2016-03-31
რას შეცვლის გ-ჵRჳჶდ დაწყებით განათლებაში
ჩვენი მკითხველი კარგად იცნობს იმ საერთაშორისო კვლევების შედეგებს, რომლებიც დაწყებითი კლასების მოსწავლეების დაბალ შედეგებზე მიუთითებს. საქართველოს დაწყებითი განათლების პროექტი (გ-ჵriჶდ) წარმოადგენს აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (G-PRIED) მიერ დაფინანსებულ პროექტს, რომლის მიზანია, ხელი შეუწყოს ინოვაციური, მოსწავლეზე ორიენტირებული სწავლების დანერგვას, დაწყებითი კლასების მოსწავლეთა უნარების გაუმჯობესებას კითხვასა და მათემატიკაში, მასწავლებლებისათვის სწავლების ახალი სტრატეგიების გაცნობის, ხარისხიანი საგანმანათლებლო რესურსების უზრუნველყოფისა და კითხვასა და მათემატიკაში საგნობრივი ექსპერტების კომპეტენციების გაზრდის გზით.
უფრო კონკრეტულად პროექტის საქმიანობის შესახებ მოგვითხრობს მისი ხელმძღვანელი ინდირა ამირანაშვილი
— იმ რთული ვითარებიდან გამომდინარე, რაც დაწყებით განათლებაში გვაქვს, პროექტის ძირითადი აქტივობები დაკავშირებულია მასწავლებლებთან და მიზნად ისახავს მათი კვალიფიკაციის ამაღლებას, ინოვაციური სწავლების მეთოდების გაცნობას, რათა ყოველი გაკვეთილი იყოს ადვილად აღსაქმელი და სახალისო და შედეგიანი. ამიტომ პირველ რიგში, შევარჩიეთ 100 ტრენერი, უმეტესწილად, ქართულისა და მათემატიკის მასწავლებლები, რომლებმაც გაიარეს შესაბამისი ტრენინგკურსები და შემდეგ ეს ცოდნა, როგორც ტრენერებმა, გადასცეს კოლეგებს. პროექტი 2013 წელს 122 საპილოტე სკოლაში დავიწყეთ და მოვიცავით 1200-მდე მასწავლებელი კითხვაში და მათემატიკაში. სწორედ ამ ორი ძირითადი საგნის ინოვაციური მეთოდებით სწავლებამ შეიძლება გააუმჯობესოს ის არასახარბიელო ვითარება, რაც დღეისათვის გვაქვს. აქედან გამომდინარე, გადავწყვიტეთ სამოქმედო არეალის გაფართოება და ამჟამად 580-ზე მეტ სკოლასთან ვთანამშრომლობთ, შესაბამისად, თითქმის, გაოთხმაგდა პროექტის მონაწილე პედაგოგების რაოდენობა, ჯამში 8,000-ზე მეტია. აქედან 5,500-ზე მეტი ასწავლის კითხვას, და 5,700-ზე მეტი — მათემატიკას. ეს ნიშნავს, რომ, ქვეყნის მასშტაბით, საჯარო სკოლების 28%-ია ჩართული პროექტის მუშაობაში. მათი შერჩევა, კონკურსის პირობებში, ძირითადად, სკოლების სურვილის მიხედვით მოხდა, თუმცა იყო გარკვეული კრიტერიუმები, რომლებიც უნდა დაეკმაყოფილებინათ მონაწილეობის მსურველებს.
— რას დაასახელებდით პროექტის მთავარ მიმართულებად?
