2017-06-15 რეკომენდაციები ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემაში კადრების მართვის ნაკლოვანებების აღმოსაფხვრელად
სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა გამოაქვეყნა 2016 წლის ანგარიში „ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემაში კადრების მართვა“, რომელიც აფასებდა განათლების სისტემაში საჭირო რაოდენობისა და კვალიფიკაციის კადრების არსებობის მიზნით განხორციელებული პროგრამების/ღონისძიებების პროდუქტიულობას და ადამიანური რესურსების მართვის მიზნით გატარებული ღონისძიებების ეფექტურობას:
• რამდენად შეესაბამება მასწავლებელთა კვალიფიკაცია დადგენილ სტანდარტებს?
• რამდენად უზრუნველყოფს არსებული პროცედურები ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემაში კვალიფიციური კადრების მოზიდვას?
• რამდენად უზრუნველყოფს გატარებული ღონისძიებები კადრის დეფიციტის შემცირებას საქართველოს რეგიონებში?
შემთხვევითი შერჩევის პრინციპით გამოიკითხა 134 ადამიანი: 34 — მასწავლებლობის მსურველი პირი, რომლებსაც ჩაბარებული ჰქონდათ საგნის გამოცდა და 100 — მოქმედი მასწავლებელი. გამოკითხვამ აჩვენა, რომ დღესდღეობით, ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემის ერთ-ერთ მთავარ პრობლემად ისევ რჩება კვალიფიციური კადრების ნაკლებობა, რაც გამოიხატება სერტიფიცირებული მასწავლებლების სიმცირესა და ახალი კადრების მოზიდვის ნაკლოვანებაში. სკოლებში დასაქმებული მასწავლებლების თითქმის ნახევარი საპენსიო ასაკსაა მიღწეული ან ამ ასაკს გადაცილებული. 60 წლისა და უფროსი ასაკის მასწავლებლების წილი (20%) ევროპის საშუალო მაჩვენებელზე (6%) საგრძნობლად მაღალია. საქართველო ასევე გამოირჩევა ახალგაზრდა მასწავლებლების დაბალი მაჩვენებლით. 30 წლამდე ასაკის მასწავლებლების წილი 7%-ია, რაც მნიშვნელოვნად ჩამორჩება ევროპის საშუალო მაჩვენებელს — 12%-ს. აღნიშნული მიუთითებს იმ რისკზე, რომ უახლოეს რამდენიმე წელიწადში განათლების სისტემა ზოგადსაგანმანათლებლო კადრების ნაკლებობის წინაშე დადგება.
აუდიტის დასკვნის მნიშვნელოვანი ნაწილი უჭირავს „აუდიტის მიგნებებს“, რომელთა შორის საზოგადოებისთვის ყველაზე საინტერესო აღმოჩნდა „კადრების კვალიფიკაციის ნაკლოვანებები“. წარმოდგენილი მონაცემები სწრაფად გავრცელდა პრესის, ტელევიზიის და უფრო აქტიურად — სოციალური მედიის საშუალებით.
კადრების კვალიფიკაციის ნაკლოვანებები
საქართველოს მთავრობის დადგენილებით და კანონმდებლობით, 2015 წლიდან, ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების დაწყებითი, საბაზო და საშუალო საფეხურის მასწავლებლობის მსურველი პირები უნდა აკმაყოფილებდნენ შემდეგი მოთხოვნებიდან, მინიმუმ, ერთ-ერთს:
• უნდა ჰქონდეთ ბაკალავრის აკადემიური ხარისხი;
• უნდა ჰქონდეთ ეროვნული სასწავლო გეგმის შესაბამისი საგნის ან განათლების მიმართულების დოქტორის ან მასთან გათანაბრებული აკადემიური ხარისხი;
• გავლილი უნდა ჰქონდეთ მასწავლებლის მომზადებისა და პროფესიული განვითარების შესაბამისი საგანმანათლებლო პროგრამა და ჩაბარებული ჰქონდეთ საგნის გამოცდა.
