2016-03-31 პროფესიული განათლების ახალი მოდელი სამუშაოზე დაფუძნებული სწავლება; კერძო სექტორის მოთხოვნებზე მორგებული პროფესიების ხელმისაწვდომობა; სამეწარმეო კომპეტენციების დაუფლება; სწავლების ძირითადი ნაწილი განხორციელდეს არა კოლეჯში, არამედ საწარმოში; პროცესში აქტიურად უნდა ჩაერთოს დამსაქმებელი, კერძო სექტორი — ასეთია პროფესიული განათლების ახალი მოდელის ძირითადი მიმართულებები, რომელიც საზოგადოებას პრემიერ-მინისტრმა გიორგი კვირიკაშვილმა და განათლებისა და მეცნიერების მინისტრმა თამარ სანიკიძემ წარუდგინეს.
განათლების რეფორმა მთავრობის 4-პუნქტიანი გეგმის მნიშვნელოვან ნაწილს წარმოადგენს. რეფორმების ერთობლიობა, რომელიც მოიცავს ეკონომიკის რეფორმას, განათლების რეფორმას, სივრცით მოწყობას და მმართველობის რეფორმას, ქვეყნის განვითარების ახალ ეტაპზე გადასვლას ემსახურება.
განათლების რეფორმის პირველი ბლოკის პრეზენტაცია დამსწრე საზოგადოებას საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრმა გააცნო. სიახლის თანახმად, პროფესიულ განათლებაში გატარდება რეფორმა, რომელიც უზრუნველყოფს დამსაქმებლის ჩართულობით საგანმანათლებლო პროცესის წარმართვას, საწარმოო პრაქტიკის კომპონენტის გაძლიერებას და შრომის ბაზარზე ორიენტირებული პროფესიების გამოკვეთას.
რეფორმის შედეგად შესაძლებელი იქნება სამუშაოზე დაფუძნებული სწავლების (WჴRკ-ბაSჶდ ლჶაRნჳნგ) მიდგომის დანერგვა, როდესაც ძირითადი სასწავლო პროცესი მიმდინარეობს საწარმოში, ხოლო თეორიული კომპონენტი, ასევე საკვანძო და საბაზო უნარების მოდულები — კოლეჯში. საჯარო-კერძო პარტნიორობა და სამუშაოზე დაფუძნებული სწავლება არა მარტო კურსდამთავრებულთა დასაქმებას შეუწყობს ხელს, არამედ მეწარმეობის განვითარებასაც.
თამარ სანიკიძე: „საუბარია სისტემურ ცვლილებებზე, რომლის ფარგლებშიც, ნელ-ნელა უნდა გადავიდეთ სამუშაოზე დაფუძნებული სწავლების ფორმაზე, რაც მნიშვნელოვანი ცვლილება იქნება იმიტომ რომ, სწავლების ამ ფორმის განხორციელება სასწავლო პროცესში დამსაქმებლისა და კერძო სექტორის ჩართვას მოითხოვს. შესაბამისად, საუბარია სამოტივაციო პაკეტების მომზადებაზე იმისათვის, რომ კერძო სექტორი და დამსაქმებელი სრულად იყოს ჩართული პროფესიული განათლების მთელ ციკლში. არა მხოლოდ სტანდარტებისა და პროგრამების შემუშავების ნაწილში, როგორც დღეს გვაქვს, არამედ პროგრამების განხორციელებისა და სწავლების პროცესშიც, რაც ნიშნავს, რომ იმ მიდგომით, რომლის დანერგვასაც ვაპირებთ, სწავლების ძირითადი ნაწილი (60%) უნდა განხორციელდეს არა კოლეჯში, არამედ უშუალოდ საწარმოში, შესაბამისად, პროგრამების განხორციელება და ზოგადად ყველაფერი ორიენტირებული იქნება კერძო სექტორზე, დამსაქმებელზე და შრომის ბაზარზე, მორგებული იქნება მათ მოთხოვნებზე.“
საქართველოს პრემიერ-მინისტრი მიიჩნევს, რომ მთავრობის ოთხპუნქტიანი გეგმიდან ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი განათლების რეფორმაა. მისი თქმით, პროფესიული განათლების ახალი მოდელი ნიშნავს უფრო მეტ კვალიფიციურ, კონკურენტუნარიან პროფესიონალს და მეტ დასაქმებულს ქვეყანაში. ქვეყნის ეკონომიკის შემაფერხებელი ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი დღეს შესაბამისი კვალიფიკაციის მქონე სამუშაო ძალის არარსებობაა და რომ უმნიშვნელოვანესია სამუშაოს მაძიებელთა კვალიფიკაციის შრომის ბაზრის მოთხოვნებთან შესაბამისობაში მოყვანა. გიორგი კვირიკაშვილმა იმაზეც ისაუბრა, თუ რატომ შეიძლება დაინტერესდეს კერძო სექტორი პროფესიული განათლების რეფორმაში მონაწილეობით.
