2017-04-20 რას ფიქრობენ უფროსკლასელები ჩვენი გაზეთის მკითხველისთვის, ალბათ, საინტერესო იქნება, რას ფიქრობენ მოსწავლეები მშობლიური სკოლის, პედაგოგების, სახელმძღვანელოების, ზოგადად, სასწავლო პროცესის შესახებ. ამიტომაც გამოვკითხეთ თბილისის ოთხი საჯარო სკოლის 200-მდე მოსწავლე. გამოკითხვა ანონიმური იყო და უფროსკლასელებმა გულწრფელად გამოხატეს საკუთარი დამოკიდებულება. შესაძლოა ზოგი რამ გადაჭარბებულად გეჩვენოთ, მაგრამ საინტერესოა, რას ფიქრობენ სწორედ ისინი, ვისთვისაც არსებობს სკოლა, იღვწიან პედაგოგები, იქმნება სახელმძღვანელოები...
გამოკითხვამ იმ რეალობის წინაშე დაგვაყენა, რომელშიც დღეს ქართული სასკოლო განათლება დგას. სამწუხაროდ, მოსწავლეების წერილებიდან ნათლად ჩანს, რომ თანამედროვე სწავლების პროცესში მათ არავინ ეკითხებათ: რა სურთ? როგორია მათი თვალით დანახული სასკოლო გარემო, რას ელიან მასწავლებლებისგან? სიხარულით აღებენ თუ არა სკოლის კარს და თუ არა, რატომ? როგორ ისახება მასწავლებლის გარეგნობა, ასაკი და ხასიათი მათზე? თუ ჰკითხავთ ნებისმიერ მოსწავლეს — რატომ არ მოსწონს სკოლა? ის გულახდილად ისაუბრებს სკოლაში შექმნილ არაჯანსაღ გარემოზე, მოუწყობელ კლას-კაბინეტებზე, საპირფარეშოებში არსებულ ჰიგიენური ნორმების დარღვევაზე, სკოლის ბუფეტში საკვების სიძვირეზე და არაეკოლოგიურ პროდუქტებზე, მასწავლებლების არაკვალიფიციურობასა და უსამართლობაზე, სახელმძღვანელოების ხარისხზე და ა.შ. მოსწავლეები ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ სურთ ჰყავდეთ კვალიფიციური და სამართლიანი მასწავლებელი, რომელიც მოსწავლეს განაწყობს მისდამი ნდობითა და პატივისცემით, მასწავლებლებისგან მოითხოვენ გულწრფელ ღიმილს, სიყვარულს და მათდამი კეთილგანწყობას. მათი სურვილია, სწავლა გახდეს უფრო საინტერესო, სახალისო, სასწავლო პროცესი აგებული იყოს მოსწავლის ინდივიდუალური თავისებურებების გათვალისწინებით.
გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ისინი დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ მასწავლებლის ასაკს: „მე ის მომწონს, იმიტომ რომ ძალიან თანამედროვეა“; დიდ ყურადღებას აქცევენ მთავარს — ადამიანურ ღირებულებებს. მოსწავლეთა უმეტესობა ხაზგასმით აღნიშნავს: „მასწავლებელი უნდა იყოს სამართლიანი, მას არ უნდა ჰყავდეს გამორჩეულები“. მასწავლებლების მიერ მოსწავლეების გამორჩევა, ხშირად, უკმაყოფილების მიზეზი ხდება: „მასწავლებელი ჩვენთვის სამაგალითო უნდა იყოს“. ხმის აწევა, ყვირილი, შეურაცხყოფა, დამამცირებელი გამონათქვამები, სარკაზმი, საკუთარი მოსაზრების დაჟინებით გატანა, ერთი მოსწავლის მეორესთან შედარება, ერთის მიმართ დიდი სიმპათიის გამოხატვა და სხვების მუდმივი ძაგება მოსწავლეებს შეუმჩნეველი არ რჩებათ. თბილისის საჯარო სკოლების მოსწავლეები წერილებში თამამად საუბრობენ თავიანთ სურვილებზე, ოცნებებსა და პრობლემებზე.
***
„სკოლა საკმაოდ დიდ როლს თამაშობს ადამიანის ცხოვრებაში. სწორედ საგანმანათლებლო დაწესებულება ახდენს ზეგავლენას ბავშვის სრულფასოვან განვითარებაზე. 16 წლის მოზარდი სკოლაში დაახლოებით 6 საათს ატარებს, რაც დღის მეოთხედი ნაწილია. 6 საათის განმავლობაში ის არა მხოლოდ საგნებს, არამედ ყოფით პრობლემებთან და დილემებთან გამკლავებას სწავლობს. იძენს უნარ-ჩვევებს, რომელთა დახმარებით ყალიბდება წარმატებულ ადამიანად.
ჩემი აზრით, საჭიროა სკოლის ახალი მოდელის შექმნა და ძირეული რეფორმების გატარება, რომ სკოლის გარემო სასურველი გახდეს მოსწავლისთვის. ნებისმიერი ასაკის ბავშვი სკოლაში ხალისით უნდა მიდიოდეს და არა იძულებით, მოვალეობის მოხდის მიზნით. პირველ რიგში, ყურადღება უნდა მივაქციოთ ისეთ საკითხებს, როგორიციაა კლას-კაბინეტების, სველი წერტილებისა და სპორტ-დარბაზების კეთილმოწყობა. ვერანაირი რეფორმა ვერ აამოძრავებს ჭარბწონიან ბავშვს, თუ მას შესაბამისი პირობები არ ექნება სპორტის გაკეთილზე და მის შემდეგაც კი. საჭიროა საშხაპე კაბინები და შედარებით დიდი დასვენება, რათა ბავშვებმა მოახერხონ თავის მოწესრიგება. ამ მხრივ, შესანიშნავია ამერიკული მოდელი, რომელიც ფიზიკური აღზრდისა და სპორტის პოპულარიზაციას სკოლის ასაკიდან უჭერს მხარს. საჭიროა ღია მოედნების კეთილმოწყობა და სახალისო შეჯიბრებების ჩატარება, რათა სპორტის გაკვეთილი უფრო აქტიური გახდეს. უმნიშვნელოვანესი საკითხია სკოლაში ჰიგიენის დაცვა კლას-კაბინეტებში, ბუფეტსა და სველ წერტილებში, ზოგადად შიდა ინფრასტრუქტურის გამართვა. სკოლა არ უნდა ასოცირდებოდეს უსიამოვნებასთან, თუნდაც ბიოლოგიური მოთხოვნილებების დაუკმაყოფილებლობის გამო ბავშვი არ უნდა ისტრესებოდეს ფსიქოლოგიურად.
