2017-02-02 პრობლემები და გამოწვევები „დღეს იგი იმარჯვებს, ვისაც ხელთ უპყრია ის უძლეველი იარაღი,
რომელსაც ცოდნას ეძახიან“.
ილია ჭავჭავაძე
პროფესიული განათლება არის უმოკლესი გზა დასაქმებისაკენ და განათლების ამ სეგმენტის განვითარება ერთგვარი ლაკმუსის ქაღალდია ქვეყნის ეკონომიკაში მიმდინარე პროცესების გასაანალიზებლად. უნდა აღინიშნოს, რომ პროფესიული განათლება ყველაზე კარგადაა განვითარებული მოწინავე ეკონომიკის მქონე ქვეყნებში.
საქართველოში პროფესიულ განათლებაზე საუბრისას აუცილებელია აღვნიშნოთ, რომ 90-იანი წლების ნგრევის შემდეგ განათლების ამ სეგმენტის შენება თითქმის ნულიდან დაიწყო. დღემდე ამ სფეროს განვითარებისათვის სახელმწიფოს მხრიდან ბევრი რამ გაკეთდა: დარგის რეგულაციის მიზნით განხორციელდა ცვლილებები საკანონმდებლო დონეზე, დასრულდა და მიმდინარეობს საჯარო პროფესიული სასწავლებლების შენობების რეაბილიტაცია-ადაპტაციის სამუშაოები, დამსაქმებლების უშუალო ჩართულობით შემუშავდა ახალი პროფესიული სტანდარტები და პროგრამები, ერთიანი სტანდარტის შესაბამისად მიმდინარეობს საჯარო კოლეჯების ინფრასტრუქტურისა და აღჭურვილობის განახლება, ინკლუზიური განათლების დანერგვა და სხვ. თუმცა, 2016 წლამდე გაწეული საქმიანობისა და დახარჯული რესურსების მიუხედავად, განათლების ეს სეგმენტი მხოლოდ ნაწილობრივ პასუხობს იმ გამოწვევებს, რომელიც ჩვენი ქვეყნის წინაშე დგას, რასაც ითხოვს ქვეყანა, პროფესიული განათლების მომხმარებელი, შრომის ბაზარი და საზოგადოება. ამის ერთ-ერთი ძირითადი სუბიექტური მიზეზი კი ის არის, რომ რეფორმები, რომლებიც ჩატარდა პროფესიული განათლების სფეროში, რიგ შემთხვევაში, იყო არათანმიმდევრული, არასიღრმისეული და იმპულსური. გათვლები კეთდებოდა არა საბოლოო შედეგზე, რომლისთვისაც უნდა მიგვეღწია გრძელვადიან პერსპექტივაში, არამედ პროცესის წარმართვაზე. რეფორმებს აკლდა სისტემური მიდგომა; პროფესიული განათლება განიხილებოდა ქვეყნის განვითარების გრძელვადიანი სტრატეგიის, ასევე განათლების ყველა საფეხურის ერთიანი ხედვისა და კონცეფციისაგან განყენებულად.
პროფესიული განათლების დღევანდელი მდგომარეობის უკეთ გაანალიზების მიზნით ამ სეგმენტში დღემდე ჩატარებული სამუშაოები შეიძლება შევადაროთ ბალახის სათიბად გასულ კაცს, რომელმაც ცელის სწორად გამოყენება არ იცის, იქნევს არასწორად, იღლება, მაგრამ ბალახს ვერ თიბავს.
იმისათვის, რომ სწორად განვსაზღვროთ პროფესიულ განათლებაში მისაღწევი შედეგები, რომლის მიღწევაც მოგვცემს სიტუაციის მკვეთრი (არამყისიერი) გაუმჯობესების საშუალებას, აუცილებელია ჯერ გავარკვიოთ, ამჟამად სად ვიმყოფებით, რა პრობლემები გვაქვს და მოვახდინოთ პრობლემების პრიორიტეტიზაცია.
დავიწყოთ პროფესიული განათლების პრობლემებითა და გამოწვევებით.