პროფესიული განათლების რეფორმის პროექტი განხილული იყო დონორ ორგანიზაციებთან, კერძო სექტორის წარმომადგენლებთან, მომავალ დამსაქმებლებთან და სფეროს ექსპერტებთან. ისინი ამბობენ, რომ დღევანდელ შრომის ბაზარზე პროფესიულ კადრებზე დიდი მოთხოვნაა. კერძო სექტორის წარმომადგენლები თავად არიან დაინტერესებული მაღალკვალიფიციური სპეციალისტების დასაქმებით. შესაბამისად, საჯარო და კერძო სექტორის პარტნიორობა, ამ მიმართულებით, ორივე მხარისთვის საინტერესო და წარმატებული იქნება.
გიორგი კვირიკაშვილი: „დღეს ძალიან მნიშვნელოვანი დღეა. ვიწყებთ მთავრობის რეფორმების 4-პუნქტიანი გეგმის ერთ-ერთი უმთავრესი მიმართულების — განათლების მიმართულების პირველ ეტაპს, რომელიც გულისხმობს შრომის ბაზარზე ორიენტირებული პროფესიული განათლების სისტემის შექმნას. ეს რეფორმა არა მხოლოდ განათლების სისტემის გაუმჯობესებას, არამედ ქვეყნის განვითარებას მისცემს ძალიან მნიშვნელოვან ბიძგს. ქვეყნის განვითარება დამოკიდებულია თითოეული ახალგაზრდის შესაძლებლობების რეალიზაციაზე.
დარწმუნებული ვართ, რომ ის გეგმა, რომელიც გაგვაჩნია და რომელსაც მივყვებით ნაბიჯ-ნაბიჯ — ეკონომიკის გაძლიერება, შრომის ბაზრის მოთხოვნებზე ორიენტირებული განათლების სისტემა, თანამედროვე მოთხოვნების შესაბამისი ინფრასტრუქტურა და მოქნილი, ეფექტური სახელმწიფო მმართველობა — ნამდვილად მისცემს ქვეყანას საშუალებას განვითარების ახალ ეტაპზე გადავიდეს. განათლების რეფორმის პირველი ბლოკი პროფესიული განათლების სრულიად ახლებური მოდელია, რომელიც, დამსაქმებელთან ერთად, სახელმწიფოსა და კერძო სექტორს შორის პარტნიორობის მოდელზე აგებულ განათლების სისტემას ნიშნავს. ნიშანდობლივია, რომ პირველი, ამ ოთხპუნქტიან რეფორმათა გეგმიდან, წარდგენილია ზუსტად განათლების რეფორმა, რომელიც ვფიქრობ, მართლაც ყველაზე მნიშვნელოვანია ამ ოთხ მიმართულებას შორის.