როგორც ამ ჩამონათვალიდან ჩანს, კვალიფიკაციის განმსაზღვრელ ერთ-ერთ წინაპირობას წარმოადგენს აკადემიური ხარისხი, რაც ხელს უწყობს სწავლების პროცესის მაღალი ხარისხით წარმართვას.
აუდიტის მიგნებებს შორის ყველაზე მოულოდნელი, ალბათ, ეს ჩანაწერია: „ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლებში დასაქმებული 67 000 მასწავლებლიდან 2 000-ს, რომლებიც ასწავლიან ძირითად საგნებს, არ აქვს მიღებული უმაღლესი განათლება-აკადემიური ხარისხი და მიღებული აქვს მხოლოდ სრული ზოგადი (საშუალო სკოლა) ან პროფესიული განათლება.“
წლების განმავლობაში, განათლების სისტემაში არასათანადო კვალიფიკაციის მქონე კადრების შედინება ხდებოდა. იმ 2 000 მასწავლებლიდან, რომელსაც არ აქვს ბაკალავრის აკადემიური ხარისხი, საგნის გამოცდა ჩაბარებული აქვს მხოლოდ 4%-ს. აკადემიური ხარისხის არსებობის გარდა, მასწავლებელთა კვალიფიკაციის შეფასების ერთ-ერთ მექანიზმს სწორედ საგნის გამოცდები წარმოადგენს, რისი მიზანიც პროფესიულ სტანდარტთან მასწავლებლის ცოდნის შესაბამისობის დადგენაა. ქვეყანაში სერტიფიცირებული მასწავლებლების რაოდენობა საკმაოდ დაბალია. მთლიანი დასაქმებული კონტინგენტიდან, საჯარო სკოლებში, სერტიფიცირებული მასწავლებლების რაოდენობა, დაახლოებით, 26%-ს, ხოლო კერძო სკოლებში — 29%-ს შეადგენს.
რეგიონების მიხედვით, სერტიფიცირებული მასწავლებლების რაოდენობა განსხვავებულია, პროცენტულად ყველაზე დიდი წილი თბილისზე მოდის. რაც შეეხება საგნების მიხედვით სურათს, ქართულ ენასა და მათემატიკაში შედარებით მეტი მასწავლებელია სერტიფიცირებული, ხოლო ქიმიაში, ფიზიკასა და გეოგრაფიაში — ყველაზე ნაკლები.
სისტემაში ახალი კადრის შესვლის პროცესის
ნაკლოვანებები
აუდიტის ანგარიშის მიხედვით, განათლების სისტემაში ახალი კადრის აყვანაც პრობლემას წარმოადგენს. კადრის მიღების არსებული მექანიზმები ვერ ფარავს იმ რისკს, რომ ისევ არაკვალიფიციური კადრები მოხვდებიან სისტემაში. კვალიფიკაციის ნაკლოვანებები სხვადასხვა მიზეზს უკავშირდება. წლების განმავლობაში, მასწავლებლის კვალიფიკაციის ამაღლების თანმიმდევრული პოლიტიკის არქონამ და არასაკმარისმა რესურსმა, ვერ უზრუნველყო მასწავლებლების პროფესიული ზრდა.
ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემაში ახალი კადრების შედინება საკმაოდ დაბალია (7%), ხოლო საპენსიო ასაკის მასწავლებლების რაოდენობა — საგრძნობლად მაღალი (20%). ახალი კადრების შედინების დაბალი მაჩვენებელი, ერთი მხრივ, უკავშირდება მასწავლებლის პროფესიის არაპოპულარობას და დაბალი ანაზღაურების ფაქტორს, თუმცა ეს ერთადერთი მიზეზი არ არის.