ვფიქრობ, სკოლას აქვს რესურსი დამოუკიდებლად გამოიმუშაოს ფული, თუნდაც ქაღალდის გადამუშავებით, მაკულატურის შეგროვების წესის შემოღებით, ჩვენ შეგვიძლია ბიბლიოთეკებში შემოვიტანოთ ახალი წიგნები ან სველი წერტილები მოვამარაგოთ ტუალეტის ქაღალდით. გარდა ამისა, სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენს განათლების მიღების დრომოჭმული მეთოდი, რომელიც ტექსტების დაზუთხვას და ზედაპირული ანალიზების მიმოხილვას გულისხმობს. დამეთანხმებით ალბათ, რომ საგაკვეთილო პროცესს მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს გარემო. პატარა ბავშვისთვის, რომელიც ეცნობა თანასაზოგადოების მოდელს ან ორგანიზმთა განვითარებას, მოსაწყენია მხოლოდ წერილობითი მასალის სწავლა, ის ხომ იმ ეტაპზეა, როცა ყველაფრის შემეცნება და ნახვა სურს. გაცილებით უფრო პროდუქტიულია დiscovery-ს 10-15-წუთიანი ვიდეორგოლის ნახვა და 15-წუთიანი გაკვეთილის ახსნა. ამ გზით მოსწავლე არა მხოლოდ სიტყვიერ ინფორმაციას, არამედ ვიზუალურ მასალასაც აღიქვამს. ნამდვილად ტრაგედიაა სწავლობდე ადამიანის აგებულებას, ჩონჩხს არა მოდელის მაგალითზე, არამედ მცირე ზომის ფოტოსურათზე. ან თუნდაც ავიღოთ ხელოვნების გაკვეთილი, რომელიც ნაცვლად იმისა, რომ კრეატივს აღვივებდეს, თეორიული მასალის დაზუთხვაზეა ადაპტირებული. ხელოვნების გაკვეთილის პროდუქტიულობისთვის საჭიროა მეტი პრაქტიკა და ფანტაზია, არა მხოლოდ ხატვასთან გაიგივება ამ შემოქმედებითი პროცესის, არამედ სხვადასხვა დარგებთან დაკავშირება. ინტერნეტში უამრავი მასალაა, სადაც, მაგალითად, ხატავენ ქვებზე, აფერადებენ კენჭებს, ფურცლებისგან აკეთებენ ყვავილებს და სხვ. უნდა ეწყობოდეს მსგავსი ნამუშევრების გამოფენა-გაყიდვა. განსაკუთრებით მწვავედ დგას უცხო ენების სწავლების პრობლემა, რომლის მოგვარება დიდ თანხებთანაა დაკავშირებული. უცხო ენის შესწავლა სპეციფიკური და ინდივიდუალურია, ვინაიდან მას ყველა სხვადასხვანაირად ითვისებს. 30 ბავშვისგან დაკომპლექტებულ კლასში რთულია C1, ბ2 და ა1 დონის ბავშვები ერთი პროგრამით გაატარო და რაღაც შედეგი გქონდეს. უცნაურია 10 წელი სწავლობდე/წვალობდე რომელიმე უცხო ენას, მაგალითად, რუსულს და მაინც ვერ ფლობდე. ე.ი. პრობლემა განათლების მიღების ფორმაშია, მოდელში, რომელიც აშკარად წარუმატებელია. თუ იქნება განაყოფი უცხო ენაში, პედაგოგი აღარ იქნება უტოპიურ სიტუაციაში. განაყოფში ყველა შესაბამისი დონით განვითარდება და 10 წელიწადში ნამდვილად შესანიშნავ შედეგებს დადებს.
პრობლემაა სახელმძღვანელოებიც, რომლებშიც ნაკლებადაა მოცემული სააზროვნო კითხვები. ქართულ ლიტერატურაში ისწავლება ისეთი ნაწარმოებები, რომელთა წაკითხვაც კლასგარეშედ შეიძლება, სამაგიეროდ, არ არის შესული ცნობილი ქართველი მწერლების პროზა თუ პოეზია, ასევე არ მეორდება გრამატიკა, რომელიც გამოცდაზე საჭიროა. ამიტომ გახდა აქტუალური კერძო რეპეტიტორების საკითხი.
დამამთავრებელ კლასებში საჭიროა ისეთი საგნის შემოტანა, რომელიც წარმატებულ და აქტიურ მოქალაქეს გაზრდის. გაცილებით მართებულია მაღალ კლასში ბავშვებმა თვითონ გააკეთონ არჩევანი, რომელ დამატებით საგანს ისწავლიან, ეს მოსწავლეების და არა სკოლის პრეროგატივა უნდა იყოს.
საკმაოდ რთულია აღმოფხვრა პრობლემები, რომლებიც კონკრეტულად ერთ სკოლას კი არა, საერთოდ, მთლიანად სისტემას აწუხებს, თუმცა, შესაძლოა ისინი ეტაპობრივად გადაიჭრას ინოვაციური თუ უკვე აპრობირებული მეთოდების გამოყენებით.
