2016-05-05 სოფელში სულ სხვა „გემო“ აქვს მასწავლებლობას
რუბრიკის სტუმარია ირმა ჯაშიაშვილი,
თელავის მუნიციპალიტეტის ვარდისუბნის
საჯარო სკოლის ქართული ენისა და
ლიტერატურის მასწავლებელი
— ირლანდიელი დრამატურგის, ბერნარდ შოუს მოსაზრება: „ვისაც საქმის კეთება შეუძლია, აკეთებს, ვისაც არა, ასწავლის!“ — ერთი მხრივ, მასწავლებლის პროფესიის არაპოპულარობაზე მიუთითებს, მეორე მხრივ კი, მასწავლებლობის მსურველთა ნაკლებობა ამყარებს ხსენებულ მითს. მასწავლებლობის მსურველი თანამედროვე ახალგაზრდებს შორის არც ისე ბევრია. რას ნიშნავს თქვენთვის პროფესია მასწავლებელი?
— ეს ის შემთხვევაა, როცა ბერნარდ შოუს ვერ დავეთანხმები, ვისაც საქმის კეთება შეუძლია, მასაც ჰყავდა მასწავლებელი, აუცილებლად. ბოლოს და ბოლოს, ცხოვრება სულ გვასწავლის და მასწავლებლის როლში გვევლინება.
ვფიქრობ, დაბალი ანაზღაურება ერთ-ერთ მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ამ პროფესიის ნაკლებ პოპულარობაში. თუმც, დაიწყო კარგი ცვლილებები, რაც, იმედია, ცოტა ხანში დამოკიდებულებას შეცვლის და ბევრი ახალგაზრდა დაინტერესდება ამ პროფესიით.
მასწავლებლების ოჯახში გავიზარდე, დედა დღემდე მასწავლებელია. მამა ისტორიკოსია, მაგრამ პროფესიით დიდი ხანია არ უმუშავია. ჩემი პროფესიული არჩევანი შემთხვევითობამ განაპირობა, ბავშვობაში ჟურნალისტობაზე ვოცნებობდი. თელავის უნივერსტეტში ჟურნალისტიკის ფაკულტეტი არ იყო და ფილოლოგიურზე ჩავაბარე. მერე ჟურნალისტობის სურვილმაც „გამიარა“. მოგვიანებით, მაგისტრატურა თბილისში, გრიგოლ რობაქიძის უნივერსიტეტში დავამთავრე. სკოლაშიც დროებით დავიწყე მუშაობა და როგორც ხდება ხოლმე — დავრჩი. აი, მსახიობებისგან გამიგია ასეთი გამოთქმა, სცენის მტვერი თუ ჩაყლაპაო, ასეა მასწავლებლობაც. ყოველდღიურად ვპოულობ საკუთარ თავში იმ ძაფებს, რაც მაიძულებს მიყვარდეს ეს პროფესია.
— დამეთანხმებით, ალბათ, რომ მხოლოდ საგნის ცოდნა ეფექტურ სწავლებას ვერ უზრუნველყოფს. მოსწავლეთა დაინტერესება და მოტივირება, მათში ცნობისმოყვარეობის გაღვიძება, სასწავლო პროცესში თანაბრად ჩართვა, ობიექტურად შეფასება... ის უნარ-ჩვევებია, რომლებიც მხოლოდ გარკვეული მომზადებისა და პრაქტიკის მქონე მასწავლებელს აქვს. მასწავლებლის პროფესია მუდმივ პროფესიულ განვითარებას, ლიცენზიის, მასწავლებლის სერტიფიკატის რეგულარულ განახლებასა და ფსიქოლოგიის საფუძვლების ცოდნას მოითხოვს. რამდენად ახერხებთ პროფესიულ განვითარებას?