— როგორც მოგახსენეთ, ჩვენი აქტივობების სამიზნე ჯგუფი პედაგოგები არიან. ერთი მხარეა მათთვის კვალიფიციური ტრენინგების ჩატარება, მაგრამ მეორე და აუცილებელი პირობაა სკოლის ბაზაზე პროფესიული განვითარებისთვის პირობების შექმნა. ჩვენ შევთანხმდით განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსთან, რომ სკოლის ბაზაზე შექმნილიყო გარკვეული სისტემა, რომლის ფარგლებშიც პედაგოგები გუნდურად შეძლებდნენ პროფესიული განვითარებისთვის მუშაობას და შევთავაზეთ ე.წ. საგნების მიხედვით მასწავლებელთა სასწავლო ჯგუფების შექმნა. მაგალითად, სკოლაში 5 მასწავლებელი ასწავლის ქართულს. ისინი ერთიანდებიან და ირჩევენ ფასილიტატორს, რომელიც გამოირჩევა როგორც აქტიურობით, ასევე კვალიფიკაციით. ფასილიტატორებს ჩვენ დამატებით ვაწვდით სასწავლო და მეთოდურ რესურსებს, ვუტარებთ ტრენინგებს და ვაძლევთ რეკომენდაციებს, როგორ ჩაატარონ სხვადასხვა სახის ღონისძიებები, როგორიცაა: განმავითარებელი შეფასების შედეგების განხილვა და ანალიზი, ურთიერთდაკვირვება საკლასო ოთახში და უკუკავშირის გაზიარება, გაკვეთილების ერთობლივი დაგეგმვა და სხვ. თითოეული ეს ნაბიჯი თანხვედრაშია განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიერ შემუშავებულ პედაგოგთა პროფესიული განვითარებისა და კარიერული ზრდის სქემასთან.
ჩვენი მუშაობის მეორე მიმართულება სკოლის დირექტორის როლსა და მნიშვნელობას ეხება. რატომღაც მიიჩნევენ, რომ სკოლის მართვისთვის სრულიად საკმარისია კარგი მენეჯერული უნარები და უგულებელყოფილია მისი, როგორც სასწავლო პროცესის ხელმძღვანელის როლი. თუ დირექტორს არ ესმის, როგორ უნდა მიმდინარეობდეს საგანმანათლებლო პროცესი ეფექტურად, მხოლოდ გამართული ადმინისტრირებით კარგ შედეგს ვერ მივიღებთ. დირექტორს უნდა შეეძლოს პედაგოგის საქმიანობის პროფესიონალურად შეფასება და მისი შემდგომი განვითარების მხარდაჭერა. ჩვენ ასეთი მეთოდი გვაქვს: ტრენინგების ჩატარების შემდეგ, ტრენერები ბრუნდებიან სკოლებში და აკვირდებიან, როგორ იყენებენ პედაგოგები ტრენინგებზე მიღებულ ცოდნასა თუ რეკომენდაციებს. გაკვეთილზე დასწრების შემდეგ მასწავლებლებს უზიარებენ მოსაზრებებს კონსტრუქციული უკუკავშირის სწავლების როგორც ძლიერი, ასევე გასაუმჯობესებელი მხარეების შესახებ. ამ განხილვებს, შეძლებისდაგვარად, ესწრებიან დირექტორები, რომლებიც თავად დამოუკიდებლად ატარებენ მასწავლებელთა შეფასებებს და საკლასო დაკვირვებებს ჩვენი პროექტის მიერ შეთავაზებული მეთოდიკისა და ინსტრუმენტების გამოყენებით.
ჩვენი პროექტის მუშაობა პედაგოგებთან წარმოადგენს ერთ უწყვეტ ციკლს: ერთ-ორ-დღიანი ტრენინგი, შემდეგ ერთი-ორი კვირა პრაქტიკა კლასში, შემდეგ ისევ ტრენინგი, და ასე შემდეგ. საკლასო პრაქტიკის დროს მათ აკვირდებიან ტრენერები, ან დირექტორი და პარალელულად ისინი მონაწილეობენ საგნობრივ მასწავლებელთა სასწავლო ჯგუფების მუშაობაში.
— ტრენინგ-კურსების გარდა რა აქტივობებს ახორციელებთ პროექტის ფარგლებში?