დროა, სკოლამ რეალურად იზრუნოს ინიციატორებისა და მომავლის ლიდერების წარმოქმნაზე და ყველანაირად წინ აღუდგეს იმ უსამართლობას, რომელსაც ბულინგი ჰქვია. დროა, რეაგირება მოვახდინოთ ჩაგვრაზე და კანონი, რომელიც ყველა სკოლას აქვს, შინაგანაწესის სახით, ქმედებაში მოვიყვანოთ.“
***
„ჩემი აზრით, სკოლა ბავშვს უნდა ამზადებდეს ცხოვრებისთვის და არა გამოცდისთვის. სასურველია, სკოლაში ფორმებით დავდიოდეთ, რადგან უფორმოდ, კარგი თუ ცუდი ტანსაცმლით სიარული ერთმანეთში, მოსწავლეებში სხვადასხვა დამოკიდებულებას იწვევს. მასწავლებელი მაღალი განათლების დონით უნდა გამოირჩეოდეს. სწორი, სამართლიანი და ადეკვატური დამოკიდებულება უნდა ჰქონდეს მოსწავლეებთან. არ უნდა ანსხვავებდეს მათ რაიმე ნიშნის მიხედვით. პირველ რიგში, უნდა შეძლოს საგაკვეთილო პროცესის მართვა. სიჩუმე, წესრიგი გაკვეთილზე, ეს ის უმნიშვნელოვანესი პირობაა, რითაც შევძლებთ ახსნილი მასალის კარგად გაგებას. მასწავლებელმა საგაკვეთილო პროცესიდან 5-10-წუთიანი გადახვევა უნდა გააკეთოს, რათა მოსწავლე განიტვირთოს. მან არ უნდა გამოიყენოს დამცინავი, უსამართლო მიმართვები და რეპლიკები. დირექცია უნდა შედიოდეს თითოეული ბავშვის მდგომარეობაში. უნდა ზრუნავდეს მოსწავლის კომფორტზე. სკოლაში უნდა იყოს სითბო, კარგი განათება და თანამედროვედ მოწყობილი საკლასო ოთახები. დირექტორი დიდი ავტორიტეტით უნდა სარგებლობდეს მოსწავლეებში. სკოლაში მეგობრული გარემო უნდა იყოს. მანდატურები არ უნდა ჭორაობდნენ მოსწავლეებზე, არ უნდა ერეოდნენ ბავშვების პირად ცხოვრებაში, არ უნდა გისვამდნენ ისეთ კითხვებს, რაც შეურაცხყოფას გაყენებს.“
***
„მინდა სკოლაში ხელსაქმე ისწავლებოდეს, ვაჟებისთვის — ხელობა, გოგონებისთვის — კერვა. განათლების სამინისტრომ უნდა შეიმუშაოს გეგმა, რის მიხედვითაც მასწავლებლების კომპეტენტურობა იქნება შემოწმებული და მოსწავლეებს ჩაუტარდებათ გეგმიური ჯანმრთელობის შემოწმება. კარგი იქნებოდა სკოლაში ტარდებოდეს სპორტული შეჯიბრებები, ვიქტორინები, ლიტერატურული საღამოები, კონკურსები, კონფერენციები. სკოლას უნდა ჰქონდეს დიდი, სუფთა და ლამაზი ინტერიერით გაწყობილი ბუფეტი. კარგი იქნებოდა, კვების რაციონში თუ დაამატებდნენ: რძეს, მაწონს, ხაჭოს, ხილს, ბოსტნეულს, რათა უფრო ჯანსაღად ვიკვებოთ. სკოლაში უნდა იყოს ქიმიის და ფიზიკის ლაბორატორიები, სადაც ელემენტარული ცდის ჩატარებას მაინც შევძლებდით. მოსაგვარებელია სახელმძღვანელოების პრობლემა. როგორც შინაარსობრივად, ისე ვიზუალურად სახელმძღვანელოები სერიოზულ ცვლილებას საჭიროებს. წიგნების სიმძიმის გამო, მეც და ბევრ ჩემს მეგობარს ხერხემლის პრობლემები გვაქვს. მოკლედ, ჩემთვის სასურველი სკოლა სულ სხვანაირია, აი, ისეთი, მხოლოდ ფიქრებში რომ წარმომიდგენია.“
***
„პირველ რიგში, მასწავლებელი მაღალკვალიფიციური, სამართლიანი, განათლებული, უშუალო და ფსიქიკურად გაწონასწორებული უნდა იყოს. ლოიალური, მეგობრული ურთიერთობა უნდა ჰქონდეს ბავშვებთან, მაგრამ კლასის დამორჩილებაც უნდა შეძლოს. არ უნდა იყოს მიკერძოებული, არ უნდა გამოარჩიოს და ამოიჩემოს ბავშვები რაიმე ნიშნის მიხედვით, მისთვის ყველა მოსწავლე ერთნაირად ძვირფასი უნდა იყოს. უნდა ჰქონდეს ფსიქოლოგიური გამოცდილება და იცოდეს, თუ როგორ მიუდგეს თითოეულ მოსწავლეს. უნდა გაითვალისწინოს, რომ ყველა საგანში მოსწავლე ერთნაირად ძლიერი ვერ იქნება. ამიტომ, შესაძლებლობიდან გამომდინარე უნდა მისცეს დავალება. არ უნდა გვაძლევდეს ბევრ დავალებას, უნდა გაითვალისწინოს, რომ სხვა საგნებსაც ვსწავლობთ. მთავარია, მასწავლებელმა თავისი „უხასიათობის“ გამო მოსწავლე არ დასაჯოს, რაც ხშირი შემთხვევაა. უნდა იყოს სპეციალური გაკვეთილი მოსწავლეებთან გასაუბრებისთვის, რათა ჩვენც მოგვისმინონ, გაიგონ რა გვსურს, რა მოგვწონს, რა არ მოგვწონს და ა.შ. თუ მოსწავლეს მასწავლებლის მიმართ რაიმე შენიშვნა ექნება, ამის გამო ის არ უნდა შეიძულოს. მასწავლებელმა მოსწავლეს თავისი მიდგომით და ქცევით უნდა შეაყვაროს საგანი“.
