2015-12-17 წარუშლელი შთაბეჭდილება, რომელმაც ჩემი მომავალი გერმანიას დაუკავშირა რუბრიკის სტუმარია გიორგი ბრეგაძე,
დრეზდენის ტექნიკური უნივერსიტეტის სტუდენტი
— თავდაპირველად სწავლობდი თბილისის 69-ე საშუალო სკოლაში, შემდეგ სწავლა თბილისის 191-ე საშუალო სკოლაში გააგრძელე და სრული საშუალო განათლების ატესტატიც აქ მიიღე... როგორ გახსენდება მოსწავლეობის წლები, შენი მასწავლებლები... გარკვეულწილად, განსაზღვრა თუ არა სკოლამ შენი პროფესიული მომავალი?
— სკოლის მასწავლებლებზე კეთილი მოგონებები შემომრჩა, რასაც ვერ ვიტყვი იმ ხანაზე, როცა მოსწავლეობამ მომიწია. ეს იყო ავადმოსაგონარი 90-იანი წლების დასაწყისი. რა დამავიწყებს ნავთქურის სუნით გაჟღენთილ კაბინეტებსა და ნავთქურის გარშემო შემომსხდარ შეციებულ მოსწავლეებს!.. დედაც მასწავლებელი იყო — ის მასწავლიდა ბიოლოგიას ორივე სკოლაში.
— უმაღლესი განათლების მისაღებად საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ჰუმანიტარულ-ტექნიკურ ფაკულტეტს ირჩევ, რამ განაპირობა პროფესიის არჩევანი?
— დიახ, ტექნიკურ უნივერსიტეტში გავაგრძელე სწავლა, საერთაშორისო ეკონომიკის სპეციალობა ავირჩიე. ეს მამაჩემის იდეა იყო. მათემატიკა და უცხო ენები მიყვარდა და მირჩია, საერთაშორისო ეკონომიკაზე ჩააბარეო.
— ტექნიკური უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ დაად-ს გაცვლითი პროგრამით გერმანიაში მიემგზავრები.. რატომ აირჩიე განათლების მისაღებად ეს ქვეყანა?
— გერმანიის არჩევა გერმანული ენის ცოდნამ განაპირობა. მამაჩემი პატარაობიდან მასწავლიდა გერმანულს და, სკოლას რომ ვამთავრებდი, ენა უკვე კარგად ვიცოდი, გერმანულ მოთხრობებს ვთარგმნიდი ქართულად.
— ამჟამად, სწავლობ გერმანიაში, დრეზდენის ტექნიკურ უნივერსიტეტში, ენათმეცნიერების ფაკულტეტზე... მიამბე ამ სასწავლებლის ისტორია
— დრეზდენის ტექნიკური უნივერსიტეტი გერმანიის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი უნივერსიტეტია, რომელსაც (სახელწოდების მიუხედავად) თითქმის ყველა ფაკულტეტი აქვს, მათ შორის ჰუმანიტარული და სამედიცინო. მახსენდება ერთი საინტერესო ფაქტი ამ უნივერსიტეტის ისტორიიდან (ერთ-ერთ ლექციაზე მოვისმინე) — დრეზდენის უნივერსიტეტში პირველი სტუდენტი ქალი მე-20 საუკუნის დასაწყისში, 1908 წელს მიუღიათ, რაც იმ დროს დიდი მოვლენა ყოფილა, მანამდე გერმანიის უნივერსიტეტებში მხოლოდ ვაჟები სწავლობდნენ.
— სტიპენდიები და გრანტები უცხოელი სტუდენტებისთვის. რა პრივილეგიებით სარგებლობენ წარჩინებული სტუდენტები? არის თუ არა მათთვის რაიმე შეღავათები?
— უცხოელი სტუდენტები თითქმის იმავე პირობებითა და შეღავათებით სარგებლობენ, როგორითაც გერმანელი სტუდენტები. ყველაზე დიდი შეღავათი გერმანულ უნივერსიტეტებში უფასო სწავლებაა და ეს ვრცელდება როგორც გერმანელ, ასევე უცხოელ სტუდენტებზე. სტიპენდიები და გრანტები არსებობს, მაგრამ არა ავტომატურად. სტიპენდიის მისაღებად საჭიროა განაცხადის შეტანა შესაბამის ფონდში. გერმანიაში სახელმწიფო სტიპენდიის ყველაზე დიდი ფონდია ე.წ. Bafog (Begabtenforderung — ნიჭიერთა ხელშეწყობა). უცხოელი სტუდენტებისთვის და გერმანიის საზღვრებს გარეთ სწავლის მსურველი გერმანელი სტუდენტებისთვის არის DAAD (გერმანული აკადემიური გაცვლითი სამსახური), რომლის სტიპენდიის მიღებაც, აგრეთვე, განაცხადის საფუძველზე ხდება, თანაც განმცხადებლის წარმომავლობის ქვეყნიდან. მე თვითონ სამჯერ ვიყავი DAAD-ს სტიპენდიატი და ყველას ვურჩევ, უნივერსიტეტში სწავლის რომელიმე ეტაპზე მაინც, მიმართონ დაად-ს სტიპენდიისთვის!