ანგარიშში წერია, რომ მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული „ცენტრის მიერ შემუშავებული სქემის მიხედვით, 2020 წლამდე, ყველა მოქმედ მასწავლებელს უნდა ჰქონდეს ჩაბარებული საგნის გამოცდა, წინააღმდეგ შემთხვევაში, მასწავლებელს შეუჩერდება შრომითი ხელშეკრულება. გამოცდების ორგანიზება მიმდინარეობს 2010 წლიდან, სერტიფიცირებული კი მასწავლებელთა მხოლოდ 26%-ია. ბოლო წლების ტენდენციის გათვალისწინებით, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მასწავლებლების უმრავლესობამ შეძლოს გამოცდის ჩაბარება. მოცემული ტენდენციის გაგრძელების შემთხვევაში, სისტემა დადგება კადრების მნიშვნელოვანი დეფიციტის წინაშე.“
თბილისში, სადაც არ არის კადრის დეფიციტი, არის შემთხვევები (მასწავლებლების 16%), როდესაც ერთი და იგივე მასწავლებელი ასწავლის სხვადასხვა არამომიჯნავე საგანს.
ვაკანტური ადგილის არსებობის შემთხვევაში, ვაკანსიის შინაარსის ფორმირება, მინიმალური საკვალიფიკაციო მოთხოვნების კონტროლი და კადრის შერჩევა ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების პრეროგატივაა. ცენტრის მიერ არ ხდება ვაკანსიის შინაარსისა და მასწავლებელთა საკვალიფიკაციო მოთხოვნების მონიტორინგი, მისი ფუნქციაა მხოლოდ ინტერნეტგვერდის ტექნიკური მხარდაჭერა. სისტემაში კადრის შესვლის პროცესი ორ ეტაპს მოიცას: ჳ ეტაპი — ვაკანსიის გამოცხადება, ჳჳ ეტაპი — კადრების შერჩევა. გთავაზობთ თითოეულ ეტაპზე არსებული პრობლემების მოკლე მიმოხილვას.
ვაკანსიის შინაარსის ნაკლოვანებები
I. საკვალიფიკაციო მოთხოვნების განსაზღვრაში არსებული პრობლემები
გამოვლინდა, რომ ერთი და იმავე საგნის მასწავლებელს, სხვადასხვა სკოლაში, განსაზღვრული აქვს განსხვავებული საკვალიფიკაციო მოთხოვნები. აუდიტის ჯგუფმა, შერჩევით, გააანალიზა სკოლების მიერ, 2015 წელს, გამოქვეყნებული 910 ვაკანსია 10 საგანში, საქართველოს მასშტაბით. გამოქვეყნებული ვაკანსიების, დაახლოებით, 12%-ში (107 ვაკანსია), არც ერთ შემთხვევაში, არ არის მითითებული აუცილებელი ან/და სასურველი საკვალიფიკაციო მოთხოვნები, რაც ბუნდოვანს და ნაკლებად ტრანსფარენტულს ხდის კადრის აყვანის პროცესს. რაც შეეხება დანარჩენ ვაკანსიებს, ერთი და იმავე საგნის მასწავლებლის საკვალიფიკაციო მოთხოვნები ერთმანეთისგან, სკოლების მიხედვით, განსხვავდება. ნათელია, რომ არ არსებობს ერთიანი მიდგომა, რის მიხედვითაც უნდა ხდებოდეს ვაკანსიების ფორმირება.
მიუხედავად იმისა, რომ ახალი კანონის ერთ-ერთ მიზანს წარმოადგენდა სისტემაში აკადემიური ხარისხის მქონე მასწავლებლების მოხვედრა, 2015 წელს გამოცხადებულ ვაკანსიებში მაინც გვხვდება შემთხვევები, როდესაც საკვალიფიკაციო მოთხოვნები საშუალო ან პროფესიულ განათლებას ითვალისწინებს. აღნიშნული ნაკლოვანება ზრდის რისკს, რომ სისტემაში კვლავ მოხვდებიან აკადემიური ხარისხის არმქონე პირები, რაც, გრძელვადიან პერიოდში, უარყოფით გავლენას მოახდენს სასწავლო პროცესის ხარისხიანად წარმართვაზე.