***
„ვერანაირი კანონი, კონვენცია, ზოგადი განათლების ეროვნული გეგმა და რეფორმა ვერ გვიშველის, თუ არ აღმოიფხვრება ის ყოფითი ხარვეზები, რაც დღეს სკოლაში არსებობს. თუ გინდათ კონკურენტუნარიანი, განათლებული, წარმატებული და ბედნიერი თაობა, ამისთვის, პირველ რიგში, საჭიროა სკოლის კარგად მოწყობა, კვალიფიციური პედაგოგები, სწავლების ახალი მეთოდების შემოღება და სახელმძღვანელოების სერიოზული გადახედვა და დახვეწა.
მასწავლებელი ესთეტიკურად კარგად უნდა გამოიყურებოდეს, უნდა ეცვას შესაფერისი ტანსაცმელი. საგნის გარდა მას უნდა შეეძლოს მოსწავლეს მიაწოდოს და ესაუბროს საინტერესო თემებზე. სასურველია, მასწავლებელი ახალგაზრდა და თანამედროვე იყოს. არ უნდა ყვიროდეს. არ უნდა იყოს ანჩხლი, კაპასი... არ ძალადობდეს ფიზიკურად თუ ფსიქოლოგიურად მოსწავლეებზე“.
***
„თანამედროვე განათლების სისტემაში უმნიშვნელოვანესი პრობლემაა ის, რომ მასწავლებელს არ შეუძლია მისცეს მოსწავლეს ხარისხიანი განათლება, შესაბამისად მოსწავლეს არ სურს სწავლა — იმიტომ, რომ არ არის მოტივაცია. ჩემი აზრით, სწავლება უნდა იყოს ბავშვზე ორიენტირებული სწავლების მეთოდებით. რა სურთ ბავშვებს, სამწუხაროდ, ამაზე დღეს არავინ ფიქრობს და არც არავინ გვეკითხება.
სკოლა უნდა იყოს უსაფრთხო გარემო, სადაც დაცული იქნება ბავშვის ფსიქოლოგიური, ფიზიკური, სხვადასხვა ეროვნების, რელიგიის, სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლეების უფლებები.
მასწავლებელი არ უნდა იყოს ფსიქოლოგიურად გაუწონასწორებელი, უნდა ესმოდეს, რომ მას მეტი მოეთხოვება, ვიდრე რიგით თინეიჯერს, შეძლოს შეძლებისდაგვარად სიმშვიდის შენარჩუნება. არ ვგულისხმობ, რომ შეურაცხყოფაზე მოსწავლეს თავზე ხელი უნდა გადაუსვას, თუმცა კამათის, რაიმე დაპირისპირების დროს მეტად ადეკვატური უნდა იყოს. მასწავლებელი არ უნდა ფიქრობდეს, რომ მოსწავლეზე მაღლა დგას და მხოლოდ იმიტომ, რომ გაკვეთილის ახსნაში ფულს უხდიან, მეტ პატივისცემას იმსახურებს, ვიდრე მოზარდი. მასწავლებლის უმეტესობის ამ თვალთახედვის ნათელი მაგალითია, რომელიც ყველა მოსწავლეს ერთხელ მაინც გაუგია: „ნუ მეპასუხები“. რატომ არ უნდა შეგეპასუხო, როცა ერთი პიროვნება მე, მეორე პიროვნებას მესაუბრები, ალოგიკურია, ჩემგან პასუხს, არგუმენტს არ ელოდე. არ უნდა გვესაუბრებოდეს მასწავლებელი სიძულვილის ენით. მასწავლებელმა, რომელიც პასუხისმგებელია ათეულ ბავშვზე, მათ მსოფლმხედველობაში გარკვეული წვლილის შეტანაზე, ეს პასუხისმგებლობა სერიოზულად უნდა მიიღოს და კლასი პირად პლატფორმად, საკუთარი შეხედულებების საფრქვევად არ უნდა გამოიყენოს“.
***
„ჩემს სკოლაში ბევრ რამეს შევცვლიდი. მაგალითად, ზამთარში კლასში არ უნდა ვიყინებოდეთ, უნდა იყოს გათბობა. კლასები ნათელი, სუფთა და გარემონტებული უნდა იყოს. სასურველია, სკოლაში იყოს ნივთების შესანახი კარადები, როგორც სხვა ქვეყნის სკოლებშია. გარემო თბილი და მეგობრული უნდა იყოს, მოსწავლეები შიშით არ უნდა დადიოდნენ, სკოლაში სიარულს აზრი უნდა ჰქონდეს, რაც მასწავლებლების ბრალია. რაც შეეხება პედაგოგებს, ჩვენი მასწავლებლები ნერვიულები არიან, მოსწავლეებს სხვისი თანდასწრებით შეურაცხყოფას აყენებენ. ბევრ მასწავლებელს გაკვეთილის გადმოცემის უნარი არ აქვს, ამისთვის საჭიროა აიმაღლონ კვალიფიკაცია და გაიარონ შესაბამისი ტრენინგი. მასწავლებლების უმეტესობა კლასში მოვალეობის მოხდის მიზნით შემოდის და ფიქრობს იმაზე, როდის აიღებს ხელფასს და ჩვენ რას ვიგებთ და რას არა, ეს სულ არ აინტერესებთ. მასწავლებელს და განსაკუთრებით, დამრიგებელს უნდა ჰქონდეს მოსწავლეებთან მეგობრული ურთიერთობა როგორც გაკვეთილზე, ისე გაკვეთილის გარეთ.
დირექტორი და სასწავლო ნაწილი სულ დაბღვერილი სახით არ უნდა დადიოდნენ, მოსწავლეებს უნდა ცნობდნენ. რა თქმა უნდა, სკოლაში სიმკაცრე საჭიროა, მაგრამ არა გადამეტებული და უსაფუძვლო. მოსწავლე შიშის და სტრესის ქვეშ არ უნდა იმყოფებოდეს.