პროფესიული განათლების პრობლემები და გამოწვევები დღეს:
1. პროფესიული განათლების საჭიროებების განსაზღვრისთვის არ ვიცით ქვეყნის განვითარების გრძელვადიანი სტრატეგია, არ არის ჩატარებული შრომის ბაზრის, ასევე პროფესიული განათლების სხვა მომხმარებლების მოლოდინების, მოთხოვნებისა და საჭიროებების საფუძვლიანი კვლევა. არ არის შესწავლილი და მეცნიერულად გაანალიზებული სახელმწიფოს სტრატეგიული მიმართულებები და შრომის ბაზრის ტენდენციები. ამდენად, დღემდე არ ვიცით, რა სპეციალობებისა და რა რაოდენობის კურსდამთავრებულების მოთხოვნა იქნება მომავალში, ასევე არ ვიცით, რაზე ავიღოთ ორიენტაცია აწმყოში.
2. არ არსებობს შედეგზე ორიენტირებული განათლების სისტემის ყველა საფეხურის (დაწყებული სკოლამდელით და დამთავრებული მეცნიერებით) განვითარების ერთიანი კონცეფცია და, აქედან გამომდინარე, პროფესიული განათლების განვითარების გრძელვადიანი სტრატეგია.
3. დარგი განიცდის კვალიფიციური, პასუხისმგებლიანი, მოტივირებული მასწავლებლების ნაკლებობას, რისი მიზეზიც არის: ა) პროფესიული განათლების მასწავლებლების ანაზღაურების დაუხვეწავი სისტემა. კერძოდ, ისინი ვერ სარგებლობენ ანაზღაურებადი შვებულებით; ბ) მიღებებს შორის სწავლის რამდენიმეთვიანი წყვეტის გამო რჩებიან დროებით უმუშევრები; გ) მათი შრომის საათობრივი ანაზღაურება თითქმის არ ტოვებს შანსს, რომ კოლეჯებში მასწავლებლად მოწვეულები იყვნენ დარგის ყველაზე წარმატებული სპეციალისტები და დარგი დარჩენილია მხოლოდ პიროვნული ენთუზიაზმის იმედად.
4. არ არსებობს პროფესიული განათლების მასწავლებლების, მათ შორის საწარმოო პრაქტიკის მასწავლებლების, როგორც მომზადების, ასევე (საწარმოებში თუ სხვაგან) შემდგომი გადამზადებისა და კვალიფიკაციის განმსაზღვრელი ერთიანი სისტემა.
5. არ არსებობს პროფესიულ განათლებაში სასწავლო პროცესისა და ხარისხის შეფასების განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსაგან დამოუკიდებელი გარე მონიტორინგის განხორციელების მექანიზმი და განმახორციელებელი ორგანიზაცია. ამგვარი ორგანიზაციის მიერ გაწეული მონიტორინგი მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს განათლების ხარისხის მდგრად განვითარებას და ხარისხის საერთაშორისო სტანდარტების მოთხოვნებთან დაახლოებას, რადგან მათ მიერ სასწავლო დაწესებულებების საქმიანობის (სწავლების ხარისხი, მეთოდიკა და ა.შ.) შეფასება მოხდება მაქსიმალურად ობიექტურად, მიუკერძოებლად და გამჭვირვალედ.
6. ქართულ ენაზე გამოშვებული საჭირო რაოდენობისა და თემატიკის თანამადროვე სასწავლო სახელმძღვანელოებისა და მეთოდური ლიტერატურის ან/და ინტერნეტრესურსის არარსებობა ხელს უშლის სრულყოფილი და თანამედროვე მოთხოვნების შესაბამისი კვალიფიციური კადრების მომზადებას.
7. პროფესიული განათლება დღეს საგანმანათლებლო ჩიხშია. საბაზო განათლების მქონე პირი, პროფესიული სწავლების დასრულების შემდეგ, ვერ ახერხებს უმაღლეს სასწავლებელში სწავლის გაგრძელებას, ვინაიდან მას არ აქვს საშუალო განათლების ატესტატი. ეს კი ხელს ნამდვილად არ უწყობს პროფესიული განათლების პოპულარობას. ჩიხიდან გამოსვლის მიზნით საჭიროა საბაზო და საშუალო განათლების მქონე პირებისათვის სხვადასხვა ხანგრძლივობის პროფესიული პროგრამების შემუშავება და დამტკიცება, ასევე, საბაზო განათლების მქონე სტუდენტებისათვის პროფესიულ სასწავლებლებში ზოგადი განათლების საგნების სწავლების შემოღება, რაც, ერთი მხრივ, ხელს შეუწყობდა ამ ჩიხური მდგომარეობიდან გამოსვლას, მეორე მხრივ კი, ვინაიდან ამ კატეგორიის სტუდენტთათვის გაიზრდებოდა სწავლის ხანგრძლივობა, მივიღებდით სრულწლოვან კურსდამთავრებულებს, რაც, ხშირ შემთხვევაში, დამსაქმებლის ერთ-ერთი მოთხოვნაა.
