2018-02-22
ავტორიზაციას შეწირული უნივერსიტეტების შეუსრულებელი მისია
მაკა ყიფიანი
საქართველოში განახლდა უმაღლესი სასწავლებლების ავტორიზაციის პროცესი. 2018 წელს უმაღლეს სასწავლებლებს, ევროპის უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის სტანდარტებსა და სახელმძღვანელო პრინციპებთან (ESG — 2015) თავსებადი, ავტორიზაციის განახლებული სტანდარტებით მოუწევთ ავტორიზაციის გავლა. დღესდღეობით საქართველოში 72 უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულება ფუნქციონირებს.
შეგახსენებთ, რომ ავტორიზაციის პროცესი საქართველოში 2010 წლიდან დაიწყო. უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებები სამი სტანდარის მიხედვით ფასდებოდნენ, ეს სტანდარტები იყო: საგანმანათლებლო პროგრამები; მატერიალური რესურსი; ადამიანური რესურსი. 2017 წელს გადაწყდა, რომ შეცვლილიყო ავტორიზაციის სტანდარტები, ჩატარდა მნიშვნელოვანი რეფორმა და დღეისთვის, უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებებისთვის, 7 სტანდარტი გვაქვს: ა) უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულების მისია და სტრატეგიული განვითარება; ბ) უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულების ორგანიზაციული სტრუქტურადა მართვა; გ) საგანმანათლებლო პროგრამები; დ) უმაღლესი საგანმანათლებლო პერსონალი; ე) სტუდენტები და მათი მხარდამჭერი ღონისძიებები; ვ) კვლევა, განვითარება ან/და სხვა შემოქმედებითი საქმიანობა; ზ) მატერიალური, საინფორმაციო და ფინანსური რესურსები. ეს არის ევროპის უმაღლესი განათლების სივრცის მოთხოვნების შესაბამისი სტანდარტები, რომელთა დაკმაყოფილება უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებებს აუცილებლად მოუწევთ. „რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, ახალი სტანდარტები, ძველი სტანდარტებისგან განსხვავებით, უფრო სრულყოფილად, კომპლექსურად და სიღრმისეულად აფასებენ დაწესებულებას, ინსტიტუციას. განახლებული სტანდარტები განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს დაწესებულების მისიაზე და სტრატეგიულ განვითარებაზე, ადმინისტრაციული, აკადემიური, მოწვეული და სამეცნიერო პერსონალის მართვის პოლიტიკაზე, მათ კვალიფიკაციასა და დატვირთვის სქემებზე, ასევე სამეცნიერო-კვლევით საქმიანობაზე. განახლებული სტანდარტებით სრულყოფილად შეფასდება დაწესებულების ორგანიზაციული სტრუქტურა და მართვა. მმართველი რგოლი, რამდენად უზრუნველყოფს ის, რომ უმაღლესმა დაწესებულებამ მიაღწიოს დასახულ მიზნებს, შეასრულოს საკუთარი მისია, ასევე სამოქმედო და სტრატეგიული გეგმებით გათვალისწინებული ღონისძიებები. დღეს, ავტორიზაციის ექსპერტი უფრო სიღრმისეულად ჩაიხედავს სტრატეგიულ გეგმაში, რამდენად რეალურია სტრატეგიული და სამოქმედო გეგმა, რამდენად ეფუძნება ორივე დოკუმენტი დაწესებულების რესურსებს და რამდენად განვითარებაზეა ორიენტირებული.“ — აცხადებს განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის სამსახურის უფროსი ლაშა მარგიშვილი.
აღსანიშნავია, რომ განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის ორგანიზებით ტარდება ტრენინგები, სამუშაო შეხვედრები იმ უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებებისთვის, რომელთაც 2018 წელს განახლებული სტანდარტებით უწევთ ავტორიზაციის გავლა.
***
რამდენიმე დღის წინ, თბილისის სამედიცინო სასწავლო უნივერსიტეტ „ჰიპოკრატეს“ და თბილისის სასწავლო აკადემიას ავტორიზაცია გაუუქმდათ. ამ ორ საგანმანათლებლო დაწესებულებაში განხორციელდა გეგმიური მონიტორინგი ავტორიზაციის კუთხით. კანონმდებლობის თანახმად, აღნიშნული დაწესებულებები მონიტორინგის ფარგლებში გადამოწმდნენ ძველი, მინიმალური, სამი სტანდარტის — საგანმანათლებლო პროგრამები, მატერიალური რესურსი, ადამიანური რესურსი — მიხედვით.