საერთოდ გერმანიის უნივერსიტეტებში უცხოელი სტუდენტების მიმართ ძალიან კეთილგანწყობილნი არიან. მისწავლია გერმანიის სამ და ავსტრიის ერთ უნივერსიტეტში და ეს კეთილგანწყობა ყველგან იგრძნობა. ყველა უნივერსიტეტშია უცხოეთის განყოფილება (Akademisches Auslandsamt), რომელსაც ევალება უცხოელი სტუდენტების მიღება, სწავლის პროცესის შესახებ ინფორმაციის მიწოდება და სხვ. გარდა ამისა, პროფესორ-მასწავლებლებიც ძალიან კეთილგანწყობილნი არიან, აფასებენ უცხოელი სტუდენტების მოტივაციას, გერმანულის ცოდნას და ყველანაირად ცდილობენ დახმარებას.
— რა შეგიძლია გვიამბო სასწავლო პროგრამებისა და ლექციების შესახებ. რამდენადაც ვიცი, ასეთ სასწავლებლებში ლექციების წასაკითხად ცნობილ ადამიანებს იწვევენ, ვინ არიან ისინი?
— გერმანიაში ცნობილ ადამიანებს არასავალდებულო (კლასგარეშე) ლექციის წასაკითხად, რაიმე კონკრეტულ თემაზე სასაუბროდ იწვევენ. ჩვეულებრივ კი, ლექცია-სემინარებს ატარებენ პროფესიონალი ლექტორები, პროფესორები, რომლებიც სწავლებითა და მეცნიერული კვლევით არიან დაკავებული.
— რა როლი უჭირავს გერმანიაში საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკებს?
— საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკები ყველაზე დიდი ბიბლიოთეკებია. დრეზდენში არის საუნივერსიტეტო და ფედერალური მხარის ბიბლიოთეკა. რამდენადაც ვიცი, საქსონიის მხარეში ეს ყველაზე დიდი ბიბლიოთეკაა. უზარმაზარი სამკითხველო და სამუშაო დარბაზებია, რომლებიც სემესტრის განმავლობაში სულ სავსეა და ჭირს თავისუფალი ადგილის მონახვა. აქ მოდიან სტუდენტები გამოცდებისთვის მოსამზადებლად, რეფერატების დასაწერად, საკურსო და სხვა ნაშრომებზე სამუშაოდ. ერთი სიტყვით, სტუდენტური ცხოვრება წარმოუდგენელია ბიბლიოთეკის გარეშე.
— როგორ ფიქრობ, რა უპირატესობა აქვს ევროპულ მოწინავე უმაღლეს სასწავლებლებს ქართულთან შედარებით? რა შეგიძლია გვიამბო სასწავლო პროგრამების, ლექციებისა და პროფესორ-მასწავლებლების შესახებ, რა მსგავსება და განსხვავებაა მათსა და ჩვენს პროფესორ-მასწავლებლებს შორის?
— ჩემი აზრით, ევროპული მოწინავე უნივერსიტეტის დიპლომი ცოდნისა და მომზადების უფრო მაღალი დონის დამადასტურებელია, ვიდრე ქართული დიპლომი. სასწავლო პროგრამა და ცოდნის შეფასება ევროპაში უკეთესადაა ორგანიზებული და სტრუქტურირებული, ვიდრე საქართველოში. თუმცა, საქართველოში სტუდენტებსა და პროფესორ-მასწავლებლებს შორის უფრო ახლო ურთიერთობაა, რაც სტუდენტებისთვის ცოდნისა და გამოცდილების გადაცემას უწყობს ხელს და სწავლებისა და სწავლის ხარისხს ამაღლებს.
— რა შეგიძლია გვითხრა შენი სამუშაო გამოცდილების შესახებ... სოციალური უზრუნველყოფის სისტემის დაწესებულებაში რეგისტრაციის შემდეგ უცხოელ სტუდენტებს, სწავლის პირველივე წლიდან, უფლება აქვთ იმუშაონ ნახევარ განაკვეთზე, გაქვს თუ არა მუშაობის შესაძლებლობა, სწავლის პარალელურად?
