2017-02-09 მოდულური სწავლება მოქნილი მეთოდი გარანტირებული დასაქმებისთვის
ანა ფირცხალაიშვილი
90-იანი წლების შემდეგ, პროფესიული განათლების სისტემაში განხორციელებული ცვლილებები არ აღმოჩნდა ისეთი ეფექტური, რომ ქვეყნის წინაშე მდგომ გამოწვევებს პასუხობდეს, მიუხედავად იმისა, რომ წლების განმავლობაში, მთავრობის მეთაურების დონეზე, არაერთხელ იყო მოთხოვნა განათლების ამ სეგმენტის ფუნდამენტური და გადაუდებელი რეფორმირების აუცილებლობაზე.
ჩვენი გაზეთის წინა ნომერში პროფესიულად შეფასდა განვლილი პერიოდი და ავტორმა (ვარლამ ავალიშვილმა) თავისი მოსაზრებებიც მკაფიოდ ჩამოაყალიბა დარგის „ჰარმონიული და შედეგზე ორიენტირებული განვითარებისათვის“. სასურველია და რედაქცია მიესალმება, თუ პროფესიონალები გამოეხმაურებიან და პრობლემების მოგვარების საკუთარ ხედვებსა თუ წინადადებებს შემოგვთავაზებენ.
ამჯერად რეფორმის მხოლოდ ერთი ნაწილის, მოდულური სწავლების შესახებ გიამბობთ, რომელიც მხოლოდ რამდენიმე თვის წინ დაინერგა რიგ სასწავლებლებში.
სწავლების ამ მეთოდს მომხრეები და მოწინააღმდეგეები თავიდანვე ჰყავდა. ახლა, მოდულური პროგრამების ძირითად ნაკლად ქართული სინამდვილის გაუთვალისწინებლობას ასახელებენ. საჭირო იქნება თუ არა ამ შენიშვნის/ნაკლის გათვალისწინება დანერგვის მიმდინარეობისას, გზადაგზა გამოჩნდება. 2015-2016 წლებში ავტორიზებულია 59 დასახელების 216 მოდულური პროგრამა. სწავლა ოქტომბრიდან დაიწყო და, ბუნებრივია, ოთხი თვე ცოტა დროა რაიმე დასკვნის გასაკეთებლად, მაგრამ რამდენიმე კოლეჯში მაინც შევეცადეთ პედაგოგებისა და სტუდენტების აზრი გაგვეგო. ერთ-ერთი მათგანი დავით ტვილდიანის სახელობის სამედიცინო უნივერსიტეტის ახალდაარსებული საზოგადოებრივი საექთნო კოლეჯია (დირექტორი — მარიამ ტვილდიანი), სადაც მაღალი კვალიფიკაციის ექთნები უნდა მოამზადონ. ამ მხრივ ქვეყანაში მართლაც სერიოზული დეფიციტია. ამიტომ ეს წარმოწყება, მით უმეტეს მოდულური სწავლების მეთოდით, ნამდვილად მნიშვნელოვანი საქმეა. ოქტომბერში, ტესტირების შედეგად, 60 ადამიანი ჩაირიცხა კოლეჯში, აქედან ჳჳ მოდულზე სწავლა მხოლოდ 43-მა გააგრძელა. 1 სემესტრის მანძილზე მათ 9 მოდული აქვთ გავლილი: კომუნიკაცია, საინფორმაციო ტექნოლოგიები, პიროვნული და ინტერპერსონალური უნარები, უცხო ენა (ინგლისური), სამედიცინო ტერმინოლოგია და სამედიცინო დოკუმენტაცია საექთნო საქმეში, რაოდენობრივი წიგნიერება, მეწარმეობა, გაცნობითი პრაქტიკა, პაციენტის ფიზიკური შეფასება, ასევე კოლეჯმა სესიის სახით დამატებითი მოდულები გაატარა სტუდენტებს, ესენია: ანატომია, დოზირება, ფიზიოლოგია. რაც შეეხება მოდულს მეწარმეობა, სწორედ მის შესახებ ამბობენ აქ, რომ ქვეყნის დღევანდელი სინამდვილიდან გამომდინარე, მისი შესწავლა არაპრაქტიკულია. ევროპული ქვეყნების შემთხვევაში ეს გამართლებულია, რადგან იქ სტანდარტი იმდენად მაღალია, რომ კოლეჯდამთავრებულები საკუთარ სსიპ-ებსაც კი ქმნიან. სასწავლო პროცესის ხელმძღვანელი (დეკანი) თამარ ფანცულაია ამბობს: „მოდულური სწავლების მთავარი დადებითი მხარე ისაა, რომ საგნობრივი სწავლება არ არის უპირატესი. სტუდენტს ყოველდღიური შეხება აქვს არჩეულ პროფესიასთან, რაც შეეხება შინაარსს, ბევრი თემა კარგადაა მოწოდებული, მაგრამ, ვფიქრობ, მეტად უნდა იყოს მორგებული ქართულ რეალობას. ჩვენი სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა და განათლების ხარისხი ბევრად განსხვავდება ევროპულისგან. ეს რომ იყოს გათვალისწინებული, მაშინ იდეალური იქნებოდა. ხომ უფრო ლოგიკურია ანატომიის სწავლება ყოფილიყო, მეწარმეობის ნაცვლად. სესიის სახით ჩვენ ეს მოდული მაინც დავამატეთ და ძალიან სერიოზულადაც გავდივართ“.
ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტს საექთნო კოლეჯის გახსნა კორპორაცია „ევექსმა“ შესთავაზა, რომელიც 46 კლინიკის მფლობელია საქართველოში. სასწავლო კურსი, ძირითადად, ამ კლინიკების თანამშრომლებს, მედდა ტრენერებს მიჰყავთ. ლექციებს კითხულობს 4 საოპერაციო მედდა და 1 მთავარი მედდა, რომელთაც კვირაში ერთხელ საკუთარ კლინიკაში მიჰყავთ სტუდენტები პრაქტიკის გასავლელად, ახლახან ტრეპანაციას დაესწრნენ იაშვილის კლინიკაში. მალე 2 სტუდენტი ბათუმში გაემგზავრება და რეფერალურ საავადმყოფოში ღვიძლის გადანერგვის ოპერაციას დაესწრება. ბათუმის გარდა, კოლეჯს 3 რეფერალურ კლინიკასთან აქვს ხელშეკრულება გაფორმებული და რაც მთავარია და რამაც უნდა უზრუნველყოს პროგრამის წარმატება ისაა, რომ „ევექსსა“ და კოლეჯს შორის გაფორმებული ხელშეკრულების თანახმად, კურსდამთავრებულები, 3 წლის განმავლობაში, „ევექსის“ კლინიკებში დასაქმდებიან. თავისი ინტერესი მაღალკვალიფიციური ექთნების მომზადებისადმი კორპორაციამ იმითაც გამოხატა, რომ 43-დან 20 საუკეთესო შედეგის მქონე სტუდენტს თავად აფინანსებს, რაც კარგი მოტივაციაა მათთვის, ვინც მომავალში აირჩევს ამ პროფესიას.
მარიამ ტვილდიანი: „ტვილდიანის უნივერსიტეტში ძალიან სერიოზული სწავლებაა. მისი კურსდამთავრებულები წარმატებული ექიმები არიან სხვადასხვა ევროპულ ქვეყნებში. გვინდა, ჩვენი კოლეჯიც ასეთივე პრესტიჟული და მიმზიდველი გახდეს,ზუსტად უზრუნველვყოთ ის, რაც მოდულური სწავლების ხიბლია. ჩვენი პედაგოგები ამას ახერხებენ. გარდა იმისა, რომ ყველა მოდულს შესაბამისი ლიტერატურა აქვს მითითებული, მასწავლებლები კიდევ უფრო ამრავალფეროვნებენ და თვალსაჩინოს ხდიან თითოეულ თემას, თავად შეუძლიათ ვიდეომასალის მოტანა და ჩვენება სტუდენტებისთვის, ამ მხრივ არავინაა შეზღუდული. ჩვენც გვაქვს სიმულაციის ოთახში თვალსაჩინოება, სადაც ჯერ სპეციალიზაცია არ დაწყებულა, მაგრამ პაციენტის ფიზიკური შეფასების დონეზე ყველანაირი მანიპულაციის გავლა შეიძლება.
იმედი მაქვს, პირველი სასწავლო წელი წარმატებული იქნება და შემდეგ უფრო დეტალურადაც შემეძლება საუბარი.“
მოგეხსენებათ, კოლეჯში სწავლის მსურველისთვის ასაკობრივი ზღვარი არ არსებობს. ჩვენც ამ პრინციპით შევარჩიეთ რესპონდენტები.