II. ვაკანსიებში მითითებული ანაზღაურების ოდენობის პრობლემა
მასწავლებლების შრომის ანაზღაურება რეგულირდება მინისტრის ბრძანებით, რომლის თანახმადაც, მასწავლებლის მინიმალური ხელფასი, სრული დატვირთვის შემთხვევაში, უნდა შეადგენდეს 385 ლარს, ხოლო საბაზო ხელფასი — 405 ლარს. მასწავლებლის აკადემიური ხარისხის, სამუშაო დატვირთვის, იერარქიული საფეხურისა და სამუშაო გამოცდილების მიხედვით, ანაზღაურების ოდენობა ცვალებადია. მაგალითად: ნაკლები სამუშაო დატვირთვისა და ბაკალავრის აკადემიური ხარისხის არარსებობისას ანაზღაურება მცირდება, ხოლო საპირისპირო შემთხვევების დროს (აკადემიური ხარისხის უფრო მაღალ საფეხურზე ასვლა, გაზრდილი სამუშაო საათები და ა.შ.) — მატულობს. ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების მიერ, 2015 წელს, გამოქვეყნებული ვაკანსიების ანალიზიდან იკვეთება, რომ შეთავაზებული საათობრივი ანაზღაურება სხვადასხვა სკოლაში, ერთი და იმავე საგნის მასწავლებლისთვის, განსხვავებულია და მერყეობის დიაპაზონი მაღალია.
მაგალითისთვის განვიხილოთ რამდენიმე შემთხვევა:
• თბილისის 2 სხვადასხვა სკოლაში, 18-საათიანი სამუშაო დატვირთვის შემთხვევაში, ბიოლოგიის მასწავლებელს, პირველ შემთხვევაში, სთავაზობენ 100 ლარს, ხოლო მეორე შემთხვევაში — 450 ლარს. აუცილებელი საკვალიფიკაციო მოთხოვნები ორივე შემთხვევაში მსგავსია;
• უმაღლესი განათლების მქონე სერტიფიცირებულ მათემატიკის მასწავლებელს, 10-საათიანი სამუშაო დატვირთვის შემთხვევაში, ორი სხვადასხვა სკოლა, ერთ შემთხვევაში სთავაზობს 150 ლარს, ხოლო მეორე შემთხვევაში — 250 ლარს;
• თბილისისა და აჭარის სკოლებში ფიზიკის მასწავლებლის ანაზღაურება, ვაკანსიის მიხედვით, მსგავსი საკვალიფიკაციო მოთხოვნების პირობებში, 9-საათიანი სამუშაო დატვირთვისას, განსხვავებულია და თბილისის სკოლის შემთხვევაში შეადგენს 150 ლარს, ხოლო აჭარაში — 250 ლარს;
• დაწყებითი კლასების მასწავლებლებს, 40-საათიანი სამუშაო დატვირთვის პირობებში, ბაკალავრის აკადემიური ხარისხით, სამუშაო გამოცდილებითა და კომპიუტერული პროგრამების ცოდნის მოთხოვნით, კახეთის ერთ-ერთ სკოლაში სთავაზობენ ანაზღაურებას 200 ლარის ოდენობით, ხოლო თბილისის ერთ-ერთ სკოლაში — 450 ლარის ოდენობით.
მოცემული შემთხვევებიდან ჩანს, რომ ვაკანსიებში მითითებული საათობრივი ანაზღაურება, იდენტური სამუშაო დატვირთვის, აკადემიური ხარისხისა და გამოცდილების შემთხვევაშიც კი, განსხვავებულია. ამასთანავე, გვხვდება ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც მასწავლებლებს სთავაზობენ დადგენილ მინიმუმზე ნაკლებ ანაზღაურებას, სრული სამუშაო დატვირთვისა და შესაბამისი საკვალიფიკაციო მოთხოვნების პირობებში, რაც ეწინააღმდეგება ბრძანებით გათვალისწინებულ სტანდარტს.
კადრის შერჩევის პროცესის ნაკლოვანებები
ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლებში მასწავლებლის სამსახურში მიღება სკოლის ადმინისტრაციის პრეროგატივაა, სამინისტრო და მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი კადრის შერჩევის პროცესში არ მონაწილეობენ.