მნიშვნელოვანია სველ წერტილებში სისუფთავის დაცვა, საპირფარეშოში თხევადი საპონი და ხელსახოცი რომ უნდა იყოს, ამაზე 21-ე საუკუნეში არ უნდა გვქონდეს საუბარი, ბუფეტში კი ჯანსაღი საკვები, შესაბამისი ფასებით. ხანდახან ბუფეტში ჭამას ჯობს მთელი დღე მშიერი ვიყოთ. მნიშვნელოვანია სკოლის ინფრასტრუქტურის მოწყობა და ინვენტარიზაციის განახლება, თუმცა ეს ყველაფერი არანაირ შედეგს არ გამოიღებს, თუ სკოლაში არაკვალიფიციური მასწავლებელი ასწავლის“.
***
„პირველ რიგში, მინდა ჩემი სკოლის კედლები იყოს ნათელ ფერებში შეღებილი და არა მუქ მწვანეში ან ლურჯში... მასწავლებელი მხიარული და ღიმილიანი სახით უნდა შემოდიოდეს კლასში და არა მოღუშული, რომლის დანახვაც არ გსიამოვნებს და გაკვეთილზე ყოფნის ხალისს გიკარგავს. ზომიერად მკაცრი უნდა იყოს და გასაგები ენით ხსნიდეს გაკვეთილს. თუ მოსწავლე რაიმეს ვერ გაიგებს, არ უნდა დაეზაროს ცალკე აუხსნას, რათა მასალას არ ჩამორჩეს. გაკვეთილი 45-წუთიანია, ხშირად მასწავლებლები ვერ ასწრებენ გაკვეთილის დასრულებას და იყენებენ დასვენების წუთებს, ეს არ შეიძლება, თუ ვერ ასწრებს ეს ჩვენი პრობლემა არ უნდა იყოს. სკოლის ეზო კომფორტული, კარგად მოწყობილი მინდა იყოს. ეზოში უნდა დამონტაჟდეს ტრენაჟორები. სკოლაში ძალიან ბევრი რამ შესაცვლელი და გასათვალისწინებელია“.
***
„იცით ყველაზე მეტად რა არ მომწონს? სკოლაში განგვსაზღვრავენ არა პიროვნულად, არამედ ნიშნებით. მე თუ საგანს ვერ ვსწავლობ, ესე იგი ცუდი ვარ — არარაობა. არის საგანი, რომელიც არ მომწონს, ან ვერ ვიგებ — დამატებით კი არ გიხსნიან. სკოლაში მე-10 კლასიდან საგნები არჩევით უნდა ისწავლებოდეს. იმ საგნების სწავლა, რომელსაც ვერ ვიგებ და არ შემიძლია, დანამდვილებით ვიცი, რომ არ გამომადგება და ფუჭად დროის კარგვაა, ზედმეტი სტრესია, დამიჯერეთ, მართლა ასეა. იცით რამხელა წნეხის ქვეშ ვართ იმ საგნების გამო, რაც არ გამოგვდის? მაგალითად სამხრეთ კორეა ავიღოთ. იქ სუიციდის დონე მაღალია. რატომ? პასუხი განათლების სისტემაა. მოსწავლეებს ტანჯავთ იმ საგნების სწავლა, რომლის დაძლევაც არ შეუძლიათ, ნერვიულობენ გამოცდაზე და არც მშობლები და არც მასწავლებლები მხარს არ უბამენ, მხოლოდ იმას ეუბნებიან, რომ უნდა ისწავლონ, უნდა ჩააბარონ, არადა არ გამოსდით. აქაც ასეა, რაც არ შეიძლება. იმედია მაღალ კლასებში არჩევით საგნებს შემოიტანენ და ამით „ყელიდან მარყუჟს მოგვხსნიან“.
***
„ძალიან მომწონს ამერიკული სკოლები, სადაც სუფთა, მოწესრიგებული, თანამედროვედ გარემონტებული კლას-კაბინეტებია. ვისურვებდი, სკოლის დერეფნებში მოსწავლეების ნამუშევრები იყოს გამოფენილი, გვქონდეს ნივთების შესანახი კარადები. ტუალეტში ელემენტარული ჰიგიენის ნორმები იყოს დაცული და საკლასო ოთახებში არ შემოდიოდეს არასასიამოვნო სუნი. ბუფეტში დაბალი ფასები და ხარისხიანი საკვები იყიდებოდეს.
საგაკვეთილო პროცესში მოსწავლეს თავისუფლად უნდა შეეძლოს საკუთარი აზრის გამოთქმა, არ უნდა ვიყოთ მოქცეული ჩარჩოებში და უნდა გვქონდეს უფლება მოცემული თემიდან გადახვევის. მოსწავლეს უნდა შეეძლოს მასწავლებელთან რაიმე თემასთან დაკავშირებით თავისუფლად საუბარი, თუნდაც კამათი, რის შემდეგაც მასწავლებელი მას არ ამოიჩემებს და არ გადაეკიდება. კარგი იქნება, თუ გვექნება საშუალება თანაკლასელებთან ერთად ვუყუროდ თემატურ ფილმებს. ან სკოლაში ხშირად სტუმრად იწვევდნენ ისეთ ადამიანებს, რომლებიც საინტერესონი, კომპეტენტურები არიან. საგაკვეთილო პროცესი დებატების სტილში უნდა მიმდინარეობდეს. მასწავლებელმა მოსწავლეებს თუნდაც იშვიათად მაგრამ მაინც მისცეს იმის საშუალება, რომ წარმართონ საგაკვეთილო პროცესი, ასე უფრო საინტერესო იქნება და გარკვეული ვალდებულებები და პასუხისმგებლობის განცდა ჩამოგვიყალიბდება. სასურველია, არ გვიწევდეს წიგნების სკოლაში ტარება, ამით ჩვენს ჯანმრთელობას გავუფრთხილდებით“.