8. არასრულფასოვანი პროფორიენტაცია (რომელიც უნდა იწყებოდეს სასკოლო პერიოდში, მაღალ კლასებში და გრძელდებოდეს პროფესიულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში) და ამის გამო:
ა) კვალიფიციური პროფესიული კადრების მომზადებაზე დახარჯული სახსრების ნაკლებეფექტიანობა. განვიხილოთ კონკრეტული მაგალითი. თუ ჩვენ დავთვლით, ქვეყნის მასშტაბით რა სახსრები დაიხარჯა ერთი რომელიმე საგანმანათლებლო პროგრამის, მაგალითად „დურგლის“ სტუდენტების მომზადებაზე და ვნახავთ, მომზადებულებიდან რამდენი პროცენტია ამ სპეციალობით დასაქმებული, დავადგენთ, რომ ერთი კვალიფიციური დურგლის მომზადება, რომელმაც მოახერხა თავისი კვალიფიკაციის დასაქმებაში გამოყენება, სახელმწიფოს ბევრად ძვირი დაუჯდა, ვიდრე ამას, პროგრამული და ვაუჩერული დაფინანსების ფარგლებში, ბიუჯეტი ითვალისწინებს ერთი სტუდენტის მომზადებაზე.
ბ) სტუდენტთა გადინების მაღალი მაჩვენებელი, რაც პროფესიული განათლების განვითარებაზე გამოყოფილი სახსრების ნაკლებად ეფექტიანი ხარჯვის მიზეზია.
გ) პროფესიული განათლების მომსახურების ბევრი პოტენციური მომხმარებელი ვერ იღებს საჭირო, დროულ ინფორმაციას პროფესიულ განათლებასთან და დასაქმების ბაზრის მოთხოვნებთან დაკავშირებით. ეს არის ერთ-ერთი მიზეზი დისბალანსისა, რომელიც ჩნდება დასაქმების ბაზრის მოთხოვნასა და მომზადებული სპეციალისტების რაოდენობას შორის.
9. პრიორიტეტული და მოთხოვნადი პროფესიების ნუსხის არარსებობა. ამგვარი ნუსხის შემუშავება სახელმწიფოს საშუალებას მისცემდა, განესაზღვრა სხვადასხვა პროფესიებზე დაფინანსების ოდენობა, შედეგად სწორად და ეფექტიანად დაეხარჯა სახელმწიფო სახსრები, გამოთავისუფლებული თანხები კი პროფესიული განათლების მნიშვნელოვანი პრობლემების მოგვარებისაკენ მიემართა. მას შემდეგ, რაც გაუქმდა პროფესიების პრიორიტეტულად დაყოფა, მოიმატა იმ პროგრამებზე სწავლის მსურველთა რაოდენობამ, რომლებზეც წინა წლებში სტუდენტები იხდიდნენ სწავლის საფასურს და რომლებზეც ამჟამადაც არის მოთხოვნა პროფესიული განათლების ბენეფიციარების (არა დამსაქმებლების) მხრიდან (მაგალითად, ბუღალტერი, ოფისმენეჯერი და სხვ). პარალელურად, შემცირდა მოთხოვნა სახელობო პროგრამების შესწავლაზე, რომლის კურსდამთავრებულებზეც დამსაქმებლების მხრიდან, მეტნაკლებად, სტაბილური მოთხოვნაა. შედეგად, სასწავლო წლის განმავლობაში, პროფესიული პროგრამების განმახორციელებელ სასწავლებლებში მომზადებული რამდენიმე ათასი ბუღალტრიდან მხოლოდ მიზერული ნაწილი საქმდება, აბსოლუტური უმრავლესობა კი რჩება დაუსაქმებელი, მაშინ, როდესაც დამსაქმებლების მოთხოვნას სახელობო პროგრამების კურსდამთავრებულებზე ვერ ვაკმაყოფილებთ. ნაკლებად პრიორიტეტულ პროგრამებზე სტუდენტების სწავლის დასაფინანსებლად უმჯობესი იქნება, შემოვიღოთ პროფესიული ტესტირების შედეგების მიხედვით მათი დაფინანსების პროცენტული განსაზღვრა, რაც იმას ნიშნავს, რომ სწავლის სრულ დაფინანსებას მიიღებს სტუდენტი, რომელიც დააგროვებს ქულათა უმეტეს რაოდენობას, ამასთან, დაფინანსების ამგვარი ფორმის შემოღებამ გავლენა არ უნდა იქონიოს მასწავლებლების ანაზღაურებაზე.