— ინოვაციური მეთოდებით სწავლება რომ აუცილებელი პირობაა შედეგის გასაუმჯობესებლად, ეს საკამათო აღარ არის, მაგრამ ეს მეთოდი ვერ იქნება სრულყოფილი საგანმანათლებლო რესურსების, თვალსაჩინოებების, დამხმარე სახელმძღვანელოების გარეშე. ქართულ რეალობაში კი ეს პრობლემა არსებობს. ამიტომ ჩვენ იმთავითვე დავიწყეთ ზრუნვა ამ სიცარიელის შესავსებად. შემოვიკრიბეთ ავტორთა და ილუსტრატორთა ჯგუფი, რომელთაც დღეისათვის, ჩვენი ხელმძღვანელობით, 300-მდე საკითხავი წიგნი აქვთ შექმნილი. აღნიშნული დამატებით საკითხავი მასალა, ფაქტობრივად, რევოლუციური მიდგომით არის შედგენილი სირთულეების დონეების მიხედვით, რაშიც დიდი წვლილი მიუძღვით ლინგვისტებს, ფსიქოლოგებს, ფილოლოგებს. თითო დონეზე, მაგალითად ჳ კლასში, არსებობს პირველი, მეორე და მესამე სირთულის დონის საკითხავი ტექსტები. გათვალისწინებულია როგორც ასაკობრივი ჯგუფები, ასევე ქართული და ქართული, როგორც მეორე ენის, სპეციფიკა. ეს გამოცემები ყველა საპილოტე სკოლაში დარიგდა, ახლა სხვა პროექტში მონაწილე საჯარო სკოლებსაც ურიგდება. ეს წიგნები გამოიყენება ქართული და ქართული, როგორც მეორე ენის გაკვეთილების და კითხვის საათის დროს, დამოუკიდებელი კითხვისთვის და დიფერენცირებული სწავლებისთვის.
უნდა აღინიშნოს რესურსწიგნები მათემატიკისა და ქართულის მასწავლებლებისთვის და ძალიან ბევრი დამხმარე მასალა კლასების მიხედვით, მაგალითად, კითხვის და მათემატიკის აქტივობების ბარათები, პოსტერები, მათემატიკური მანიპულატივები, მოსწავლის გაზეთები, ასევე სამოდელო გაკვეთილების ნიმუშები და სხვ. დიდი მუშაობა ტარდება მშობელთა ჩართულობის კუთხითაც. განსაკუთრებით მნიშვნელოვნად მიმაჩნია პროექტის მიერ გაწეული აქტივობა იმ პედაგოგებისთვის, რომლებიც არაქართულ რეგიონებში ასწავლიან სახელმწიფო ენას. „ქართული როგორც მეორე ენა“ პროექტის მონაწილეებს გარდა იმისა, რომ ჩაუტარდათ განსხვავებული შინაარსის ტრენინგები, მათთვის შეიქმნა ადაპტირებული მასალა და სპეციალური წიგნები. რაც შეეხება მათემატიკის მასწავლებლებს, მათთვის კოლოსალური შრომა გასწიეს მთარგმნელებმა და ყველა ეს მასალა ითარგმნა რუსულ, სომხურ და აზერბაიჯანულ ენებზე.
— რა მიგაჩნიათ ყველაზე მნიშვნელოვან სიახლედ და მიღწევად პროექტის მიმდინარეობის პერიოდში?
— ცალკეული აქტივობის წარმატებით განსახორციელებლად ძალიან მნიშვნელოვანი იყო სკოლების ტექნიკური აღჭურვა, რაც უზრუნველყო განათლების სამინისტრომ. ყველა სკოლა, ქვეყნის მასშტაბით, ჩართულია სამინისტროს მიერვე შექმნილ საინტერნეტო ქსელში, რომლის გამართულად მუშაობაზე დიდად არის დამოკიდებული ჩვენ მიერ შემოთავაზებული ინოვაციის დანერგვა. ვგულისხმობ პროექტის ყველა მნიშვნელოვანი აქტივობის — ტრენინგებიდან დაწყებული წიგნებით დამთავრებული, ელექტრონული ვერსიების შექმნას და განთავსებას განათლების სამინისტროს ვებსივრცეში. საიტი kargiskola.ge ამ უზარმაზარი მასალის გამოყენებას პროექტის დასრულების შემდეგაც სთავაზობს ნებისმიერ მსურველს — პედაგოგს, მოსწავლეს, მშობელს თუ სხვა დაინტერესებულ პირს. ამისთვის საკმარისი იქნება, თუნდაც პერიოდულად, ინტერნეტის ქონა (ეს პრობლემა ჯერ კიდევ არის რეგიონებში), რომ სრულად ჩამოტვირთონ მათთვის საინტერესო მასალა, მოისმინონ ვიდეოგაკვეთილები, წაიკითხონ წიგნები და მოისმინონ აუდიოწიგნები, გაეცნონ აქტივობების ბარათებს კითხვასა და მათემატიკაში და მშობელთა ჩართულობის ბარათებს მცირე ინსტრუქციებითა და რეკომენდაციებით, მრავალფეროვან მენიუს მასწავლებელთა სასწავლო ჯგუფების ფასილიტატორებისათვის, დირექტორებისა და საქმიანი უნარ-ჩვევების განვითარების პროგრამის მოხალისეებისთვის. დაბოლოს, kargiskola.ge-ს „საკლასო შეფასების“ გამოყენებით მასწავლებელს შეუძლია შექმნას დიაგნოსტიკური ტესტი კითხვის და მათემატიკის საგნებში, და ტესტირების ჩატარების შემდეგ, აღრიცხოს ქულები და მიიღოს დიაგნოსტიკური ტესტირების ანალიზის ანგარიში მთელი კლასის და ცალკეული მოსწავლის მიხედვით.