აუდიტის ჯგუფმა ჩაატარა დაკვირვება, კერძოდ: საქართველოს მასშტაბით, 20 სკოლაში, მოცემული პერიოდისთვის არსებულ ვაკანსიებზე, გაგზავნილი იყო სპეციალურად შექმნილი რეზიუმე, რომელიც სრულად აკმაყოფილებდა, და უმეტეს შემთხვევაში, აჭარბებდა საკვალიფიკაციო მოთხოვნით დადგენილ პირობებს. რამდენიმე შემთხვევაში, წარდგენილ კანდიდატს განათლება და სამუშაო გამოცდილება მიღებული ჰქონდა ევროპისა და ამერიკის შეერთებული შტატების უნივერსიტეტებსა და ორგანიზაციებში. გაგზავნილი 20 ვაკანსიიდან, კანდიდატის რეზიუმეთი 10 სკოლა დაინტერესდა და შესთავაზეს ინტერვიუ. ორ შემთხვევაში, კანდიდატს ელექტრონული ფოსტის მეშვეობით შეატყობინეს უარი, მიზეზად მითითებული იყო არასაკმარისი კვალიფიკაცია, დანარჩენ 8 შემთხვევაში, გამოხმაურება არ ყოფილა. აღსანიშნავია, რომ რამდენიმე შემთხვევაში ვაკანსიის მიღების ბოლო ვადას და სამუშაოს დაწყების თარიღს შორის არ იყო გათვალისწინებული აუცილებელი შუალედი — ოპტიმალური დღეების რაოდენობა. რიგ შემთხვევებში, თუ კანდიდატი ბოლო დღეს წარადგენდა რეზიუმეს, განაცხადის განსახილველად არც ერთი დღე არ რჩებოდა.
სკოლებში წარდგენილი რეზიუმეს მაღალი კვალიფიკაციის გამო, იყო მოლოდინი, რომ სკოლები დაინტერესდებოდნენ და, სულ მცირე, კანდიდატს ინტერვიუზე მისვლას შესთავაზებდნენ, რაც არ დადასტურდა. გამოცხადებულ ვაკანსიებზე დასაქმებული კადრების რეზიუმეების ანალიზიდან ჩანს, რომ შეთავაზებულ კანდიდატურას უფრო მაღალი კვალიფიკაცია ჰქონდა, ვიდრე მათ, ვინც აღნიშნულ სკოლებში რეალურად დასაქმდა.
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის ბაზაში დაფიქსირებულია 1 805 მასწავლებლობის მსურველი (ჩაბარებული აქვთ საგნის გამოცდა). აუდიტის ჯგუფმა გამოჰკითხა მასწავლებლობის მსურველი 34 პირი, ვისაც წარმატებით ჰქონდა ჩაბარებული საგნის გამოცდა, მოპოვებული ჰქონდა აკადემიური ხარისხი და, მოცემული ეტაპისთვის, არ იყო დასაქმებული სკოლაში. გამოკითხული 34 პირიდან 18, ამ ეტაპზე, დასაქმებული აღმოჩნდა სხვადასხვა პროფესიით, ხოლო 16 კვლავ დაუსაქმებელია. 16 უმუშევარი პირიდან 13-მა გააგზავნა რეზიუმე როგორც საჯარო, ასევე კერძო სკოლებში. სკოლები კანდიდატით დაინტერესდნენ 6 შემთხვევაში, ხოლო 7 შემთხვევაში — პასუხი არ მიუღიათ. აღსანიშნავია ისიც, რომ გამოკითხული 34 პირიდან 11 ისურვებდა მუშაობის დაწყებას, თბილისის გარდა, სხვადასხვა რეგიონის სკოლებში.
დაკვირვების შედეგები გვიჩვენებს, რომ მასწავლებლად დასაქმების პროცესი არასაკმარისად გამჭვირვალეა და სისტემაში მოხვედრა მაღალკვალიფიციური კადრებისთვისაც კი სირთულეს წარმოადგენს. აღნიშნული პროცესი მნიშვნელოვანი ნაკლოვანებებით ხასიათდება, ხოლო სამინისტროს ახალი კადრის მოზიდვის ადმინისტრირებასთან დაკავშირებით, არ აქვს შემუშავებული საკმარისი მექანიზმები, რომლებიც უზრუნველყოფს სკოლების მიერ ვაკანსიის ფორმირებისა და კადრის შერჩევის პროცესში არსებული ნაკლოვანებების აღმოფხვრას.