მადონა ჩარკვიანი-მოწონელიძე: „მედიცინა ყოველთვის მაინტერესებდა, მაგრამ რატომ ჩავაბარე დასავლეთ ევროპის ფაკულტეტზე, დღესაც არ ვიცი. ახლა დიდი შვილები მყავს, თავისი ცხოვრება აქვთ. კოლეჯის შესახებ შემთხვევით გავიგე და არც ერთი ღია კარის დღე არ გამომიტოვებია. სწავლას დიდი მონდომებით შევუდექი. ყოველგვარ მოლოდინს გადააჭარბა იმან, რასაც აქ ვხედავ. ანატომია, ფიზიოლოგია, ნამდვილი პროფესიონალი, პრაქტიკოსი პედაგოგები, რომლებიც ეფექტური კომუნიკაციიდან დაწყებული ჩვენი მომავალი პროფესიის ყველა ნიუანსს გვასწავლიან. არაჩვეულებრივი შანსი მომცა „ევექსმა“, აუცილებლად ვიმუშავებ. ეს ჩემი ოცნება იყო და კარგია, რომ მეუღლე და შვილებიც მხარს მიჭერენ. იმედია, ჩემი ფრანგულიც გამომადგება.“
გიორგი მეგრელიძე კვებისა და მაცივრების საწარმოო მოწყობილობების ინჟინერია, სწავლობდა სამედიცინო ტექნიკუმში, რომელიც, რაღაც მიზეზების გამო, დაიხურა და 28 წლის ასაკში ისევ გახდა საექთნო კოლეჯის სტუდენტი. „ჩემი საქმე ეს არის, მაქსიმუმს გავაკეთებ, რომ საუკეთესო ვიყო. ამისათვის აქ ყველა პირობაა — მოწესრიგებული შენობა, კარგი პედაგოგები, მკაცრი შინაგანაწესი, 10-დან 5 საათამდე ვსწავლობთ, ბიბლიოთეკა, კომპიუტერული სისტემა, ლექციების გარდა მულაჟებზე ვმუშაობთ, სიმულაციის ოთახში ერთმანეთს ვსინჯავთ, საინტერესოა როლური თამაშები... მარტო მე კი არა, ვინც დავრჩით, ყველას დიდი სიყვარული გვაქვს ჩვენი პროფესიისადმი, კარგად ვსწავლობთ და კარგი ექთნებიც ვიქნებით.“
ორივენი „ევექსის“ გრანტის მფლობელები არიან. გიორგის გარდა კიდევ 4 ვაჟი სწავლობს კოლეჯში, დანარჩენი ქალები არიან. ზოგს ბიზნესის აკადემია აქვს დამთავრებული, ზოგი ფილოლოგია, სასულიერო სემინარიის კურსდამთავრებულიც ჰყავთ, თუმცა, როგორც აღმოჩნდა, მათი ნამდვილი ინტერესი სულ სხვა სფეროა და ახლა ისინი აქ ეუფლებიან მედდის და მედძმის პროფესიას. მომავალში კი, როგორც გაირკვა, ზოგს კარდიოლოგიურში სურს მუშაობა, ზოგს — ქირურგიაში... არჩევანი აქ მართლაც დიდია, მაღალკვალიფიციური ექთანი ყველა სფეროში ერთნაირად საჭიროა.
ასეთივე დიდი მოთხოვნაა ერთ-ერთ ყველაზე თანამედროვე პროფესიაზე, რომელსაც აიტი ტექნოლოგიები ჰქვია და რომელსაც სახელმწიფო საზოგადოებრივი კოლეჯი — განათლების მართვის საინფორმაციო სისტემა (დირექტორი — მამუკა ჯანჯალია) ამზადებს. 2015 წლის საშემოდგომო მიღებაზე აქ 3 მოდულურ პროგრამაზე დაიწყეს სწავლა, ხოლო საგაზაფხულო მიღებაზე კიდევ 3 დაემატა. სწავლის ხანგრძლივობა 1 წელი და 3 თვიდან 2 წელსა და 8 თვემდე გრძელდება, სხვადასხვა პროგრამას სხვადასხვა დრო აქვს. დღეისათვის 350 სტუდენტის სწავლას 40 პედაგოგი ემსახურება, ისინი ამ სფეროს გამოცდილი პრაქტიკოსი სპეციალისტები არიან. „აიტი სფეროში სულ სიახლეა, თავად უნდა იყო ჩართული, რომ ფეხი აუწყო და ასწავლო ის, რაც დღეს არის აქტუალური და ისიც, რაც ხვალ იქნება. ამიტომ ჩვენი პროფესიული მასწავლებლები ამ სფეროს საუკეთესო წარმომადგენლები არიან“ — გვითხრა ბატონმა მამუკამ.