— დიახ, ამის საშუალება ნამდვილად არის. გიოტინგენის უნივერსიტეტში ეკონომიკის მაგისტრატურაში სწავლისას სხვადასხვა ადგილას ვმუშაობდი ნახევარ განაკვეთზე და თითქმის ყველა სამუშაო სოციალური უზრუნველყოფის სამსახურის (Arbeitsamt) დახმარებით მივიღე. ამის მეშვეობით უფრო მეტად ჩავერთე გერმანიის სოციალურ ცხოვრებაში, უკეთესად და სხვა კუთხით ავითვისე გერმანული ენა. თუმცა, როცა მუშაობ, ძნელი ხდება უნივერსიტეტის დროულად დამთავრება — სწავლის დროის გაგრძელება და სასწავლო პროგრამის გადავადება გიწევს.
— რა მიგაჩნია ყველაზე დიდ წარმატებად, რისთვისაც მიგიღწევია, რას მიიჩნევ ყველაზე მეტად მნიშვნელოვნად და საამაყოდ?
— უყოყმანოდ შემიძლია ვთქვა, რომ ჩემთვის ეს იყო დაად-ს პირველი სტიპენდიის მოპოვება და გერმანიაში სწავლა 1999/2000 წლებში, რამაც ჩემზე წარუშლელი შთაბეჭდილება მოახდინა, ფაქტობრივად, განსაზღვრა ჩემი მომავალი და ის გერმანიას დაუკავშირა.
— როგორც ვიცი, გერმანიაში ოჯახთან ერთად ცხოვრობ... სად და როგორ ატარებთ თავისუფალ დროს? მიამბე, როგორ ცხოვრობენ გერმანელი ახალგაზრდები, რა არის მათთვის პრიორიტეტული?
— დიახ, დრეზდენში ოჯახთან ერთად ვცხოვრობ — მეუღლე ელენე ბედუკაძე და 5 წლის ქალიშვილი ანა. ჩვენს სახლთან ახლოს უზარმაზარი პარკია, ე.წ. „დიდი ბაღი“ (Großer გarten). კარგ ამინდში იქ მივდივართ ხოლმე სასეირნოდ.
დრეზდენი საქსონიის მხარის დედაქალაქია, რომლის მოსახლეობის რაოდენობა ნახევარ მილიონამდეა. გერმანიის ერთ-ერთი ულამაზესი ქალაქია, გამოირჩევა არქიტექტურული ღირსშესანიშნაობებით. დრეზდენის გალერეა (ცვინგერი) მსოფლიო მნიშვნელობის სამხატვრო გალერეაა.
გერმანელი ახალგაზრდებისთვის პრიორიტეტულია სწავლა, შემეცნების თვალსაზრისით, კითხვა, სხვა ქვეყნებში მოგზაურობა, უცხო ენების ათვისება და სპორტი.
ჩვენი ქალიშვილის, ანას, საბავშვო ბაღის ერთ-ერთმა აღმზრდელმა, ჩვენი ოჯახის მეგობარმა, სამსახურს თავი დაანება და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში (ტაილანდი, ბირმა, ინდონეზია) წავიდა სამოგზაუროდ. ცოტა ხნის წინ, კუნძულ ბალიდან, ღია ბარათი გამოგვიგზავნა, ველოსიპედით დავსეირნობ პლაჟზე და სოფლებში ერთიმეორეზე ლამაზი ტაძრების ცქერით ვტკბებიო. მანამდე შვებულებას ინგლისსა და პორტუგალიაში ატარებდა ხოლმე. ყველაზე მეტად პლაჟზე გაშლილ კარავში ცხოვრება მოსწონდა. მოკლედ, განსხვავება აქაურ და ჩვენებურ ცხოვრების წესს შორის თვალში საცემია, რაც, ცხადია, გასაკვირი არ არის. გერმანელებსა და ჩვენ ხომ განვითარების სხვადასხვა გზა გვაქვს გავლილი. ერთი ამბავი მახსენდება. დრეზდენში ახალი ჩამოსულები ვიყავით, ქალიშვილი გაგვიხდა ავად და გვიან ღამით წავიყვანეთ ექიმთან საავადმყოფოში. უკან რომ ვბრუნდებოდით, ჩემს მეუღლეს სადღაც ხელჩანთა დასჩა. მის საძებნელად მივბრუნდით, მაგრამ ამაოდ გავისარჯეთ — ვეღარ ვიპოვეთ. ხელჩანთაში გვქონდა საბუთები და ფული, 300 ევროს ოდენობით.
სამი დღის შემდეგ, როცა თითქმის დავიწყებული გვქონდა ეს ამბავი, შინ პოლიციელმა მოგვაკითხა და გვითხრა, თქვენი ხელჩანთაა ნაპოვნი, მობრძანდით და ჩაიბარეთო. უცნობ მპოვნელს ხელჩანთა პოლიციაში მიუტანია. ჩვენი 300 ევროც შიგ იდო ხელუხლებლად. მპოვნელს მისთვის კანონით გათვალისწინებულ ნაპოვნი თანხის 5%-ზეც კი უარი უთქვამს. ასეთ კეთილშობილებას აქ ყოველ ნაბიჯზე წააწყდებით.