დასკვნის სახით, შეიძლება ითქვას, რომ ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემაში კვალიფიციური კადრის მოსაზიდად მნიშვნელოვანია, არსებული პროცედურები და მექანიზმები იყოს გამჭვირვალე და მოქნილი. სკოლების მიერ გამოცხადებული ვაკანსიის შინაარსობრივი პრობლემები, რომელიც საკვალიფიკაციო მოთხოვნებისა და ანაზღაურების განსაზღვრას უკავშირდება, ამასთანავე, კადრის შერჩევის პროცესის არასაკმარისი გამჭვირვალობა ზრდის სისტემაში დაბალი კვალიფიკაციის მქონე კადრების შესვლის რისკს, რაც, თავის მხრივ, გავლენას ახდენს სწავლა-სწავლების ხარისხზე.
კადრების დეფიციტის მართვის ხარვეზები
რეგიონებში
ქვეყნის მასშტაბით, რეგიონის სკოლებში, მოსწავლეები, ერთ ან რამდენიმე ძირითად საგანში, ვერ იღებენ სრულფასოვან განათლებას მასწავლებლის არარსებობის გამო. მრავლადაა შემთხვევა, როდესაც არამომიჯნავე საგანს ერთი და იგივე მასწავლებელი ასწავლის, რომელსაც კვალიფიკაცია მხოლოდ ერთ საგანში აქვს დადასტურებული. სამწუხაროდ, ასეთ პრობლემას ვხვდებით თბილისსა და სხვა დიდ ქალაქებშიც, სადაც კადრის დეფიციტი არ არსებობს, თუმცა, პრობლემაა სისტემაში ახალი კადრების შედინებისა და დასაქმების კუთხით.
რეკომენდაციები
სისტემაში ახალი კადრის შესვლის პროცესის
ნაკლოვანებები
• საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს: იმ მიზნით, რომ ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემაში მოხვდნენ კვალიფიციური კადრები და გაიზარდოს გამოცხადებულ ვაკანსიაზე კონკურენცია, სამინისტრომ შეიმუშაოს შესაბამისი მექანიზმი/მიდგომა, რომელიც უზრუნველყოფს, ვაკანსიის განთავსების ეტაპზე, სკოლების მიერ სათანადო საკვალიფიკაციო მოთხოვნებისა და ანაზღაურების წესის მითითებას.
• საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს: იმ მიზნით, რომ საჯარო სკოლებში კადრის მიღების პროცესი იყოს გამჭვირვალე და სამართლიანი, სამინისტრომ შეიმუშაოს შესაბამისი პოლიტიკა და მექანიზმები, რაც უზრუნველყოფს საჯარო სკოლების მიერ ყველა დაინტერესებული კანდიდატის რეზიუმეს განხილვას და დასაბუთებული გადაწყვეტილების მიღებას.
კადრების დეფიციტის მართვის ხარვეზები რეგიონებში
• საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს და სსიპ - მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნულ ცენტრს: იმისათვის, რომ მოსწავლეები არ დარჩნენ კანონმდებლობით გათვალისწინებული სრულფასოვანი განათლების გარეშე, ეტაპობრივად (წინასწარ განსაზღვრული გეგმით) მოხდეს იმ სკოლების შესაბამისი მასწავლებლებით უზრუნველყოფა, სადაც არ ისწავლება ძირითადი საგნები.
• საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს და სსიპ - მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნულ ცენტრს: რეგიონებში დეფიციტის შემცირების მიზნით, მოხდეს ისეთი მექანიზმების შემუშავება, როგორიცაა: მასწავლებლების გადამზადება მომიჯნავე საგნებში, რაც საშუალებას მისცემს მასწავლებლებს კვალიფიციურად ასწავლონ დეფიციტური საგანი; მასწავლებლობის მსურველ პირებთან აქტიური კომუნიკაცია, სკოლებში ვაკანსიების არსებობისას, რაც გაზრდის სათანადო კვალიფიკაციის მქონე კადრების სისტემაში მოხვედრის შესაძლებლობას.
მოამზადა ლალი თვალაბეიშვილმა
|