***
„სკოლაში ჯანსაღი ცხოვრების წესს ნაკლები ყურადღება ექცევა. სპორტის გაკვეთილებზე თითქმის ტყუილად ვზივართ ან ბიჭები თამაშობენ ფეხბურთს. ჩემი სურვილია, სპორტს მეტი ყურადღება დაეთმოს, ყველა სკოლას ჰქონდეს სპორტული ინვენტარი, შესაბამისი ფორმები გვეცვას, გვქონდეს საშუალება სპორტის უამრავი სახეობიდან ვითამაშოთ რომელიმე — ჩოგბურთი, ფრენბურთი ან ბადმინტონი, მაგიდის ტენისი... და რა ვიცი კიდევ რამდენი შეიძლება ჩამოვთავალო. თუ სპორტის გაკვეთილების შეცვლა არ მოხერხდება, მაშინ რა საჭიროა საერთოდ, ისეთი საგანი, რომელიც ფუჭად დროის ხარჯვაა და მეტი არაფერი. ჩვენს სკოლაში ისეთი ბავშვები სწავლობენ, რომლის ოჯახებს არ აქვთ იმის საშუალება, რომ ეცვათ ახალი და ლამაზი ტანსაცმელი, რის გამო ისინი იჩაგრებიან, ამიტომ მინდა სკოლაში იყოს ფორმები, რათა ყველანი თანასწორნი ვიყოთ“.
***
„მასწავლებლებს მოსწავლეებთან თბილი ურთიერთობა უნდა ჰქონდეთ. პედაგოგი მომთხოვნი უნდა იყოს, მაგრამ არა ძალიან მკაცრი. მოსწავლის საქციელით გაბრაზებულმა მასწავლებელმა „ცხელ გულზე“ არადამაკმაყოფილებელი ნიშანი არ უნდა დაწეროს. მოსწავლეები აკადემიური მოსწრების გამო არ უნდა იყოფოდნენ ცუდ და კარგ მოსწავლეებად. ჩემს სკოლაში ასევე დღის წესრიგში არ დგას სასადილოს თუ საპირფარეშოების საკითხი. ბუფეტში ისეთი ფასებია, ადამიანს ჭამა აღარ მოუნდება. არის დღეები, როცა დილით კლასი დაულაგებელი გვხვდება. რაც შეეხება ექიმს, ხშირად, ექიმს კაბინეტში არ აქვს ტკივილგამაყუჩებელი ან სხვა რაიმე საჭირო წამალი, თუ მუცელი გტკივა, ან თავი, ან ფეხი, შენი მკურნალი აუცილებლად ნახშირი იქნება, რომელიც თურმე მუცლის, თავის, კუნთების , ყურის ტკივილის დროს უებარი წამალი ყოფილა. თუ სიცხე გაქვს და ექიმს სახლში გაშვებას სთხოვ, იმდენ ადგილზე გიწევს ნებართვის აღება, რომ შეიძლება დაღლილობისგან და სიცხისგან სადმე გული წაგივიდეს. ვერ ვხვდები რა საჭიროა ასეთი ექიმის კაბინეტის სკოლაში არსებობა? ჩემთვის სასურველი სკოლა ისეთია, სადაც ამდენი პრობლემები არ არის“.
***
„ჩემი სკოლის შენობა ყვითელია, რაც ძალიან არ მომწონს. სამწუხაროდ, ისეთივე უსახური, უშინაარსო გარემოა სკოლაშიც, როგორიც მისი კედლების ფერია. ჩემი სკოლა რადიკალურად განსხვავდება წინა წლებისგან. დღეს სკოლაში მანდატურები არიან, რომელთა დანიშნულება, სიმართლე გითხრათ, არ მესმის... მეთორმეტე კლასში არავინ დადის, სამწუხაროდ, მოსწავლეებს მასწავლებლების პატივისცემა არ აქვთ.
სკოლას არ აქვს კეთილმოწყობილი ეზო, სადაც გართობას და დასვენებას, თამაშს შევძლებდით. ხშირად ვფიქრობ სკოლის თემაზე, რა შეიძლება შეემატოს. პირველ რიგში, მასწავლებლების საკითხია მოსაგვარებელი, სკოლაში ბევრი ისეთი მასწავლებელი ასწავლის, რომლებიც ბავშვებზე გადაკიდებულები არიან. არ შეიძლება, ჩასაფრებული იყო მოსწავლის მიმართ და სულ ცუდს ხედავდე მასში, არ უნდა დაამცირო მოზარდი კლასის წინაშე. სკოლის ინტერიერი, ინვენტარი, საკლასო ოთახები, საპირფარეშოები და ბუფეტი მართლაც სავალალო მდგომარეობაშია. ჩემი ნება რომ იყოს, სკოლაში გავაძლიერებდი ექიმის კაბინეტს, ჩვენს ექიმს იშვიათად თუ აქვს ის წამალი, რომელიც რეალურად გვესაჭიროება. მოვაწესრიგებდი სკოლის ბუფეტს, შემოვიტანდი ეკოლოგიურად სუფთა პროდუქტს და ფასებსაც დაბალს დავადებდი, რათა მოსწავლეებისთვის ყოველდღიურად ხელმისაწვდომი ყოფილიყოს საკვები. სპორტის მხრივ, არა მარტო ჩემს სკოლაში, სხვაგანაც ძალიან ცუდი მდგომარეობაა. მხოლოდ კალათბურთის და ფეხბურთის თამაში შეგვიძლია. ჩემი ნება რომ იყოს, სკოლაში დავამატებდი ისეთ საგანს, სადაც ხელსაქმეს გვასწავლიდნენ, მაგალითად ხეზე კვეთას. ეზოს გავამწვანებდი“.