მოდულური სწავლების უპირატესობაზე საუბრისას ბატონი მამუკა, პირველ რიგში, ხაზს უსვამს იმას, რომ თეორია და პრაქტიკა ერთდროულად, შერწყმულად ისწავლება და მეორე — ექვსივე მოდულური პროგრამა (ინფორმაციული ტექნოლოგიების მხარდაჭერა, ვებინტერფეისის დეველოპერი, საგამომცემლო საქმის ტექნოლოგიური დიზაინერი, კომპიუტერული ქსელის ადმინისტრატორი, ვებინტერფეისის დიზაინერი, სამგანზომილებიანი გრაფიკის სპეციალისტი — გენერალისტი) ერთნაირად თანამედროვე და მოთხოვნადია. თითოეულ მოდულს 3, 4, 5 შედეგის დადასტურება აქვს (შუალედური გამოცდებით) და თუ ბოლომდე გაიარა სტუდენტმა, შესაბამისი კვალიფიკაცია ეძლევა, მაგრამ თუ მისი (სტუდენტის ან ნებისმიერი უკვე დასაქმებული ადამიანის) სურვილია, რომ მაგალითად, ვებდიზაინერის მოდულში მხოლოდ ფოტოშოპი შეისწავლოს, რაც დამსაქმებლისთვის მისაღებია, მას ამის საშუალება აქვს კოლეჯში და დასაქმების გარანტიაც. როგორც ბატონი მამუკა ამბობს, შვიდმა კურსდამთავრებულმა უკვე საკუთარი კომპანია დააარსა, რამდენიმე ჯანდაცვის სამინისტროსა და იუსტიციის სახლში დასაქმდა, 6 კერძო კოლეჯების ასოციაციამ დაასაქმა, ასევე მუშაობენ პროფკავშირის გაერთიანებაში და სხვ.
კოლეჯი მომავალში არაქართულენოვანი თანამოქალაქეების მოზიდვასაც გეგმავს. მსურველებს, პირველ რიგში, სახელმწიფო ენის შესწავლის 15-30-კრედიტიან პროგრამას შესთავაზებენ (ენის ცოდნის შესაბამისად), შემდეგ კი ავტომატურად გააგრძელებენ სწავლას იმ პროგრამაზე, რომელზეც ჩაირიცხნენ.
ასევე სამომავლო გეგმაა და ძალიან სერიოზული, რეგიონებში ფილიალების გახსნა, რაც რამდენიმე მნიშვნელოვანი საკითხის მოგვარებას ითვალისწინებს, მათ შორის მთავარი, ადგილობრივ დამსაქმებლებთან მოლაპარაკება და შეთანხმებაა. ისინი, რბილად რომ ვთქვათ, დიდ დაინტერესებას არ იჩენენ ამ სახის განათლების დასაფინანსებლად, არადა მცირეხნიანი გამოცდილებითაც კი ნათელია, სწავლების ამ მეთოდის მოქნილობა გარანტირებული დასაქმებისა და ბიზნესის მაღალკვალფიციური კადრებით უზრუნველყოფისთვის.
შედარებით სპეციფიკური ჩანს მოდულური სწავლება ფიზაღზრდისა და სპორტის სახელმწიფო საზოგადოებრივ კოლეჯში (დირექტორი — თეიმურაზ ლორთქიფანიძე, ეკონომისტი, პროფესორი, სპორტის ოსტატი, ვეტერანი წყალბურთელი). იგი ერთ-ერთი პირველი ტექნიკუმია ქვეყანაში (1933წ.), მხოლოდ 5 წლის შემდეგ დაარსდა ფიზკულტურის ინსტიტუტი. 5-წლიანი პაუზის შემდეგ კოლეჯმა, 2014 წელს, განაახლა ფუნქციონირება და სხვადასხვა პროგრამებზე 179 სტუდენტი მიიღო, მათგან, 150-მა დაამთავრა სასწავლებელი, რომელთაგან ნაწილი დასაქმდა, ნაწილმა სწავლა გააგრძელა, რამდენიმემ კაბინეტიც გახსნა. ესენი, ძირითადად, ჳჳჳ საფეხურის კურსდამთავრებული მასაჟისტები, ჟურნალისტები და სამთო-გამყოლები არიან, რომლებიც დასაქმდნენ ტურისტულ ორგანიზაციებში, რამდენიმემ საკუთარი ფირმაც გახსნა. დირექტორი ამბობს, რომ მოდულური სწავლება, მაგალითად, მწვრთნელის პროფესიაზე, მიუღებელია, მაგრამ მასაჟზე დასაშვებია, რადგან პროგრამის დაშლა შესაძლებელია რამდენიმე მოდულად — სპორტული მასაჟი, გამაჯანსაღებელი, წერტილოვანი... ასევეა სპორტული ჟურნალისტის შემთხვევაში, სადაც ამზადებენ ონლაინ გამოცემათა და ბეჭდური სიტყვის სპეციალისტებს, ვ საფეხურზე, 2- წელიწადნახევარია სწავლა, ხოლო ჳჳჳ-ზე — 1 წელი, შეუძლია ერთ-ერთი მოდული აირჩიოს.
