2017-05-11
NASA-ს კოსმოსური ცენტრის უნივერსიტეტის საგანმანათლებლო პროგრამის მონაწილე პირველი ქართველი მოსწავლეები
წმ. ალექსი შუშანიას სახელობის სენაკის მართლმადიდებლური სკოლა-გიმნაზიის მერვეკლასელები — ალექსი ტყებუჩავა, ნათია შამათავა, დეა ჩიტაია, ლიკა კოკაია და გვანცა ჩიქოვანი ათასწლეულის ინოვაციის კონკურსის (Millennium Innovations Award — MIA) წლევანდელი გამარჯვებულები გახდნენ. Smart Kids-ის (ასე ერქვა მათ გუნდს) გამოგონება — „გეოლოგიური საფრთხეები“, რომელიც 13 ფინალისტ გუნდს შორის შეირჩა, წარმოადგენს შეტყობინების სისტემას მეწყერსაშიში ზონებისთვის და მიზნად ისახავს სტიქიური მოვლენების, მსხვერპლისა და ეკონომიკური ზარალის თავიდან აცილებას.
ინოვაციური ხელსაწყოს შექმნაზე მოსწავლეები მენტორთან, უტა კილასონიასთან ერთად, თითქმის 2 თვის განმავლობაში, მუშაობდნენ. „მეწყერის პროგნოზირების ინოვაციური ხელსაწყოს შექმნა, რომელსაც ანალოგი არ აქვს, 10 000 ლარი დაჯდება, მაშინ როდესაც სხვა მსგავსი ხელსაწყოები მილიონები ჯდება. მას შემდეგ, რაც ხელსაწყოს დავაპატენტებთ, თუ მოთხოვნა იქნება, ჩვენ თვითონაც შევძლებთ მის დამზადებას.“ — ამბობს უტა კილასონია.
ასეთი სისტემის აწყობა, წარმოება და დანერგვა საქართველოში მარტივად შესაძლებელია, რაც ცხადია, ხარჯეფექტიანია სახელმწიფოსთვის და რაც მნიშვნელოვანია, აპარატის ანალოგი არ არსებობს. სენაკელი მოსწავლეების მიერ შექმნილმა სენსორულმა აპარატმა უკვე დიდი დაინტერესება გამოიწვია მეცნიერთა შორის. მისი უსასყიდლოდ გადაცემა და დანერგვა განსაზღვრულია ნოქალაქევის არქეოლოგიური მუზეუმ-ნაკრძალის ტერიტორიაზე.
მოსწავლეებს მეწყერის პროგნოზირების ხელსაწყოს შექმნის იდეა მას შემდეგ მოუვიდათ, რაც 2016 წლის აგვისტოში მოვარდნილმა წყალდიდობამ და ღვარცოფმა სენაკს დიდი ზარალი მიაყენა და წმ. ალექსი შუშანიას სახელობის სენაკის მართლმადიდებლური სკოლა-გიმნაზიის მისასვლელი საავტომობილო გზა და ხიდი ჩაანგრია.
ინოვაციური ხელსაწყოს შემქმნელები ამერიკაში ჰიუსტონის კოსმოსურ ცენტრს სტუმრობენ. ქართველი მოსწავლეები ნაSა-ს კოსმოსური ცენტრის უნივერსიტეტის საგანმანათლებლო პროგრამას გადიან. ისინი ამ საგანმანათლებლო პროგრამის მონაწილე პირველი ქართველები არიან. Space Center University-ის ერთკვირიანი ინტენსიური სასწავლო პროგრამა პირველი მაისიდან დაიწყო.
პროგრამის პირველ დღეს, ნაSა Johnson Space Center-ს ესტუმრნენ, სადაც ასტრონავტების საწვრთნელი ბაზა დაათვალიერეს. მეორე დღეს, სხვა ქვეყნის მოსწავლეებთან ერთად, შეჯიბრში ჩაერთნენ და საკუთარი გამოგონებებისთვის პირველი და მესამე ადგილები მოიპოვეს. ქართველმა მოსწავლეებმა ასევე დაათვალიერეს ტრენინგცენტრი, სადაც ასტრონავტები, კოსმოსში გაფრენამდე, ნაSა-ს ყველაზე დიდ აუზში გადიან სწავლებას. მათ თვალწინ წყალქვეშა ტრენინგს გადიოდნენ ნაSა-ს შემდეგი მისიის ასტრონავტები. Smart კids-ის წევრებმა აკვალანგით ცურვის ტრენინგიც გაიარეს.
სენაკელ მერვეკლასელებს ჰიუსტონში ამერიკის ხმის ქართული რედაქციის ჟურნალისტი ნანა საჯაია ესაუბრა. Smart Kids-ის გულშემატკივრებს, საქართველოში, ამ საუბრის ნახვა ფეისბუქ ლაივით შეეძლოთ.