10. რეგულირებადი პროფესიების არასრული ჩამონათვალი. პროფესიისთვის რეგულირებადი სტატუსის სწორად განსაზღვრა განაპირობებს დასაქმებული პირებისათვის პროფესიული განათლების დამადასტურებელი დოკუმენტის ქონის აუცილებლობას და მის მიღებას ფორმალური განათლებით ან არაფორმალური განათლების აღიარების გზით, რაც შეუძლებელია განხორციელდეს პროფესიული პროგრამების განმახორციელებელი სასწავლებლების გარეშე. ამით მნიშვნელოვნად გაიზრდება პროფესიული განათლების პოპულარობა.
11. არაფორმალური განათლების აღიარების არასრულყოფილი სისტემა. ორგანიზაციების მხრიდან, რიგ შემთხვევაში, არის მოთხოვნა მათთან დასაქმებული პირის არაფორმალური ცოდნის აღიარების თაობაზე, რასაც დღემდე ვერ ვახერხებთ.
12. კვალიფიკაციის მინიჭების არასრულყოფილი სისტემა. სისტემის დასახვეწად საჭიროა, იმ სასწავლო დაწესებულებაში გასაგზავნად, სადაც უნდა მოხდეს კვალიფიკაციის მინიჭება, მინიჭებამდე რამდენიმე დღით ადრე, შემთხვევითი არჩევის გზით, შერჩეულ იქნან სხვა სასწავლო დაწესებულების დარგის სპეციალისტები ან დამსაქმებლები, რომლებიც მინიჭების პროცედურაში მონაწილეობისათვის მიიღებენ დამატებით ანაზღაურებას და აიღებენ პასუხისმგებლობას მათ მიერ მინიჭებულ კვალიფიკაციაზე. ეს ხელს შეუწყობს მაქსიმალურად ობიექტურ-გამჭვირვალე და მიუკერძოებელ შეფასებას, ასევე, სტიმულს მისცემს სასწავლო დაწესებულებებს შორის საუკეთესო გამოცდილების გაზიარებას, რაც, საბოლოო ჯამში, გახდება განათლების ხარისხის სტაბილური განვითარების ერთ-ერთი საწინდარი.
13. პროფესიულ განათლებაში ჩართული კომპანიებისათვის და დამსაქმებლისათვის, ასევე მათთვის, ვინც შესაძლებელია, შემდგომში ჩაერთოს განათლების ამ სეგმენტში, არასაკმარისი მოტივაცია, რაც მნიშვნელოვნად ამცირებს შანსს, აქტიურად ჩაერთონ პროფესიული განათლების სისტემაში და ხელი შეუწყონ განათლების ამ სეგმენტის სწორ განვითარებას.
14. შრომის ინსპექციის არარსებობა. მოთხოვნად სპეციალობებზე, უმეტეს შემთხვევაში, საქმდება მოტივირებული და დამსაქმებლისათვის მისაღები კვალიფიკაციის კურსდამთავრებული, მაგრამ არასათანადო პირობებისა და შრომის ანაზღაურების გაუმართავი სისტემის გამო ვერ იღებს დამსახურებულ ანაზღაურებას და თავს ანებებს მუშაობას. მსგავსი მაგალითების არსებობა მოტივაციას უკარგავს პროფესიული განათლების მიღებით დაინტერესებულ სხვა მომხმარებლებსაც.