***
„ჩემი სასურველი სკოლა სრულებით განსხვავდება არსებულისგან. ჩემს წარმოსახვაში სულ სხვანაირი წარმომიდგენია კარგი სკოლა. ჩემი ნება რომ იყოს, პირველ რიგში, განათლების სისტემაში რეალურ ცვლილებებს შევიტანდი, შევქმნიდი არაერთ შემეცნებით, გასართობ და მოსწავლეების მჭიდრო კავშირის შექმნაში ხელშემწყობ შიდა ორგანიზაციებს, პროგრამებს, წრეებს, ამ ყველაფრის შექმნაში აუცილებელია მოსწავლის აზრის გათვალისწინება და რეალური სურვილების ხორცშესხმა. კმაყოფილ და ბედნიერ მოსწავლეებში ნაკლები შესაძლებლობაა დაპირისპირება წარმოიშვას. მასწავლებელი ობიექტური უნდა იყოს, მოსწავლეები ცუდი ნიშნის შიშით არ უნდა სწავლობდნენ, მათ უნდა აინტერესებდეთ საგანი. სკოლაში უნდა იყოს კარგი ბიბლიოთეკა, თანამედროვე ლიტერატურითა და ტექნიკით აღჭურვილი, მოწესრიგებული საპირფარეშოები და საკლასო ოთახები, უმაღლეს დონეზე უნდა იყოს დაცული ჰიგიენის ნორმები და მოსწავლეთა უსაფრთხოება. ბუფეტში ისეთი საკვები უნდა იყიდებოდეს, რომლითაც ბავშვები არ მოიწამლებიან. პირველ რიგში, სკოლაში უნდა ასწავლიდნენ მაღალკვალიფიციური და პროფესიონალი მასწავლებლები. საგაკვეთილო პროცესი დაძაბულ გარემოში არ უნდა მიმდინარეობდეს“.
***
„სკოლაში მოსწავლეებს შორის ხშირია კონფლიქტები. ხშირად ისინი არ ითვალისწინებენ თანატოლების გრძნობებს და განცდებს დასცინიან, რის გამოც მათ ხშირად კომპლექსი უჩნდებათ. ამ კონფლიქტების აღმოსაფხვრელად მანდატურები შემოიყვანეს სკოლაში, რომლებიც წესით უნდა ზრუნავდნენ მოსწავლეების უსაფრთხოებაზე, მაგრამ ხშირად ასე არ არის. პრობლემებს ისინი ვერ აგვარებენ. მაღალ კლასებში მოსწავლეს და მასწავლებელს შორის ურთიერთობა იძაბება, მასწავლებლები გვაშინებენ გამოცდებით. ზოგ მასწავლებელს რატომღაც ჰგონია, რომ ავტორიტეტს მოსწავლეებში, მუქარით, ჩხუბით, ყვირილით და დაბალი ნიშნების დაწერით მოიპოვებს“.
***
„სამწუხაროდ, სკოლაში მოსწავლეებს შორის არ არის თბილი, მეგობრული დამოკიდებულება. მოსწავლეები რატომღაც სულ ცდილობენ ერთმანეთის გაღიზიანებას, დაცინვას. კარგი იქნებოდა სასკოლო ფორმების შემოღება, რადგან ყველას არ აქვს საშუალება კარგად ჩაიცვას. ჩემი უკმაყოფილების მიზეზი სკოლის ბუფეტია, სადაც არც სისუფთავეა და საკვებიც არაჯანსაღი. ვისურვებდი კვების რაციონში ყავა და ნაყინი შეეტანათ. როგორც იცით, ყველა ბავშვს უჭირს დილით ადრე ადგომა. ყველასთვის კარგი იქნება, თუ სასწავლო პროცესს 8:30-ის ნაცვლად 10 საათზე დაიწყებენ. მოსწავლეები უფრო დიდი ენერგიით შეუდგებიან სწავლა.“
***
„11 წელია სკოლაში დავდივარ და დღემდე ვერ მოვახერხე ამ ადგილის შეყვარება. პატარა რომ ვიყავი, სკოლა სულ სხვანაირი წარმომედგინა, მაგრამ იმედები გამიცრუვდა. ახლა ჩემს ცხოვრებაში უმნიშვნელოვანესი ეტაპია. მალე სერიოზული გამოცდები დაიწყება და თუ ყველაფერი კარგად იქნება, უნივერსიტეტში ჩავაბარებ. სკოლაში ვსწავლობ რამდენიმე ისეთ საგანს, რომელიც დარწმუნებული ვარ, ცხოვრებაში არ დამჭირდება, არადა ამ საგნების სწავლა ძალიან დიდ დროს მართმევს და ძირითადი საგნების ხარისხიანად მომზადებას ვეღარ ვახერხებ. ვისურვებდი, მაღალ კლასებში საგნები არჩევითი იყოს.“
***
„სკოლა ადამიანის ცხოვრებაში უმნიშვნელოვანესი ნაწილია, ის ამ დაწესებულებაში იღებს განათლებას, სწავლობს ადამიანებთან კომუნიკაციას, იძენს ახალ მეგობრებს. მასწავლებელი ჩასაფრებული არ უნდა იყოს მოსწავლის მიმართ. მწყინს, როცა ხშირად ვხედავ თანატოლების დაპირისპირებას. განსაკუთრებით ბიჭებში. სამწუხაროდ ხშირია დაცინვა მოდიდან გადასული ტანსაცმლის ან ძველი მობილურის გამო, რაც ძალიან გულს მტკენს. ეზო უნდა იყოს გამწვანებული, უნდა გვქონდეს საქანელები. ჩემი სკოლა ადრე ერთ-ერთ საუკეთესო სკოლად ითვლებოდა თურმე, მაგრამ დღეს ასე არ არის. ვისურვებდი წინსვლას და არა უკუსვლით სიარულს“.
***
„სკოლის უსახურ ნაცრისფერ კედლებს ფერადი, ნათელი ფერებით შევღებავდი და ლამაზი ნახატებით მოვხატავდი. სკოლაში აუცილებელია იყოს ფსიქოლოგი. აუცილებელია მაღალ კლასებში ტარდებოდეს პროფორიენტაციის გაკვეთილები, სადაც ინფორმაციას გავიგებთ პროფესიების შესახებ. ასეთმა გაკვეთილებმა უფრო ხშირი ხასიათი უნდა მიიღოს. ჩემი აზრით, არ არის აუცილებელი ისეთი საგნების სწავლა, რომლებიც არ გვაინტერესებს და არაფერში გვჭირდება, საბაზო საფეხურის დამთავრების შემდეგ მოსწავლეს უნდა ჰქონდეს საშუალება აირჩიოს საგნები.