ამ სასწავლებლებში სწორედ ეს მინიმალური სტანდარტები იყო უხეშად დარღვეული. განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის ინფორმაციით, 2018 წლის 15 თებერვალს გამართულ უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებების ავტორიზაციის საბჭოს სხდომაზე განიხილებოდა შპს თბილისის სამედიცინო სასწავლო უნივერსიტეტ „ჰიპოკრატესა“ და შპს „თბილისის საერთაშორისო აკადემიაში“ განხორციელებული მონიტორინგის შედეგები. ექსპერტთა ჯგუფის დასკვნის თანახმად, ამ სასწავლებლებში დარღვევები დაფიქსირდა როგორც სასწავლო პროცესის, ისე სწავლების ხარისხის მიმართულებით. კერძოდ, ექსპერტთა დასკვნის მიხედვით, დარღვეულია სტანდარტის თითქმის ყველა მოთხოვნა: „დაფიქსირებული დარღვევები პირდაპირ დაკავშირებულია სასწავლო პროცესთან და ხარისხთან. უფრო კონკრეტულად, ხარვეზები ეხება საგანმანათლებლო პროცესს, რომელიც თითქმის არ მიმდინარეობდა, საბიბლიოთეკო რესურსები დასაწყობებულ მდგომარეობაშია და რესურსების გამოყენების ფაქტები შესაბამისად არ ფიქსირდება. არ ფიქსირდება პროგრამით გათვალისწინებული პრაქტიკული მეცადინეობის სათანადო ბაზები. კლინიკური უნარ-ჩვევების გარკვეულ ნაწილს სტუდენტები ერთმანეთზე სწავლობენ. გარდა საგანმანათლებლო ნაწილისა, სერიოზული პრობლემებია ადმინისტრაციის, ფინანსებისა და ორგანიზაციული მოწყობის ნაწილში, რომელიც მთლიანად შეუსაბამოა საგანმანათლებლო მიზნებისთვის.“ — ნათქვამია განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის განცხადებაში.
სტუდენტთა ინტერესის გათვალისწინებით, ხარისხის მართვის ეროვნული ცენტრი უზრუნველყოფს რიგგარეშე მობილობის პროცესის ადმინისტრირებას მხოლოდ იმ დაწესებულების სტუდენტებისათვის, რომელთაც ავტორიზაცია გაუუქმდათ.
საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის, მიხეილ ჩხენკელის განცხადებით, სამედიცინო სასწავლო უნივერსიტეტ „ჰიპოკრატეს“ და „თბილისის საერთაშორისო აკადემიის“ სტუდენტები, მობილობის წესით, სხვა უმაღლეს სასწავლებლებში გადანაწილდებიან. ამის შესახებ მან ჟურნალისტებს განუცხადა. „სტუდენტებს საშუალება ექნებათ, სწავლა ავტორიზებულ უმაღლეს სასწავლებლებში გააგრძელონ. კონკრეტული დეტალები ხარისხის ცენტრის ვებგვერდზე გამოქვეყნდება. სახელმწიფომ სიმართლე უნდა უთხრას ყველა ოჯახს, ყველა სტუდენტს და ეს სიმართლე სწორედ იმაში მდგომარეობს, რომ ავტორიზებული უმაღლესი სასწავლებლები არიან ისინი, ვისაც აქვს მაღალი აკადემიური ხარისხი,“ — აცხადებს მინისტრი.