როგორ მოხვდნენ ამ პროექტში
ლიკა კოკაია: „ჩვენ მონაწილეობა მივიღეთ ათასწლეულის ინოვაციის კონკურსში. იქ ძალიან ბევრი ძლიერი გუნდი იყო. სიმართლე გითხრათ, სამეულში გასვლას ველოდით, მაგრამ პირველ ადგილზე რომ გავიდოდით, ნამდვილად არ გვეგონა. ძალიან გაგვიკვირდა და დიდი ემოციებით შევხვდით შედეგის გამოცხადებას. როდესაც სცენაზე ავედით, კიდევ არ გვქონდა გააზრებული, რომ გავიმარჯვეთ და პირველ ადგილზე გავედით. ჩვენ გვერგო წილად, ჩამოვსულიყავით ნაSა-ს კოსმოსურ ცენტრში და გაგვევლო ერთკვირიანი სასწავლო პროგრამა.“
რა გამოგონება ჩაიტანეს ჰიუსტონში
ნათია შამათავა: „ჩვენი ხელსაწყოს სახელწოდებაა „შეტყობინების სისტემა მეწყერსაშიში ზონებისათვის“, რომლის მიზანია, მეწყერის მოახლოების დროს, შეტყობინებების დაგზავნა, რომ მეწყერია მოსალოდნელი. ხელსაწყოს ერთ-ერთი მთავარი მიზანია, თავიდან ავიცილოთ ადამიანების სიკვდილიანობა.
ხელსაწყოს მუშაობის პრინციპი შემდეგია: გამოყენებული გვაქვს ჰოლის სენსორი და ასევე მაგნიტები. მაგნიტი მაგრდება ნიადაგის ზედაპირზე, სენსორი — მასზე მოშორებით. ჰოლის სენსორი ნიადაგში წარმოქმნილ რხევებს ქანებზე ძალიან მძიმედ აღიქვამს. რადგან ნიადაგში ყოველთვის შეინიშნება მცირედი პუნქტუაციები, დავაწესეთ ზღვარი, რომლის გადაჭარბების შემთხვევაში, მოსახლეობასთან იგზავნება SმS-ები. მონაცემები გადაეცემა როგორც ცენტრალურ სერვერს, ასევე პლანშეტებში ჩატვირთულ აპლიკაციებსაც. მონაცემების შესაყვანად შეიქმნება ბაზა, რაოდენობას მნიშვნელობა არ აქვს, მეწყერსაშიში რეგიონის მოსახლეობა მთლიანად იქნება შეყვანილი ჩვენს ბაზაში.“
სად დაამონტაჟებენ ხელსაწყოს
ალექსი ტყებუჩავა: „ჩვენ ამაზე ბევრი ვიფიქრეთ და გადავწყვიტეთ, რომ დაგვემონტაჟებინა ნოქალაქევის ტერიტორიაზე, რადგან ეს მეწყერსაშიში ზონაა. არ გვინდა, მოსახლეობას ცრუ ინფორმაცია მივაწოდოთ და შევაწუხოთ SმS-ებით — მეწყერია და დატოვეთ ტერიტორია. ეს პრობლემა რომ ავიცილოთ თავიდან, გადავწყვიტეთ, კონსულტაცია გაგვევლო გეოლოგებთან, რის შედეგადაც რეალურ ზღვარს დავადგენთ, შემდეგ უკვე მუშა პროცესი დაიწყება და დავამონტაჟებთ ხელსაწყოს. მოგვიანებით, ჩვენი პროექტი სხვა რეგიონებშიც შეგვიძლია განვახორციელოთ.“
რა შექმნეს, როგორც კონკურსების მონაწილეებმა, ჰიუსტონში
გვანცა ჩიქოვანი: „გუშინ გაიმართა ორი სახის კონკურსი, ჩვენთან ერთად, სხვა ქვეყნებიდან ჩამოსული ჩვენი თანატოლებიც მონაწილეობდნენ. ერთ-ერთი პროექტით პირველ ადგილზე გავედით, მეორე პროექტით — მესამე ადგილზე. ერთ შემთხვევაში, შევქმენით ჯავშანი, რომელიც სხეულს ან ნივთს მაღალი ტემპერატურისგან იცავს, მეორე პროექტის ფარგლებში — ჯავშანი, რომელიც დაბალი ტემპერატურისგან იცავს. სწორედ ამ პროექტებით გავედით პირველ და მესამე ადგილებზე.“
საგანმანათლებლო პროგრამა
დეა ჩიტაია: „გვიტარდება ერთკვირიანი სასწავლო პროგრამა, უცხოელ ბავშვებთან ერთად, რაც ჩვენთვის ძალიან საინტერესოა. ვესწრებით როგორც სასწავლო პროცესს, ასევე ვათვალიერებთ ნაSა-ს ლაბორატორიებსა და მუზეუმებს. ვნახულობთ ისეთ ადგილებს, სადაც ჩვეულებრივი დამთვალიერებელი ვერ შეაღწევს და ვერ შეიგრძნობს ისეთ სიამოვნებას, რაც ჩვენ გვხვდა წილად.“
***
პირველივე დღე ჰიუსტონში საკონკურსო დავალებებით დატვირთული იყო. კოსმოსური ცენტრის უნივერსიტეტის სასწავლო პროგრამის წარმატებით დასრულების შემდეგ, მოსწავლეებს შესაბამისი დიპლომები გადაეცათ.
ალექსი, ნათია, დეა, ლიკა და გვანცა ჰიუსტონში კვირის ბოლომდე დარჩებიან, კიდევ ბევრ საინტერესო სიახლეს გაეცნობიან და სამშობლოში ახალი იდეებით დატვირთულები დაბრუნდებიან. ეს იდეები კი, სამომავლოდ, ახალ პროექტებს დაედება საფუძვლად.
მოამზადა
ლალი თვალაბეიშვილმა
|