ძალიან მნიშვნელოვანია, ასევე, რომ სტუდენტების საქმიანი ინიციატივების რეალიზებისთვის მთავრობამ შექმნას შესაბამისი მექანიზმები. სწორედ ამიტომ არის განსაზღვრული „სტარტაპის“ იდეების დაფინანსების ინსტიტუტის შექმნა, რომელიც სტუდენტებს, ახალგაზრდა ინიციატივიან ადამიანებს საშუალებას მისცემს, დააფინანსონ საკუთარი იდეები უკვე ახალ პირობებში, როდესაც არ იქნება ამისათვის საჭირო ჩვეულებრივი საბანკო პროცედურების გავლა. სტუდენტს სწავლის პროცესშივე უნდა ჰქონდეს მომავალ დამსაქმებელთან ურთიერთობის საშუალება.“
კარლო ნატალე, ევროკავშირის წარმომადგენლობის ხელმძღვანელის მოადგილე: „მივესალმები წამოწყებულ ინიციატივას. მეტად მნიშვნელოვანი რეფორმა იწყება საქართველოში. ევროკავშირი, წლების განმავლობაში, იყო განათლების რეფორმის ხელშემწყობი დონორი. მიმდინარე პროგრამა ძალიან საინტერესოა და ჩვენ მზად ვართ, ამ რეფორმას შემდგომშიც შევუწყოთ ხელი.“
ელგუჯა მელაძე, ბიზნესგაერთიანება საქართველოს დამსაქმებელთა ასოციაციის პრეზიდენტი: „ეს პროექტი, პრინციპში, განხილული იყო დამსაქმებლებთან და ჩვენი მხრიდან მოწონებულია. პროექტი ემყარება იმ ევროპულ გამოცდილებას, რომელიც მრავალი წელია არსებობს და რომელმაც გაამართლა. მთავარი პრობლემა, დღეისათვის, საქართველოში, ბაზარზე არსებული ვაკანსიებისა და სამუშაო ძალის მიწოდების შეუსაბამობაა. ეს თემა რაც შეიძლება სწრაფად უნდა გადაწყდეს და სწორედ ამის საუკეთესო მექანიზმებია ჩადებული ამ პროექტში.
პირველ ეტაპზე საჭირო იქნება ბაზრის კვლევა, რაც დევს კიდეც კონცეფციაში. მეორე ეტაპი გახლავთ სტუდენტთა საწარმოო პრაქტიკის ორგანიზება. ყველა მეწარმე დაინტერესებულია, გაზარდოს კადრი და შემდეგ საკუთარი ბიზნესის გასაფართოებლად გამოიყენოს. პროექტით გათვალისწინებული მექანიზმი ზუსტად იმას ითვალისწინებს, რაც გვჭირდება.“
ალექსანდრე ეჯიბაძე, საქართველოს პროფესიული განათლების ფონდის გამგეობის თავმჯდომარე: „მთელ რიგ დარგებში არის მოთხოვნილება კვალიფიციურ მუშახელზე, ამავე დროს, საკმაო რაოდენობით გვყავს უმუშევარი ადამიანები. პარადოქსია, მაგრამ მათი დასაქმება მხოლოდ იმიტომ არ ხდება, რომ იმ უმუშევარ ხალხს არ გააჩნია შესაბამისი კვალიფიკაცია. მთელ რიგ პროფესიებში, ბოლო 30 წლის განმავლობაში, არავინ მომზადებულა. ამიტომ ვერც მეწარმე ავითარებს საწარმოს, არ ჰყავს მუშახელი. მეორე მხრივ, აშენებულია მშვენიერი პროფესიული კოლეჯები, გააზრებულია სასწავლო პროგრამები, სახელმძღვანელოები, შექმნილია ყველა პირობა. საჭირო და აუცილებელიც იყო კოლეჯის მეწარმესთან დაკავშირება, რათა პრაქტიკული ნაწილი მთლიანად წარმოებაში გადავიდეს და იქ დაეუფლონ სტუდენტები ყველა იმ უნარ-ჩვევას, რომელიც შემდგომი საქმიანობისთვისაა საჭირო.“
დღეისათვის, პროფესიული პროგრამები, მთელი საქართველოს მასშტაბით, 34 სახელმწიფო საგანმანათლებლო დაწესებულებაში ხორციელდება. სახელმწიფო პროფესიულ სასწავლებლებში 7100 პროფესიული სტუდენტი სწავლობს. მათ განათლებას სრულად აფინანსებს სახელმწიფო. სახელმწიფო პროფესიულ სასწავლებლებში 100-ზე მეტ პროფესიულ პროგრამაზე ხდება მიღება.