თბილისის სამედიცინო სასწავლო უნივერსიტეტ „ჰიპოკრატეს“ რექტორი, პროფესორი დავით კიტეიშვილი ამბობს, რომ როცა უნივერსიტეტში მონიტორინგის სამსახური შევიდა, მათ აუხსნეს არსებული მდგომარეობა — სასწავლებელი ავტორიზაციის რეჟიმში იმყოფებოდა და თებერვლის ბოლოს უწევდათ გავლა, მიუხედავად, ამისა, მათი თხოვნა არავინ გაითვალისწინა და ავტორიზაცია ჩამოერთვათ. რექტორი ამბობს, რომ უნივერსიტეტს განვითარების საშუალება არ მისცეს. ბატონი დავითი იმ ხარვეზებზეც საუბრობს, რომლის გამოსწორებასაც უნივერსიტეტი უახლოეს პერიოდში შეძლებდა და 15-წლიანი უმაღლესი სასწავლებელი ასე ერთი ხელის მოსმით არსებობას არ შეწყვეტდა:
„ჩვენი უნივერსიტეტი 15 წლის წინ დაარსდა და, დღეისათვის, აქ 437 სტუდენტი სწავლობს. მოგეხსენებათ, ვიყავით ავტორიზაციის რეჟიმში და ვემზადებოდით, თანდათანობითი მეთოდით, დაგვეკმაყოფილებინა სტანდარტის ნებისმიერი პუნქტი, რომელიც განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნულმა ცენტრმა დაადგინა. როცა ჩვენთან მონიტორინგის სამსახური შემოვიდა (მათი პრეროგატივაა როდის შემოვლენ), გარკვეული პუნქტების მიხედვით, აღმოჩნდა, რომ მოუმზადებლები დავხვდით. ის, რაც ჩვენს უნივერსიტეტს ნამდვილად ჰქონდა და აქვს, არის სწავლების მაღალი ხარისხი და სათანადოდ აღჭურვილი ბიბლიოთეკა, კომპიუტერული აუდიტორია, კლინიკური ბაზები და სხვ.
სტუდენტებს ვთავაზობთ დიპლომირებული მედიკოსის ერთსაფეხურიან პროგრამას; დიპლომირებული სტომატოლოგის ერთსაფეხურიან, ჯანდაცვისა და ფარმაციის ბაკალავრიატს და მაგისტრატურას. გვაქვს კავშირები უცხოეთის უნივერსიტეტებთან, ვილნიუსისა და ლვოვის უნივერსიტეტებთან, ასევე, რუსულენოვანი სტუდენტებისათვის — მოსკოვის სეჩენოვის სახელობის პირველ სამედიცინო უნივერსიტეტთან. ამ ურთიერთობების გაფართოებას ვაპირებდით, ვცდილობდით საერთაშორისო სტანდარტებთან მიახლოებას, ამისთვის ყველაფერს ვაკეთებდით.
ჩვენი პრობლემა უდავოდ იყო, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე სტუდენტებისთვის შესაბამისი, ადაპტირებული გარემოს მოწყობა. საქართველოში არსებული შენობების 80-90% ამ მოთხოვნებს ვერ აკმაყოფილებს. ეს პრობლემა ბევრგან მოსაგვარებელია. რა თქმა უნდა, დაწყებული გვქონდა ამაზე მუშაობა და დავსახეთ გეგმები სამომავლოდ, ამ პრობლემის გადასაჭრელად.
მოგეხსენებათ, წელს, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი ზეიმობს 100 წლისთავს. როგორ მიაღწევდა ის ამ ასაკს, თუკი მას 14-15 წლის ასაკში ჩაქოლავდნენ და წინსვლის საშუალებას არ მისცემდნენ. ეს ხომ განვითარების პროცესია, ჩვენთვის ამის დრო და შესაძლებლობა ნამდვილად უნდა მოეცათ.
რაც შეეხება ხარვეზებს, მართალია, გვქონდა, მაგრამ ისეთი, რომლის გამოსწორება, საბჭოს მიერ გონივრული ვადის მოცემის შემთხვევაში, შეუძლებელი ყოფილიყო — არა გვგონია. პრეტენზიები მათი მხრიდან, ძირითადად, მატერიალურ რესურსს ეხებოდა, პროგრამულში განსაკუთრებული არაფერი იყო; სილაბუსებში ხარვეზი არ გვქონია; კლინიკურ უნარ-ჩვევებთან დაკავშირებითაც იყო შენიშვნები, ახლახან შევიძინეთ პროგრამით გათვალისწინებული პრაქტიკული მეცადინეობისთვის საჭირო სათანადო სიმულაციური ბაზა (როცა მონიტორინგი შემოვიდა, ევროპიდან ორი კვირის ჩამოტანილი გვქონდა), რომელიც არ იყო გაწყობილი. ამჟამად დამონტაჟებულია, თუმცა გამოცდის საშუალება არ მოგვეცა.
მათი გადაწყვეტილება არ არის სამართლიანი. ხარვეზების გამოსასწორებლად, როგორც აღვნიშნეთ, გონივრული ვადა უნდა მოეცათ, თუ ამ ვადის შემდეგ ვერ გამოვასწორებდით, რა თქმა უნდა, შესაბამის ზომებს მიმართავდნენ. მიღებული გადაწყვეტილება ნაადრევია. ვაპირებთ აპელაციას, მაგრამ ისმის კითხვა — აპელაციას ხომ დრო სჭირდება, ამ დროის განმავლობაში, სტუდენტები რომ სხვაგან წავლენ, მერე რა გავაკეთოთ?