— სულ ძიებაში ვარ და სულ უკმაყოფილო საკუთარი თავით. ისეთი თაობა მოდის, განვითარებული, საინფორმაციო ტექნოლოგიების ფლობა და წვდომა კარგად შეუძლიათ, მასწავლებელმა თუ გამოწვევებს და სიახლეებს ფეხი არ აუწყო, დაკარგავს ყველაზე მთავარს — მოსწავლის ნდობას და პატივისცემას.
ვარ უფროსი მასწავლებელი და ფასილიტატორი, რაც, დამეთანხმებით, დიდ პასუხისმგებლობას მაკისრებს. პროფესიაში მუდამ წინ უნდა იყურებოდე, დროს არ უნდა ჩამორჩე.
— რამდენად გრჩებათ თავისუფალი დრო და როგორ იყენებთ მას?
— თუ კარგად გადავანაწილებ, თავისუფალი დრო ყოველთვის მრჩება. იმდენი სიახლეა პროფესიული კუთხით, რომ ყოველდღიურად ვკითხულობ სტატიებს, ვეცნობი სხვა მასწავლებლების ნამუშევრებს და წერილებს. ახალი ჰობიც მაქვს — მიყვარს ფეხით სეირნობა და ფოტოების გადაღება.
— არაერთი სოციოლოგიური კვლევის შედეგად გამოჩნდა, რომ მოსწავლის წარმატებაზე, აკადემიურ მოსწრებასა და სასიცოცხლო უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბებაზე მრავალი ფაქტორი ახდენს გავლენას. ამ პროცესში მნიშვნელოვანი როლი ენიჭება პედაგოგს. როგორ ფიქრობთ, მასწავლებლისგან მეტისმეტსაც ხომ არ ელის საზოგადოება?
— მასწავლებელს დიდი გავლენა აქვს მოსწავლეზე, თუმც მშობლის როლი უმნიშვნელოვანესია. როცა მასწავლებელი თავისი საქმის პროფესიონალია, ეს ერთგვარად მისაბაძია მოსწავლეთათვის. მასწავლებლის პიროვნული თვისებებიც დიდ როლს თამაშობს. კარგ პედაგოგს უდიდესი წვლილის შეტანა შეუძლია მოსწავლის პიროვნულ ჩამოყალიბებაში. მე მყავდა ასეთი მასწავლებელი და სულ მგონია, რომ თუ რამ კარგია ჩემში, მისი დამსახურებაა.
— თქვენ მიერ სოციალურ ქსელში გამოქვეყნებულ მოსწავლის წერილს დიდი გამოხმაურება მოჰყვა. დამეთანხმებით ალბათ, არამოტივირებულ მოსწავლეებთან მუშაობისას, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მოთმინებისა და შემოქმედებითი უნარის გამოჩენა. ამისთვის მხოლოდ პროფესიონალიზმი, საგნის ცოდნა საკმარისი არ არის. „სოფელში სულ სხვა „გემო“ აქვს მასწავლებლობას“ — ამბობთ თქვენ. რას გულისხმობთ?
— სოფლის სკოლაში სოციალური პრობლემები ძალიან გამჭვირვალეა. ამ დროს ხვდები, გაკვეთილის გარდა, კიდევ არის რაღაც ძალიან სათუთი მასწავლებლისა და მოსწავლის ურთიერთობაში. სოფელში მასწავლებლობის „გემოს“ შეგრძნებაც ნელ-ნელა მოვიდა. ეს „გემო“ ძალიან ტკბილი და მშობლიური აღმოჩნდა ჩემთვის. ამ წერილს დადებითი გამოხმაურებაც და კრიტიკაც მოჰყვა, გულწრფელად გამაოცა ამ კრიტიკამ. მწერდნენ, რომ გამემხილა ბავშვის ვინაობა. ყველა ვთანხმდებით, რომ ბავშვს არ უნდა უწევდეს მისი ასაკისთვის შეუფერებელი სამუშაოს შესრულება, მაგრამ ესაა ჩვენი რეალობა. სამწუხაროა, თუ ჩემი მოსწავლის წერილით გაიგო საზოგადოებამ, რომ სოფლად ბავშვებს ბევრი სამუშაოს შესრულება უწევთ. ჩემი პრაქტიკიდან შემიძლია ვთქვა, რომ სწორად დაგეგმილი გაკვეთილი, თავისი მრავალფეროვანი აქტივობებით, ყველა მოსწავლეში აღვიძებს მოტივაციას. არამოტივირებული მოსწავლე არ არსებობს, მასწავლებელი ყველას მოუძებნის გასაღებს, თუ შემოქმედებითად მიუდგება. მე მოსწავლის შესაძლებლობებიდან ამოვდივარ და ეს ყოველთვის ამართლებს.
