება გვაქვს, მოსწავლის ნიშნის გასწვრივ დავწეროთ კომენტარი, სიტყვიერი განმარტება, რატომ დავწერეთ კონკრეტული ნიშანი. ჩვენ გვირჩევნია ამაზე დაიხარჯოს მასწავლებლის დრო და გააგებინოს მშობელს რაზე დასვა წერტილი, რა შეცდომა ან რა მიღწევა ჰქონდა მის შვილს, სიტყვიერად განუმარტოს, ვიდრე აკეთოს საქმე, რომელიც არაფრის მომცემია.
თავიდან რომ ვიწყებდე, აუცილებლად დავფიქრდებოდი
2009 წლიდან ვმუშაობ სკოლაში, მასწავლებლობა მარი ბროსეს ქართულ-ფრანგულ კოლეჯში დავიწყე. სკოლაში მუშაობა მაგისტრატურაზე სწავლის დროს გადავწყვიტე, რადგან ვიფიქრე, ყველაზე კარგად სწავლას სკოლაში მუშაობის რეჟიმს შევუთავსებდი. თუმცა, აღმოჩნდა, რომ მასწავლებლობა ძალიან დიდ დროს და პასუხისმგებლობას მოითხოვს, დოქტორანტურაში სტატუსიც კი შევიჩერე, რადგან ერთდროულად ამდენი რამის კეთებას ვეღარ ვახერხებ. 2012 წელს გამიჩნდა სურვილი, ჩამებარებინა სასერტიფიკაციო გამოცდები, რათა საკუთარი თავისთვის დამემტკიცებინა, ჩემი საქმიანობით ხომ არ ვვნებ ვინმეს, ბავშვებთან მუშაობა უდიდეს პასუხისმგებლობას მოითხოვს. 20 წლის ასაკში ეს გადაწყვეტილება ძალიან იოლად მივიღე. ახლა თავიდან რომ ვიწყებდე, აუცილებლად დავფიქრდებოდი, რა რთულ საქმეს ვეჭიდები.
ჩავაბარე საგნობრივი გამოცდა დაწყებითების სამივე საგანში და პროფესიულ უნარებში. ჩემს თავს კიდევ ერთხელ დავუდასტურე, რომ მასწავლებლობა შემიძლია. დღევანდელი გადასახედიდან ძალიან მომწონს მასწავლებლობა, ეს არის საქმე, რომელიც მომავალშიც მინდა ვაკეთო. ხშირად, როცა ხუმრობით მეკითხებიან, დირექტორობა არ გინდაო? კატეგორიულად ვპასუხობ, რომ არა. იმიტომ, რომ ვერ წარმომიდგენია ცხოვრება ბავშვებთან ყოველდღიური საგაკვეთილო თუ არაფორმალური ურთიერთობების გარეშე. ვერასოდეს ვიმუშავებდი მაგალითად ბანკში ოპერატორად, რადგან შემოქმედებითობის და იმ აქტიური ცხოვრების გარეშე, რასაც სკოლა მაძლევს, სამსახური ინტერესს კარგავს. მასწავლებლობა დიდ სიამოვნებას მანიჭებს, მიუხედავად იმისა, რომ ხანდახან შეიძლება გამაბრაზონ და გამანაწყენონ. ერთხელ ჩემმა სადამრიგებლო კლასმა ერთ-ერთი მასწავლებელი ძალიან გაანაწყენა, გავბრაზდი და ჩავშალე აქტივობა, რომელიც შოკოლადით უნდა განეხორციელებინათ. შოკოლადის ფილა ნაგვის ყუთში ჩავაგდე და გამოვაცხადე: — დღეს შოკოლადს არ შეჭამთ არც თქვენ და არც მე, რადგან ამას არ ვიმსახურებთ! ეს ისეთი შოკი იყო, ალბათ, აღარასოდეს იტყვიან იმ სიტყვას, რომლის გამოც მასწავლებელი ასე გაანაწყენეს. მიუხედავად ასეთი შემთხვევებისა და 12-საათიანი სამუშაო რეჟიმისა, ვფიქრობ, ამ პროფესიისთვის გარჯა ნამდვილად ღირს.
ესაუბრა ლალი ჯელაძე
|