გვინდა ხარისხის განვითარების ეროვნულ ცენტრს ვთხოვოთ, თუ მაინც და მაინც გასატარებელი იყო მკაცრი ზომები, გადაიხედოს არსებული გადაწყვეტილება და გაითვალისწინონ როგორც სტუდენტების, ასევე პროფესორ-მასწავლებლების თხოვნა, რადგან არ არის იოლი როგორც სტუდენტებისთვის უნივერსიტეტის შეცვლა, ასევე პროფესორ-მასწავლებელთა და ადმინისტრაციის თანამშრომელთა სამსახურის გარეშე დარჩენა. მოკლედ რომ გითხრათ, დაზარალდა უამრავი ადამიანი“.
უნივერსიტეტის ავტორიზაციის შეჩერებას სტუდენტებიც აპროტესტებენ და ამბობენ, რომ ამით მათი უფლებები ირღვევა, რადგან მობილობით სხვა უნივერსიტეტებში გადანაწილება გარვეულ სირთულეებს წარმოშობს. სტუდენტების ნაწილი, პირველ რიგში, ფინანსურ პრობლემას ხედავს, ნაწილი კი ამბობს, რომ ამდენ სტუდენტს სახელმწიფო უნივერსიტეტი ვერ მიიღებს და კერძო უმაღლეს სასწავლებელში გადასვლა, გარკვეულ წილად, ისევ რისკის ქვეშ აყენებს მათ მომავალ სტუდენტობას. ფიქრობენ, რომ არ არსებობს იმის გარანტია, რომ სხვა უნივერსიტეტს არ შექმნება ანალოგიური პრობლემა.
ალექსანდრე ბერუაშვილი, თბილისის სამედიცინო უნივერსიტეტის „ჰიპოკრატე“ სამკურნალო ფაკულტეტის ჳჳჳ კურსის სტუდენტი: „მოგეხსენებათ, ჩემს უნივერსიტეტს ავტორიზაცია გაუუქმდა, ვფიქრობ, ეს სამართლიანი გადაწყვეტილება არ იყო. სტუდენტები ძალიან დიდი პრობლემის წინაშე აღმოვჩნდით. ჯერჯერობით ოფიციალური ინფორმაცია არაფერზე არ გვაქვს, მაგრამ, როგორც ვიცით, მობილობის საშუალებით შევძლებთ სხვა უმაღლეს სასწავლებელში სწავლის გაგრძელებას, თუმცა, საქმე არც ისე მარტივადაა. სტუდენტების უმეტესობას სურვილი აღარ აქვს კერძო უნივერსიტეტში სწავლის გაგრძელების, იქიდან გამომდინარე, რომ არ ვიცით ხვალ და ზეგ კიდევ რომელი კერძო უნივერსიტეტის ავტორიზაცია დადგება კითხვის ნიშნის ქვეშ, ამავდროულად, სწავლის საფასური გაცილებით ძვირია, ვიდრე „ჰიპოკრატეში“. ამიტომ, სტუდენტები ვითხოვთ გადასვლას თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტში. თუმცა, ვიცით, რომ მიღების ისეთი კრიტერიუმები აქვს, რომლებსაც ყველა სტუდენტი ვერ აკმაყოფილებს, ე.ი. სტუდენტების გარკვეული ნაწილი უნივერსიტეტს მიღმა დარჩება. ამ ყველაფერთან ერთად, რუსული სექტორის სტუდენტებს კიდევ დამატებითი პრობლემები ექმნებათ. არის კიდევ ერთი პრობლემა — კრედიტები, საინტერესოა, როგორ მოხდება კრედიტების აღიარება. განსხვავებული კრედიტების გამო, შესაძლოა, მთლიანი კურსის ან სემესტრის დაკარგვა მაინც მოგვიწიოს და ბუნებრივია, სხვა ყველაფერთან ერთად, ამ შემთხვევაშიც, ირღვევა სტუდენტების უფლებები. ჩვენი თხოვნაა, რაც შეიძება მალე გაგვარკვიონ, რას გვთავაზობენ და რა პრინციპით მოხდება სტუდენტების გადაყვანა სხვა უმაღლეს სასწავლებლებში. ამავდროულად, ვითხოვთ, ჩვენი უფლებები მაქსიმალურად იყოს დაცული.“
შოთა გაწერელია, თბილისის სამედიცინო უნივერსიტეტის „ჰიპოკრატე“ მედიცინის ფაკულტეტის ჳვ კურსის სტუდენტი: „ინფორმაცია, რომელიც ინტერნეტით გავრცელდა ჩვენი უნივერსიტეტის შესახებ, აბსურდულია. დასახელებული მიზეზები, თითქოს სასწავლო პროცესი უნივერსიტეტში არ მიმდინარეობდა, საბიბლიოთეკო რესურსები დასაწყობებულ მდგომარეობაში იყო და სხვა, სიმართლეს არ შეესაბამება.