15. პროფესიული სტუდენტების არასაკმარისი მოტივაცია, კერძოდ, სახელობო პროგრამების პროფესიული სტუდენტებისათვის სტიპენდიის არარსებობა. ვინაიდან მათი უმეტესობა სოციალურად შეჭირვებული ფენის წარმომადგენელია და ხშირად ვერ ახერხებს სწავლის დასრულებას, ამიტომ აუცილებელია, წარჩინებული სტუდენტებისათვის შემოღებულ იქნეს სტუდენტური სტიპენდია, რომლის გაცემაც გახდება მკაცრად რეგულირებული და განხორციელდება მხოლოდ სტუდენტებისათვის წინასწარ ცნობილი გარკვეული პირობების დაკმაყოფილების შემთხვევაში. ყოველივე ეს კი გაზრდის მათ მოტივაციას, არა მარტო ისწავლონ, არამედ ისწავლონ საუკეთესოდ, რათა სასწავლო რესურსი მეტად ხელმისაწვდომი გახდეს მათთვის.
16. სწავლის პროცესში შექმნილი პროდუქციის რეალიზების პრობლემა. ზოგიერთ სახელობო პროგრამაზე სწავლის პროცესში ხდება პროდუქციის შექმნა, მაგრამ არსებული საკანონმდებლო ბარიერების გამო სასწავლებელი ვერ ახორციელებს მის რეალიზაციას და მიღებული შემოსავლების სასწავლებლის განვითარებაში რეინვესტირებას.
17. ზოგიერთ პროფესიულ სასწავლო დაწესებულებაში სტუდენტური საერთო საცხოვრებლების არარსებობა. თუ გავითვალისწინებთ, რომ სახელობო პროგრამების ძირითადი მომხმარებლები (ბენეფიციარები) სხვადასხვა რაიონიდან ჩამოსული სტუდენტები არიან, ამგვარი საერთო საცხოვრებლები მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს მათთვის სასწავლო რესურსებზე ხელმისაწვდომობას.
18. პროფესიული სტუდენტების სამხედრო სავალდებულო სამსახურში გაწვევა. მას შემდეგ, რაც პროფესიული სტუდენტი გაივლის ტესტირებას და ჩაირიცხება საჯარო პროფესიულ სასწავლო დაწესებულებაში, მის სახელზე აღნიშნული დაწესებულების ანგარიშზე ჩარიცხვიდან არაუმეტეს 35 დღეში დაწესებულებას ერიცხება ერთი სტუდენტის ერთი კვარტლის ვაუჩერული დაფინანსება პროგრამის მიხედვით (სხვადასხვა პროფესიულ პროგრამაზე ერთი თვის ვაუჩერი მერყეობს 400 დან 2250 ლარამდე). სწავლის დაწყების პირველივე თვეს სტუდენტის სამხედრო სავალდებულო სამსახურში გაწვევისა და სამსახურის დასრულების შემდეგ, თუ სტუდენტი აღარ გადაწყვეტს სწავლის გაგრძელებას, დგება მისი სწავლისათვის უკვე გამოყოფილი თანხის არამიზნობრივად განკარგვის საშიშროება. ამასთან, როგორც წესი, სავალდებულო სამსახურის შემდეგ მხოლოდ მცირე ნაწილი აგრძელებს სწავლას.
19. პროფესიული განათლების სისტემაში დასაქმებულების მომზადება-გადამზადების, კვალიფიკაციის განსაზღვრის ერთიანი სისტემის არარსებობა, რაც ცხადია, ხელს არ უწყობს პროფესიულ განათლებაში დასაქმებული მენეჯერების მუდმივ ზრდასა და განვითარებას.
20. განათლების ამ სეგმენტში დასაქმებული მენეჯერების დაწინაურების სწორი მექანიზმის არარსებობა. პროფესიული განათლების სისტემაში მომუშავე ნებისმიერი რგოლის მენეჯერების დაწინაურება დღემდე არ ხდება მათი დამსახურებებისა და გამოცდილების გათვალისწინებით, რაც შედეგად გვაძლევს ნომინალური, დაბალი მოტივაციის მქონე მენეჯერებს, რაც, თავის მხრივ, განაპირობებს არასწორ ადმინისტრირებას და ხელს არ უწყობს დარგის განვითარებას.
