2015-10-29 კოსმოპოლიტური გარემო და პრაქტიკული ასპექტებით გაჯერებული პროგრამები რუბრიკის სტუმარია მარიკა ქურდაძე,
ბარსელონას ავტონომიური
უნივერსიტეტის (UAB) სტუდენტი
— მარიკა, მოსწავლეობის პერიოდი ახალციხის პირველ საჯარო სკოლაში გაატარე. რამდენად წარჩინებული მოსწავლე იყავი და როგორ გახსენდება იქ გატარებული წლები, განსაზღვრა თუ არა სკოლამ შენი პროფესიული მომავალი?
— პირველ რიგში, უღრმესი მადლობა თქვენს რუბრიკას მასპინძლობისთვის. ჩემთვის დიდი პატივია გავუზიარო საკუთარი გამოცდილება საქართველოში მცხოვრებ ახალგაზრდებს და გაზეთის ერთგულ მკითხველს.
სკოლის პერიოდი ძალიან ტკბილად მახსენდება, წარჩინებით — ვერცხლის მედალზე დავამთავრე, რაც ჩემი მასწავლებლების დიდი დამსახურებაა. ჩემი სკოლა იყო ერთ-ერთი მოწინავე ახალი სასწავლო მეთოდების დანერგვის მიმართულებით. მასწავლებლები ცდილობდნენ, მეტი ყურადღება დაეთმოთ მოსწავლეებში ისეთი უნარების განვითარებისთვის, როგორიცაა: კრიტიკული აზროვნება, თვითგამოხატვა, კრეატიულობა და ა.შ. ადრეული პერიოდიდანვე ვცდილობდი ბევრ აქტივობებში მონაწილეობას, როგორც სკოლის შიგნით, ასევე მის ფარგლებს გარეთ, რაც დამეხმარა განმევითარებინა კომუნიკაციის უნარი. განსაკუთრებით მაინტერესებდა ჰუმანიტარული საგნები, ლიტერატურა, ისტორია, გეოგრაფია და ამიტომაც, ჩემი მომავალი პროფესია სოციალურ მეცნიერებებს დავუკავშირე.
— მომავალ ლიდერთა გაცვლითი პროგრამის ფარგლებში (FLEX), როსკომონის საჯარო სკოლაში (მიჩიგანი, აშშ) გაემგზავრე. მიამბე ამის შესახებ
— მეთერთმეტე კლასში ვიყავი, როცა ფლჶხ-ის შესახებ მეგობრისგან გავიგე. გადავწყვიტე, ბედი მეცადა. მაშინ ვერც კი წარმომედგინა, რომ „ამერიკული ოცნება“ რეალობად შეიძლებოდა მექცია. გავიარე საკონკურსო ეტაპი და აპრილის ერთ მშვენიერ დღეს გაისმა ზარი, რომელმაც მამცნო, რომ ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის სტიპენდია მოვიპოვე და, 50 ქართველ მოსწავლესთან ერთად, ერთი წლით, სასწავლებლად ამერიკაში გავემგზავრე. აქვე აღვნიშნავ, რომ ფლჶხ-ის პროგრამა საშუალებას აძლევს ქართველ ახალგაზრდებს სრულიად უფასოდ ისწავლონ ამერიკულ სკოლაში, იცხოვრონ მასპინძელ ოჯახთან ერთად და ახლოს გაიცნონ ამერიკული კულტურა. 2008-2009 წელი მიჩიგანის შტატში გავატარე, ვსწავლობდი როსკომონის საჯარო სკოლაში, ვცხოვრობდი ძალიან საინტერესო და არაჩვეულებრივ ოჯახთან ერთად, რამაც საშუალება მომცა, უკეთ გამეცნო ამერიკული ყოველდღიური ცხოვრება, ღირებულებები და კულტურა, წარმომეჩინა ჩემი სამშობლო და ვყოფილიყავი საქართველოს ელჩი ამერიკის ტერიტორიაზე.
— როგორ დაახასიათებ აშშ-ს სასკოლო განათლების სისტემას?
— ამერიკული განათლების სისტემა ძალიან განსხვავდება ქართული სისტემისგან. სასწავლო პროგრამაში დიდი ადგილი უჭირავს ისეთ საგნებს, რომელიც ხელს უწყობს მოსწავლეში ახალი უნარების განვითარებას. ამერიკულმა გამოცდილებამ დიდი როლი ითამაშა ჩემი, როგორც პიროვნების ჩამოყალიბებაში. ვმონაწილეობდი მოხალისეობრივ აქტივობებში, პროექტებსა და სათემო კამპანიებში, რითაც კიდევ უფრო დავუახლოვდი ადგილობრივ საზოგადოებას და უკეთ გავეცანი კულტურულ თავისებურებებს. გავაცნობიერე, რომ, თუკი მოინდომებ, შესაძლებელია დასახული მიზნის მიღწევა. ასე რომ, ოცნებები ახდება! აქვე ვიტყვი, რომ პროგრამის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილი სწორედ ამ გამოცდილებას უკავშირდება. არსებობს პროგრამის კურსდამთავრებულთა ქსელი, რომელიც საქართველოში დაბრუნებულ პროგრამის მონაწილეებს აერთიანებს. სწორედ ის ახალგაზრდები, რომლებიც სხვადასხვა უნარებით არიან აღჭურვილი, ძალისხმევას არ იშურებენ, რომ თავიანთი მცირედი წვლილი შეიტანონ ქვეყნის წინსვლის პროცესში.