— პატარა როგორ შეეჩვია უცხო გარემოს?
— თავიდან, ვიდრე გერმანულს ისწავლიდა, ცოტა მოწყენილი იყო. ექვსი თვის მერე ყველაფერი ესმოდა და ლაპარაკსაც ახერხებდა. საბავშვო ბაღი ძალიან მოსწონს. ხშირად დაჰყავთ ექსკურსიებზე. მოინახულეს დრეზდენის ცნობილი გალერეა, პილნიცის სასახლე, ახლახან ქალაქის სახანძრო სამსახურს ესტუმრნენ. პილნიცის სასახლეში რომ მიჰყავდათ ბავშვები, არ ვიცოდი და იმ დღეს ცოტა გვიან მივიყვანე ანა ბაღში — ჯგუფი უკვე გამგზავრებულიყო. ანა ატირდა. შეგიძლიათ ჯგუფს წამოეწიოთო, გვითხრა აღმზრდელმა და გზაც მიგვასწავლა. პილნიცის სასახლე მდინარე ელბის ნაპირზე მდებარეობს. ბორნით გადავლახეთ მდინარე და ჯგუფს ზედ სასახლესთან წამოვეწიეთ. ესეც ერთგვარი თავგადასავალი აღმოჩნდა ანასთვის — ინერვიულა, მაგრამ „ბედნიერმა ფინალმა“ გაახალისა!
— გიორგი, დამეთანხმები ალბათ, რომ განათლების მიღება საზღვარგარეთ ქართველი ახალგაზრდებისთვის სულ უფრო და უფრო პოპულარული ხდება. ნებისმიერი ადამიანი, რომელსაც სურს თავის პერსონალურ რეზიუმეში „ოქროს ასოებით“ შეავსოს განათლების გრაფა, არჩევანს უცხოეთზე აკეთებს. თუმცა, საერთაშორისო განათლების სამყაროში შესასვლელად შესაძლოა ახალგაზრდებს გზა ადვილად აერიოთ. სწორი არჩევანის გაკეთება, საჭირო გამოცდილებისა და ცოდნის გარეშე ძნელია. რას ურჩევდი საზღვარგარეთ ცოდნის გაღრმავების მსურველ ახალგაზრდებს?
— ჩემი რჩევა იქნება, რომ რაც შეიძლება ადრეული ასაკიდან დაიწყონ უცხო ენების შესწავლა. ეს, ალბათ, ყველაზე საჭირო რამაა, რითიც შეიძლება უცხოეთში სწავლისთვის მოემზადოს ახალგაზრდა.
— როცა საქართველოდან ასე შორს ხარ, რა გენატრება ყველაზე მეტად?
— ყველაზე მეტად მენატრება მამაჩემი და ჩემი სოფელი — ნიკორწმინდა.
— რა არის შენთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი და ღირებული, რაც გერმანიაში გატარებულმა პერიოდმა მოგცა?
— ტოლერანტობა.
— გიორგი, შენ იყავი ლიტერატურული პრემია „საბას“ ნომინანტი. ქართულად თარგმნე გერმანელი მწერლების, ნობელის პრემიის ლაურეატების — ჰერმან ჰესესა და ჰაინრიხ ბიოლის — მოთხრობები, რომელიც წიგნად გამოიცა, სახელწოდებით: „გერმანული გროტესკის მცირე ანთოლოგია“. ეს წიგნი იყო ლიტერატურული პრემია „საბას“ ფინალისტი. რა შეგიძლია გვითხრა ამ თარგმანების შესახებ, რატომ მაინცდამაინც ეს მწერლები?
— ეს მოთხრობები ჯერ კიდევ სწავლისას ვთარგმნე. ჰერმან ჰესე და ჰაინრიხ ბიოლი — ჩემი საყვარელი მწერლები არიან. ვთარგმნიდი იმას, რაც ყველაზე მეტად მომწონდა და ქართულად ჯერ არ იყო ნათარგმნი.
— როგორც ცნობილია, გერმანულ ენაზე თარგმნე ვაჟა-ფშაველას მოთხრობები, რომელიც ერთ წიგნად გამოიცა, სათაურით — „სათაგური და სხვა მოთხრობები“. რომელი მოთხრობებია შესული კრებულში და როგორი გამოხმაურება მოჰყვა გერმანელების მხრიდან ვაჟას მოთხრობებს?
— კრებულში შესულია ვაჟა-ფშაველას ცნობილი მოთხრობები. ეს კრებული, სამწუხაროდ, ბესტსელერი არ გამხდარა გერმანიაში, მაგრამ საქართველოთი დაინტერესებულ წრეებში ინტერესი გამოიწვია.
ესაუბრა მაკა ყიფიანი
|