21. კერძო და სახელმწიფო პროფესიული განათლების დაწესებულებებს შორის კონკურენციის არარსებობა. არ არსებობს სახელმწიფო და კერძო პროფესიული განათლების დაწესებულებისთვის სტუდენტების დაფინანსების ერთიანი ვაუჩერული სისტემა, რაც მათ, მეტნაკლებად, თანაბარ პირობებში ჩააყენებდა, ასევე, განაპირობებდა ამ სეგმენტის მომსახურების მომხმარებლებისთვის არჩევანის მრავალფეროვნებას. საბოლოო ჯამში, ჯანსაღი კონკურენცია ერთმნიშვნელოვნად შეუწყობდა ხელს დარგის სწრაფ განვითარებას.
22. არაეფექტიანი მართვა. განათლების ამ სეგმენტის მართვა დამოკიდებულია პიროვნებების ნებაზე და არა ინსტიტუციებზე. ეს ერთ-ერთი მიზეზია იმისა, რომ პროფესიული განათლების განმახორციელებელ დაწესებულებებში არის მუდმივი არასტაბილურობის განცდაა, რადგან განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მართვაში განხორციელებულ ყოველ ახალ საკადრო ცვლილებას, უმეტესწილად, მიმდინარე რეფორმის შეწყვეტა და ახლის წამოწყება მოჰყვება.
ეს არის იმ პრობლემების არასრული ნუსხა, რომელიც ხელს უშლის პროფესიული განათლების მდგრად განვითარებას. მათ შესახებ დარგის სპეციალისტებისათვის ცნობილია, არაერთხელ დაწერილა პრესაში და თქმულა ტელევიზიით, თუმცა ამან ჯერჯერობით სასურველი შედეგი ვერ გამოიღო.
პრობლემების მოგვარების ხედვა:
თუ ჩვენ არ გვეცოდინება, სად მივდივართ და რისთვის, როგორ ვაპირებთ დანიშნულ ადგილამდე მისვლას, მაშინ მუდმივად მოგვიწევს მოჯადოებულ წრეზე სიარული.
განათლების სისტემის ნებისმიერ საფეხურზე სწავლა/სწავლების ხარისხს (შედეგზე ორიენტირებულობა) განაპირობებს რამდენიმე ძირითადი ფაქტორი, კერძოდ:
ა) თანამედროვე, მოქნილი სტანდარტები და სასწავლო პროგრამები;
ბ) ქართულად თარგმნილი თანამედროვე სასწავლო და მეთოდური ლიტერატურა ან/და ინტერნეტრესურსი;
გ) სასწავლო პროგრამების შესაბამისი მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა და აღჭურვილობა;
დ) სათანადოდ მომზადებული მასწავლებელი;
ე) მოტივირებული მასწავლებელი;
ვ) მოტივირებული სტუდენტი (მოსწავლე);
ზ) სასწავლო დაწესებულების სწორად მართვა-ადმინისტრირება.
მხოლოდ ამ ძირითადი ფაქტორების ერთმანეთთან თანხვედრა-კავშირითაა შესაძლებელი განათლების სისტემის წარმატებული (ჰარმონიული და შედეგზე ორიენტირებული) განვითარება.
ყოველივე ზემოთ თქმულიდან გამომდინარე, პროფესიული განათლება საჭიროებს გადაუდებელ, ფუნდამენტურ რეფორმირებას, რის შესახებაც საქართველოს პრემიერ-მინისტრმაც აღნიშნა 2016 წლის 18 იანვრის გამოსვლაში. პროფესიული განათლების გადაუდებელი, ფუნდამენტური რეფორმირებისათვის კი საჭიროა:
1. განისაზღვროს მიზანი, რის მიღწევასაც ვგეგმავთ, რომელმაც უნდა განაპირობოს პროფესიული განათლების განვითარების სწორი სტრატეგიის შექმნა და რომლის შემუშავებაშიც მონაწილეობა უნდა მიიღონ ამ სფეროთი დაინტერესებულმა ყველა მხარის წარმომადგენლებმა.