არ დავიწყებ იმაზე საუბარს, რომ სკოლა 12-წლიანი ტანჯვაა მოსწავლისთვის. მასწავლებლების გარკვეული ნაწილი ასაკოვანია და არ შეუძლია გაკვეთილის ხარისხიანად ჩატარება, კლასის მართვა. სასურველი მასწავლებელი ახალგაზრდა, ენერგიული და თანამედროვედ მოაზროვნე უნდა იყოს, რომელიც კეთილგანწყობილი იქნება მოსწავლეების მიმართ. პირველ რიგში, მასწავლებელი მცოდნე უნდა იყოს, ტექნიკური საგნის მასწავლებელი წიგნში არ უნდა იხედებოდეს ფორმულებისთვის. ბუფეტში საკვები ძვირია, ყოველწლიურად 10 თეთით იმატებს. საკვები უნდა იყოს ხარისხიანი და ფასიც შესაბამისი.
სახელმძღვანელოების განახლება ნამდვილად საჭიროა, ახალი წიგნები სემესტრულად უნდა იყოს გაყოფილი, რათა ჩანთა ზედმეტად მძიმე არ იყოს..
სკოლაში ხშირია ბულინგის შემთხვევები, სადაც მჩაგვრელი არა მარტო მოსწავლეა, არამედ მასწავლებელიც. ისინი უბრალოდ ფიქრობენ, რომ სიტყვა „დებილო“, „ჩერჩეტო“ თავიანთი პროფესიული მოვალეობების ნაწილია. მოსწავლეებს შორის ვერ ვიტყვი, რომ კარგი დამოკიდებულებაა, ხშირია ერთმანეთის დაცინვა, დამცირება. სუსტი მოსწავლე შეიძლება დავიცვა ერთხელ, ორჯერ, მაგრამ მოძალადე რას შეიგნებს, წავა და სხვას დაჩაგრავს, ამიტომ სკოლაში აუცილებელია ფსიქოლოგი იყოს“.
***
„სასწავლო წიგნები, რომლითაც ვსწავლობთ, არის რთული ენით დაწერილი. უმეტესობა გაუგებარია, მაგალითად, ფიზიკის წიგნი, სადაც გაკვეთილები ცდის მიხედვით არის ახსნილი, არადა ცდის ჩატარების საშუალება ჩვენ არ გვაქვს, ამისთვის არ არსებობს არანაირი ხელსაწყო, ინვენტარი. ასევეა მათემატიკის სახელმძღვანელო, სადაც გამოცდებთან შედარებით უფრო რთული ამოცანებია. კარგი იქნება სკოლაში საგნობრივი თვალსაჩინოებებიც გვქონდეს.“
***
„მეც ერთ-ერთი მათგანი ვარ, ვისაც ყოველთვის ეზარება, მაგრამ უყვარს სკოლაში მისვლა. ყველა მოსწავლის ოცნებაა ჰყავდეს კარგი, ობიექტური, ზომიერად მკაცრი, მომთხოვნი, განათლებული მასწავლებელი. მას კარგი ურთიერთობა უნდა ჰქონდეს მოსწავლეებთან, სამწუხაროდ, დღეს სკოლებში ისეთი მასწავლებლები ასწავლიან, რომლებსაც არ გააჩნიათ გადმოცემის უნარი და სათქმელი გასაგებად მოსწავლემდე ვერ მიაქვთ. მასწავლებელს უნდა შეეძლოს საგაკვეთილო პროცესის სწორად გათვლა, აუცილებელია დისკუსიები სხვადასხვა საკითხის მიმართ, რათა მოსწავლემ ვერ შეძლოს მოდუნება და გაკვეთილის მსვლელობაში აქტიურად იყოს ჩართული. სკოლის მოდელში უპირველესად უნდა იყოს პროფილური სწავლება, მეათე კლასიდან. ამაზე განათლების სამინისტრომ უნდა იმუშაოს. ასეთი მოდელი გააუმჯობესებს სწავლების ხარისხს.
ევროპისა და ამერიკის სკოლებში მოსწავლეები ორიენტირებული არიან განათლების მიღებაზე, ნიშანი მეორეხარისხოვანია. თუკი გვაქვს ამბიცია, რომ ჩვენც ევროპის ნაწილი ვართ, მაშინ გადმოვიღოთ და მოვირგოთ ევროპული მოდელი. მომავალში მე თუ მასწავლებელი გავხდები, ვეცდები ჩემი გაკვეთილი ისეთი საინტერესო იყოს, რომ მოსწავლეებს ყოველ წუთში საათისკენ არ გაურბოდეთ თვალი. უპირველესად, რასაც სკოლაში შევცვლიდი, არის საგაკვეთილო ფორმატი. ის, რომ მთელი გაკვეთილი მასწავლებელიც და მოსწავლეც ორიენტირებულია მხოლოდ ნიშანზე, ძალიან მოსაბეზრებელი და რეალურად არაფრისმომცემია, რადგან ნიშნები მაღალ კლასებში აღარ არის მოტივატორი და მნიშვნელობაც ეკარგება, მაღალ კლასებში უფრო მნიშვნელოვანი ცოდნის მიღებაა და არა ნიშნის. გაკვეთილიც, სადაც მასწავლებელი ორიენტირებულია იმაზე, რომ ყოველი ახალი გაკვეთილით რაღაც ახალი შეგძინოს და გასწავლოს ის, რაც ძირითადია, ბევრად უფრო ხარისხიანია, ეფექტიანი, ვიდრე გაკვეთილი, სადაც მხოლოდ გამოკითხვა/გამოძახება ხდება სისტემატურ რეჟიმში. ჩემი აზრით, გაკვეთილი, რომელიც მიმდინარეობს კითხვა-პასუხის ან დებატებისა თუ მსჯელობის რეჟიმში გაცილებით მაღალი ხარისხისაა, ვიდრე მშრალი გაკვეთილები, სადაც ნიშნისთვის გამოკითხვა ხდება მხოლოდ. სკოლაში უნდა არსებობდეს დებატების კლუბები, თეატრალური და ლიტერატურული წრეები“.
მოამზადა მაკა ყიფიანმა
|