სულხან ქიმერიძე, პროფესიული სტუდენტი: „ავირჩიე მძიმე სამშენებლო ტექნიკის ოპერატორობა. საუკეთესო სწავლება გვაქვს როგორც თეორიული, ასევე პრაქტიკული. სიმულატორებთან ვმუშაობთ და ისეთივე შეგრძნება გვაქვს, როგორც ცოცხალ ტექნიკასთან შეხებისას. აგვისტოში დაგვეწყება საწარმოო პრაქტიკა.“
კოლეჯებში, თეორიული სწავლების პარალელურად, მიმდინარეობს პრაქტიკული გაკვეთილები. სასწავლო პროგრამის ბოლო ნაწილი კი უშუალოდ რეალურ საწარმოში სტაჟირებაა, საწარმოო პრაქტიკაა. კოლეჯები ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმებს აფორმებენ კერძო სექტორის წარმომადგენლებთან. შედეგად, პროფესიული სტუდენტები საწარმოო პრაქტიკას გადიან და, ხშირ შემთხვევაში, საქმდებიან კიდეც ამ კომპანიებში.
სანამ სახელმწიფო პროფესიული განათლების რეფორმას განახორციელებს, კოლეჯებს თავად, ინდივიდუალურად უწევთ სხვადასხვა კომპანიებთან მოლაპარაკება. ერთ-ერთი ასეთი მოლაპარაკების შედეგად, კოლეჯმა „სპექტრი“ საკუთარ სტუდენტს, ლაშა მჭედლიძეს, რომელმაც ელექტრიკოსის პროფესია შეისწავლა, საწარმოო პრაქტიკა კომპანია „ჯეოტურანში“ გაატარა, სადაც ლაშა, უკვე ერთი წელია, შტატიანი თანამშრომელია. ამბობს, რომ 35 წლის ასაკშიც არ არის გვიანი, გაიარო გადამზადება და გახდე პროფესიონალი. „პროფესიული განათლება საუკეთესოა იმისათვის, რომ მეტად განვითარდე, წინსვლა გქონდეს და ევროპულ დონეზე შეასრულო ის სამუშაოები, რომელსაც დღესდღეობით ითხოვს ჩვენი ბაზარი. პროფესიული სასწავლებელი არის ერთადერთი ხელშემწყობი იმისა, რომ უშუალო კავშირი გვქონდეს და დავსაქმდეთ იმ კომპანიებში, რომლებიც ლიდერები არიან ბაზარზე სანტექნიკის, შიდა კომუნიკაციების, ელექტროობის თუ სხვა მიმართულებით. გვაძლევს შანსს, პროფესიულად განვვითარდეთ და დავსაქმდეთ ძლიერ და განვითარებულ კომპანიებში.“
გიორგი ჩხარტიშვილი, „ჯეოტურანის“ აღმასრულებელი დირექტორი: „დაახლოებით ორი წელია, რაც კოლეჯ „სპექტრთან“ დავიწყეთ ურთიერთობა. განვახორციელეთ საკმაოდ დიდი ინვესტიცია კოლეჯში, რაც გულისხმობდა თანამედროვე აპარატების შეტანას, დანერგვას და ახალი სპეციალობის განვითარებას — მიწისქვეშა კომუნიკაციების სისტემების მშენებლობა, რაზეც ჩვენი კომპანიაა ორიენტირებული. როგორც ყველა კომპანია და კერძო სექტორის წარმომადგენელი, ჩვენც კვალიფიციური კადრების საკმაო დეფიციტს განვიცდით, თუმცა ყველანაირად ვცდილობთ, გავაღრმავოთ სტუდენტებში ცოდნა, ავუმაღლოთ კვალიფიკაცია. მაგალითად „სპექტრიდან“ ჩვენთან 20 სტუდენტია უკვე დასაქმებული. მთელი საქართველოს მასშტაბით ვიწყებთ გრანდიოზულ სამუშაოებს და მეტი კადრი დაგვჭირდება, რისთვისაც უფრო მეტ თანხას ჩავდებთ განათლებაში.“
პროფესიული კოლეჯებისა და კერძო ბიზნესის თანამშრომლობა, ამ დრომდე, ინდივიდუალური ხელშეკრულებების საფუძველზე ხდებოდა. დაგეგმილი რეფორმის შედეგად კი, სისტემური მიდგომა დაიწყება. დამსაქმებლის ჩართულობა მნიშვნელოვნად გაიზრდება, ასევე გამოიკვეთება შრომის ბაზარზე ორიენტირებული პროფესიები.