მიუხედავად იმისა, რომ კოლეჯი, არა მარტო წარსული ტრადიციებით, არამედ ამ ბოლო წლების მაჩვენებლებითაც, ერთ-ერთი საუკეთესოა (5 სტუდენტი რიოს ოლიმპიადის მონაწილე და ოქროს, ვერცხლისა და ბრინჯაოს მფლობელია, რამდენიმე საქართველოს ნაკრების წევრი წარმატებული ახალგაზრდა ახლაც სწავლობს კოლეჯში), ბატონი თეიმურაზი ამბობს, რომ ზოგ საკითხში სახელმწიფოს მიდგომა მათი კურსდამთავრებულებისადმი უსამართლოა. „თქვენ იცით, სპორტის მასწავლებლების როგორი დეფიციტია ჩვენს სკოლებში. ვგულისხმობ პროფესიონალ მასწავლებლებს. მათ დიდ ნაწილს სპეციალური განათლებაც არ აქვს. ჩვენი კოლეჯის კურსდამთავრებულ მწვრთნელებს კი თავისუფლად შეუძლიათ მათი ჩანაცვლება. იმის გამო, რომ მასწავლებლის პროფესია რეგულირებადია და მწვრთნელის — არა, მათ პედაგოგებად არ მიიჩნევენ და შესაბამისად, სკოლაში მუშაობის უფლებასაც არ აძლევენ, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი სწავლის პერიოდში პედაგოგიკის კურსსაც გადიან და ბავშვთა ფსიქოლოგიასაც. სხვანაირად არც შეიძლება. ჩვენ დავაყენეთ საკითხი ასე — მწვრთნელი, ამავე დროს, პედაგოგიცაა და უნდა შევიდეს ეს პროფესია რეგულირებად პროფესიათა რიცხვში ან პროგრამაგავლილებს, რომლებსაც 120 კრედიტი უკვე აქვთ კოლეჯის დამთავრებისას, მიეცეთ 60-კრედიტიანი კურსის გავლის უფლება, რამაც უნდა დაადასტუროს მათი, როგორც პედაგოგის, კომპეტენცია. გარდა ამისა, ვფიქრობ სკოლაში უნდა იყოს არა სპორტის, არამედ ფიზაღზრდის მასწავლებელი, რომელიც სელექციის გზით გაანაწილებს მოსწავლეებს (მათი ნიჭისა და მიდრეკილების მიხედვით) სხვადასხვა სექციებში“.
კოლეჯს უნივერსიტეტის ჳჳჳ სართული აქვს დათმობილი, სულ 850 კვ.მ. ფართობი, სადაც განთავსებულია აუდიტორიები, ლაბორატორიები, მასაჟისა და ანატომიის კაბინეტები, კომპიუტერული ცენტრი, ბიბლიოთეკა, მცირე დარბაზი ტანმოვარჯიშეებისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ ყველაფერი მოწესრიგებულია და არც აუცილებელი აღჭურვილობა აკლიათ, კოლეჯი, მთლიანობაში, თანამედროვე სტანდარტებისაგან ჯერ კიდევ შორსაა. დირექტორმაც აღნიშნა, რომ სახელდახელოდ გაკეთდა ის, რაც არის, უახლოეს თვეებში კი სტუდენტები უფრო კეთილმოწყობილ და თანამედროვე გარემოში ისწავლიან.
რაც შეეხება ზოგად შთაბეჭდილებას, სამივე კოლეჯის ხელმძღვანელებისა თუ სტუდენტების დამოკიდებულება მოდულური სწავლების მიმართ, თითქმის, ერთნაირია, თუმცა ისიც ფაქტია, რომ „მეწარმეობა“ ყველასათვის ერთნაირად მისაღები არაა. ალბათ, საჭირო იქნება, კოლეჯების სპეციფიკიდან გამომდინარე, განისაზღვროს სად რომელი პროგრამის გავლაა უფრო მიზანშეწონილი.
|