kargiskola.ge ჩვენი პროექტის სერიოზულ მიღწევად მიმაჩნია, რადგან ძალიან ეკონომიურია, სკოლას არავითარი ხარჯის გაწევა არ სჭირდება იმისთვის, რომ, მაგალითად, რამდენიმე პედაგოგი შეიკრიბოს და უყუროს ვიდეოგაკვეთილს ქართულში ან მათემატიკაში. ელექტრონული კურსები გათვლილია ჯგუფურ მუშაობაზე, რაც სკოლაში შექმნის კოლეგიალურ, საქმიან ურთიერთობას და რასაც უნდა მოჰყვეს ნანახის შესახებ დისკუსია, განხილვა. თუ ისინი სერიოზულად მიუდგებიან ამ შეთავაზებას, აუცილებელად გაიზრდება სწავლების ხარისხი და, შესაბამისად, შედეგი. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ახალი სქემის მიხედვით, ამ აქტივობაში მასწავლებელი კრედიტქულებსაც იღებს.
დამატებით გვსურს ინდივიდუალური ელექტრონული კურსების შექმნა ორი მიზეზის გამო: პირველი, გუნდის მართვას და ფასილიტაციას სჭირდება გარკვეული ცოდნა და უნარი და მეორე, ზოგიერთი მასწავლებლისთვის ინდივიდუალურად მუშაობა მეტად კომფორტული და ნაყოფიერია. დარჩენილ 7 თვეს მაქსიმალურად გამოვიყენებთ ამისთვის და, იმისთვის, რომ შექმნილი სისტემა იყოს მდგრადი და შეძლოს მუშაობის შეუფერხებლად გაგრძელება.
— თქვენი პროექტი, სავარაუდოდ, სექტემბერში დაიხურება. ბუნებრივია, ერთ საგაზეთო სტატიაში რთულია ყველა იმ აქტივობის განხილვა და აღწერა, რაც ამ პერიოდის განმავლობაში განახორციელეთ და რომელთა მიზანი დაწყებით კლასებში, ქართულსა და მათემატიკაში მოსწავლეთა შედეგების გაუმჯობესება იყო. მიაღწიეთ თუ არა მიზანს, შეიცვალა თუ არა უკეთესობისკენ ვითარება ამ მიმართულებით?
— რაც შეეხება შედეგებს — პროექტის აქტივობების დაწყებამდე, საპილოტე სკოლების 1,500-მდე მოსწავლე (და ამდენივე საკონტროლო სკოლების) შევამოწმეთ კითხვასა და მათემატიკაში. მოსწავლეების მხოლოდ 15-დან 20%-მდე რაოდენობამ აჩვენა კარგი შედეგი. ჩვენი საბაზისო შემოწმებით მოსწავლეთა დანარჩენი ნაწილი ქვედა ზღვარზე ან მის ქვევით აღმოჩნდა. გასული წლის მარტში, ჩვენმა დონორმა დაიქირავა სრულიად დამოუკიდებელი ორგანიზაცია, რომელმაც შეფასების იმავე მეთოდით, იმავე მოსწავლეებთან ჩაატარა კვლევა იმავე მეთოდოლოგიით. ვიცით, რომ შედეგები უკვე არის, მაგრამ პრეზენტაცია, სავარაუდოდ, აპრილის დასაწყისში იქნება. ასე რომ, საშუალება გექნებათ, პროექტის მუშაობის შედეგები, ჩვენთან ერთად გაიგოთ.
ესაუბრა ანა ფირცხალაიშვილი
|