— ყველაზე ხშირად რას ასახელებენ არამოტივირებული მოსწავლეები მიზეზად?
— ბავშვები ათას მიზეზს იგონებენ და ლამაზად ფუთავენ სიზარმაცეს. ჩემმა პრაქტიკამ დამარწმუნა, რომ დიფერენცირებული, მოსწავლის შესაძლებლობებისა და ინტერესების გათვალისწინებით მიცემული დავალებებით არამოტივირებული მოსწავლე მოტივირებულ მოსწავლედ ყალიბდება. უნდა აღვნიშნო, ეს მასწავლებლის დიდ ძალისხმევას მოითხოვს.
— ეთანხმებით მოსაზრებას, რომ მასწავლებლის პროფესია დაუფასებელი და ძალზე შრომატევადია?
— თუ მასწავლებელი იხარჯება თავის საქმეში, ამაზე დიდი შრომა არ არსებობს. აუცილებელია, სახელმწიფო აღიარებდეს და აფასებდეს პედაგოგის პროფესიას, რაც სათანადო ანაზღაურებითაც უნდა გამოიხატებოდეს. დღეს ჩვენი პროფესია არაა პრესტიჟული. ვფიქრობ, პედაგოგებთან ერთად, ამ პროფესიის პოპულარიზაციაზე საზოგადოებამაც უნდა იზრუნოს, რადგან მასწავლებელი ის ადამიანია, რომელიც მომავალ თაობას ზრდის. ყველაფერი კი აქედან იწყება.
— „ყველაზე ძვირფასი, რაც მასწავლებელს, როგორც აღმზრდელს, მოეპოვება, ესაა ავტორიტეტი, რომელსაც იგი მუდამ თვალისჩინივით უნდა უფრთხილდებოდეს“. როგორ ფიქრობთ, რა არის საჭირო იმისთვის, რომ ავტორიტეტი მოიპოვო და შეინარჩუნო?
— პროფესიონალიზმთან ერთად, დიდ როლს თამაშობს მასწავლებლის პიროვნული თვისებები. ბავშვი შენში მეგობარს, გულშემატკივარს უნდა ხედავდეს. ავტორიტეტს რამდენიმე თვისების ერთობლიობა ქმნის: უნდა გიყვარდეს საგანი, გიყვარდეს ბავშვები, გქონდეს ემპათიის უნარი, გრძნობდე მოსწავლეთა საჭიროებებს. მასწავლებელსა და მოსწავლეს შორის მეგობრული ურთიერთობა ძლიერ გავლენას ახდენს ბავშვის პიროვნების განვითარებასა და სასწავლო პროცესზე. ვფიქრობ, ხხჳ საუკუნის მასწავლებელს სერიოზული გამოწვევები აქვს. ფაქტია, ამ თაობამ გაგვასწრო, სხვანაირად აზროვნებენ, სხვანაირად ლაღები არიან. წინა თაობას ყოველთვის ახასიათებს ახალი თაობის კრიტიკა, კრიტიკის ნაცვლად, მათი მოსმენა და გაგება უნდა შევძლოთ.
ესაუბრა მაკა ყიფიანი
|