2. განისაზღვროს შედეგები, რის მიღწევასაც ვცდილობთ, რასაც რეფორმის გატარების შემდგომ ველოდებით (სარგებელი, რომელიც შესაძლოა მოუტანოს რეფორმამ ქვეყანას, განათლების ამ სეგმენტის პროდუქტის მომხმარებლებს, პარტნიორებს, სისტემაში მომუშავე ადამიანებსა და მთლიანად საზოგადოებას).
3. შეიცვალოს გადაწყვეტილების მიღების მექანიზმი პროფესიული განათლების სისტემაში, კერძოდ, გადაწყვეტილების მიღება შესაძლებელი გახდეს მხოლოდ სიღრმისეული კვლევების საფუძველზე; მაგალითად, დაიგეგმოს შრომის ბაზრის, სახელმწიფო საჭიროებებისა (გრძელვადიანი განვითარების სტრატეგიიდან და პრიორიტეტებიდან გამომდინარე) და პროფესიული განათლებით მოსარგებლეთა საჭიროებების კვლევები. ასევე მოხდეს საუკეთესო უცხოური გამოცდილების გაცნობა და ქართული სახელმწიფოს თავისებურებების, ეროვნული მენტალობის გათვალისწინებით და კვლევების შედეგებზე დაყრდნობით მათი გაზიარება და, ამგვარად, პროფესიული განათლების ქართული მოდელის შემუშავება.
4. განათლების სისტემის ერთიანი ხედვისა და პროფესიული განათლების განვითარების გრძელვადიანი სტრატეგიის საფუძველზე ჩატარდეს პროფესიული განათლების განვითარების რეფორმა, სადაც გათვალისწინებული იქნება როგორც განათლების ამ სეგმენტში, ასევე მასთან პირდაპირ თუ ირიბად დაკავშირებულ სფეროებში შესატანი საკანონმდებლო ცვლილებები.
5. დეტალურად გაიწეროს ყველა ის სამუშაო თუ აქტივობა, რაც უნდა შესრულდეს რეფორმის ფარგლებში.
6. განისაზღვროს, რა დროში უნდა შესრულდეს აღნიშნული რეფორმით გათვალისწინებული სამუშაოები და აქტივობები.
7. შემუშავდეს რეფორმის მიმდინარეობის შუალედური შეფასების კონცეფცია, რაც საშუალებას მოგვცემს, მის დასრულებამდე შევიტანოთ საჭირო ცვლილებები რეფორმის მიმდინარეობაში.
8. შემუშავდეს რეფორმის როგორც საბოლოო, ასევე შუალედური შედეგების შეფასების განმსაზღვრელი კრიტერიუმები, რაც მოგვცემს იმის გაზომვის საშუალებას, თუ რამდენად სწორად განხორციელდა რეფორმა, რამდენად ეფექტიანად მოხდა სახელმწიფო სახსრების ხარჯვა.
9. ზუსტად განისაზღვროს რეფორმის თითოეული ნაწილის განხორციელებაზე გასაწევი სამუშაოების თანამიმდევრობა და განმახორციელებელ რგოლებს შორის ეფექტური კოორდინაციის მექანიზმი.
10. განისაზღვროს როგორც რეფორმის თითოეული ნაწილის, ასევე მთელი რეფორმის განხორციელებაზე პასუხისმგებელი პირები.
ბოლოს უნდა ითქვას, რომ პროფესიული განათლების რეფორმირება იოლი საქმე სულაც არ იქნება, არც დადებითი შედეგები იქნება მყისიერი, რადგან (შედარება რომ გავაკეთოთ) ჩვენ არ შეგვიძლია დროზე ადრე დავამწიფოთ ვაშლის ხის ნაყოფი, მაგრამ თუ ხეს სწორად გავსხლავთ, დროულად შევწამლავთ, ნიადაგში სასუქს სწორად შევიტანთ და მორწყვას არ დავაკლებთ, როცა სიმწიფის დრო მოვა, მივიღებთ უფრო ხარისხიან და დიდი ოდენობის ნაყოფს.
როგორც დიდმა ილიამ თქვა, „თუ სურვილი ძლიერია, საქმეც უნდა გამოდიოდეს“.
ვარლამ ავალიშვილი
სსიპ საზოგადოებრივ კოლეჯ „სპექტრის“
დირექტორის მოადგილე
|