პროფესიული განათლების რეფორმის გეგმა, რომელიც პრემიერმა, განათლების მინისტრთან ერთად, საზოგადოებას წარუდგინა, მომავლის ნაწილია და საბოლოო სახე 2017 წელს უნდა მიიღოს. დღეისათვის კი, საქართველოში, 80-ზე მეტი კერძო კოლეჯი და 34 სახელმწიფო სასწავლებელია, სადაც პროფესიული პროგრამებით ასწავლიან. ერთ-ერთი ასეთი ტექნიკური, საინჟინრო მიმართულების მქონე კოლეჯია „სპექტრი“. როგორც კოლეჯის დირექტორი მათე ტაკიძე ამბობს, ბოლო პერიოდში პროფესიონალ კადრებზე მოთხოვნა იმდენად გაიზარდა, რომ თავად კერძო კომპანიები დებენ ინვესტიციებს პროფესიულ სასწავლებლებში და ტექნიკურ აღჭურვას ახორციელებენ. შედეგად, მისი სტუდენტები ამავე კომპანიაში საქმდებიან. „კერძო სექტორთან ურთიერთობა ჩვენთვის მნიშვნელოვანია. განსაკუთრებით ბოლო წლების განმავლობაში, ეს ძალიან აქტუალური გახდა. ბევრ კომპანიასთან ვთანამშრომლობთ და ძალიან წარმატებით. უფრო მეტსაც ვიტყვი, ბევრი კომპანია ჩვენთან მუშაობს არა მხოლოდ სხვადასხვა სახის მემორანდუმზე, არამედ გარკვეული ტიპის ინვესტირებებით და ბევრმა მათგანმა კოლეჯის განვითარებაში უსერიოზულესი როლი შეასრულა. მაგალითად, როგორც ინვესტირება, განხორციელდა თანამედროვე ტექნოლოგიური ლაბორატორიების მოწყობა, ასევე პედაგოგების გადამზადება, ლიტერატურის დაბეჭდვა, უცხოეთში მივლინებები და უცხოელი ექსპერტების ჩამოყვანა ადგილზე, რაც უმნიშვნელოვანესია პროფესიული სეგმენტის განვითარებაში.
სულ უფრო და უფრო იზრდება მოთხოვნა პროფესიულ კადრებზე, მოთხოვნას და მიწოდებას შორის გარკვეული დისბალანსია. საქართველოში მოთხოვნადი გახდა, მაგალითად, სამშენებლო ტექნოლოგიური მიმართულებების მუშახელი. პრემიერ-მინისტრის დღევანდელი ინიციატივა უმნიშვნელოვანესი იყო. ეს არის გრძელვადიანი პერსპექტივა მდგრადობის, რაც ბიზნესს უხსნის ხელს, რომ მოვიდნენ და პროფესიული განათლების სეგმენტში ჩადონ გარკვეული ინვესტიცია. ასე რომ, ძალიან კარგი დასაწყისია და პროფესიული განათლების სეგმენტის განვითარებისთვის გადაგმული უმნიშვნელოვანესი ნაბიჯია.“
პროფესიული განათლების რეფორმის გეგმის წარდგენისას პრემიერ-მინისტრმა, კურსდამთავრებულთა დასაქმების ხელშეწყობასთან ერთად, მათ მიერ საკუთარი ბიზნესის წამოწყებაში სახელმწიფოს ჩართულობაზეც ისაუბრა. სახელმწიფო პროფესიულ სასწავლებლებსა და ბიზნეს სექტორს შორის ერთგვარი მედიატორის როლს შეასრულებს, რათა მომავალი კადრები ბაზარზე არსებული მოთხოვნების შესაბამისად მომზადდნენ.
პროფესიული განათლების პროგრამა, მთავრობის გეგმის მიხედვით, 2017 წლიდან უნდა ამოქმედდეს. კოლეჯის ხელმძღვანელები ფიქრობენ, რომ ამ რეფორმის ფარგლებში, ის, რასაც კომპანიებთან ურთიერთობისას ინდივიდუალურად აკეთებდნენ, უკვე სისტემურ სახეს მიიღებს.
მოამზადა ლალი თვალაბეიშვილმა
|