მე რა ინფორმაციაც მაქვს, ავტორიზაცია ჩემს უნივერსიტეტს იმიტომ ჩამოერთვა, რომ თითქოს არც ერთ კრიტერიუმს არ აკმაყოფილებს. მაგალითად, დასახელებული იყო პანდუსების არარსებობა. როგორც ვიცი, უნივერსიტეტში მიმდინარეობდა პანდუსების დამონტაჟება. ამ ეტაპზე, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე სტუდენტები სასწავლებელში არ სწავლობენ.
ავტორიზაციის ჩამორთმევის შემდეგ უნივერსიტეტი მილევად რეჟიმში უნდა გადავიდეს. თუ ჩვენ სასწავლებლად სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტში გადავალთ, შეიძლება კრედიტები არ აღიარონ და მოგვიწევს კრედიტების თავიდან გავლა, რაც გამოიწვევს სემესტრისა და თანხების დამატებას. ჩვენს უნივერსიტეტში სწავლობენ რუსი და აზერბაიჯანელი სტუდენტები, სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტში გადასვლის შემთხვევაში, მათ სწავლის გაზრდილი საფასურის გადახდა მოუწევთ. ამით სტუდენტების უფლებები ირღვევა.
განათლებისა და მეცნიერების მინისტრისა და მისი მოადგილის თქმით, სტუდენტების უფლებები არ უნდა დაირღვეს. გვაინტერესებს, იქნება თუ არა ჩვენი უფლებები დაცული და რა მოიაზრება კონკრეტულად უფლებების არდარღვევაში.
ჩვენ არ გვინდა სხვა უნივერსიტეტი, ან სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტში გადაგვიყვანონ, ან ამ უნივერსიტეტში მოგვცენ სწავლის დასრულების უფლება. თუ პეტრე შოთაძის სახელობის თბილისის სასწავლო უნივერსიტეტში ან „გეომედში“ გადაგვიყვანენ, მაშინ სახელმწიფომ უნდა მოგვცეს იმის გარანტია, რომ რამდენიმე თვეში ამ უმაღლესების ავტორიზაციის გაუქმება არ მოხდება.“
მიმდინარე წლის 19 თებერვალს, განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნულ ცენტრში, თბილისის სამედიცინო სასწავლო უნივერსიტეტ „ჰიპოკრატეს“ სტუდენტებთან და მათ მშობლებთან გამართულ საინფორმაციო შეხვედრზე აღინიშნა, რომ კანონის მიხედვით, დაწესებულებისთვის ავტორიზაციის გაუქმების შემდეგ ყველა სტუდენტს უჩერდება სტატუსი 5 წლის ვადით და, ამ პერიოდის განმავლობაში, ისინი უფლებამოსილნი არიან, წელიწადში ორჯერ მიიღონ მონაწილეობა მობილობაში, მიუხედავად ამისა, განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი, უახლოეს პერიოდში, მხოლოდ ამ დაწესებულების სტუდენტებისთვის გახსნის მობილობის რიგგარეშე ფანჯარას, რისი მეშვეობითაც სტუდენტებს საშუალება მიეცემათ, სწავლა გააგრძელონ სხვა უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებებში. სტუდენტებსა და მშობლებს ასევე განემარტათ, რომ აღნიშნული დაწესებულების სტუდენტები გათავისუფლებული იქნებიან მობილობის საფასურისგან. მობილობის ვადები და მობილობაში მონაწილე უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებების ჩამონათვალი გამოქვეყნდება ცენტრის ვებგვერდზე.
ამ საკითხებზე შეხვედრები განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნულ ცენტრში მომავალშიც გაგრძელდება.
|