— უმაღლესი განათლების მისაღებად არჩევანს საქართველოს უნივერსიტეტზე აკეთებ...
— სკოლის დასრულების შემდეგ სწავლა გავაგრძელე საქართველოს უნივერსიტეტში, სოციალური მეცნიერებების კუთხით, პოლიტიკისა და საერთაშორისო ურთიერთობების მიმართულებით. პირველივე კურსიდან მოვიხიბლე სასწავლო თემატიკით, ქვეყნებს შორის ურთიერთობით, ეკონომიკური და პოლიტიკური თეორიებით, რომელიც, ერთი შეხედვით, ძალიან აბსტრაქტულია, თუმცა ძალიან საინტერესო. სწორედ ეს თეორიები გაფიქრებს სახელმწიფოს მოწყობის სისტემებზე, სერვისებზე, ინსტიტუტებზე, განვითარების პერსპექტივებსა და რეფორმებზე, რომელთაც პრაქტიკული გამოყენება სწორედ პროფესიონალებმა უნდა მოუძებნონ. ამ შემართებით, უნივერსიტეტის პარალელურად, საერთაშორისო განათლების ამერიკულ საბჭოებში დავიწყე მუშაობა, სადაც პირველი შეხება მქონდა განათლების სფეროსთან, ხოლო უნივერსიტეტის დასრულების შემდეგ, ჩემი პროფესიული საქმიანობა საერთაშორისო ორგანიზაციაში World ვision გავაგრძელე.
— ევროკავშირის გრანტის მოპოვების შემდეგ, სწავლას ესპანეთში, ბარსელონას ავტონომიურ უნივერსიტეტში (ჲაბ) აგრძელებ. რა გზა გაიარე საქართველოდან ესპანეთამდე და რატომ აირჩიე განათლების მისაღებად ეს ქვეყანა, რა პროფესიას ეუფლები და რამ განაპირობა პროფესიის არჩევანი?
— როგორც უკვე აღვნიშნე, სწავლის დასრულების შემდგომ მუშაობა გავაგრძელე ორგანიზაციაში World ვision, რომელიც, საქართველოს მასშტაბით, არაერთ პროექტს ახორციელებს. ერთ-ერთი პროექტის ფარგლებში, ვესტუმრეთ სამცხე-ჯავახეთის მაღალმთიან სოფელს, სადაც, ორგანიზაციის დახმარებით, საჯარო სკოლის მშენებლობა დაიწყო. უამრავი ადამიანი შეიკრიბა ჩვენს დასახვედრად, მათ შორის ბავშვებიც, რომელთა მომავალი განათლების სტატუსი სწორედ ამ სკოლაზე იყო დამოკიდებული. სანახაობა შთამბეჭდავი იყო. მაშინ გავაცნობიერე საერთაშორისო განვითარების, განსაკუთრებით კი განათლების მნიშვნელობა ქვეყნის წინსვლის საქმეში. არსებულმა გარემომ და სამუშაო გამოცდილებამ მიმახვედრა, რომ ეს ის საქმე იყო, რაც მომავალში მინდოდა მეკეთებინა, ხოლო სწავლა საერთაშორისო განვითარების კუთხით უნდა გამეგრძელებინა, კერძოდ კი — განათლების მენეჯმენტის სფეროში.
აქვე აღვნიშნავ, რომ სამუშაო გამოცდილება ძალიან მნიშვნელოვანია, განსაკუთრებით დამწყები პროფესიონალებისთვის. მუშაობის პროცესში ნათლად ერკვევი შენს ძლიერ და სუსტ მხარეებში, პრაქტიკულად ახორციელებ თეორიას, ეცნობი სფეროს და აცნობიერებ საკუთარ ინტერესებს, რაც აზუსტებს სწავლის მომავალ სფეროს. მას შემდეგ, რაც გამოიკვეთა ჩემი ინტერესები, გადავწყვიტე განვითარების სექტორში არსებული აკადემიური და პრაქტიკული პროგრამების გარშემო საფუძვლიანი კვლევა ჩამეტარებინა. როგორც აღმოჩნდა, ქართულ უნივერსიტეტებში მსგავსი კურიკულუმის მიწოდება არ ხდება. თუმცა, ამ მხრივ, საკმაოდ წარმატებულია დასავლეთის ქვეყნების პრაქტიკა. კვლევის პროცესში აღმოვაჩინე ერასმუს მუნდუსის პარტნიორობის პროგრამა, რომელიც ევროკავშირის მიერაა დაფინანასებული და საშუალებას აძლევს სტუდენტებს, ევროკავშირის სტიპენდიის დახმარებით, განათლება მიიღონ ევროპულ უნივერსიტეტებში. გავიარე საკონკურსო ეტაპი და მოვიპოვე ევროკავშირის გრანტი, რომელმაც საშუალება მომცა სწავლა ბარსელონას ავტონომიურ უნივერსიტეტში გამეგრძელებინა. იგი ერთ-ერთი მოწინავეა ევროპის უნივერსიტეტებს შორის, განათლების და საერთაშორისო განვითარების მიმართულებით.
ესპანეთში სწავლა წელს დავიწყე, მომავალ სემესტრს ნორვეგიაში, ოსლოს უნივერსიტეტში გავივლი, რომელსაც განათლების სფეროში უდიდესი გამოცდილება აქვს. პროფესიული მიმართულებით, სასწავლო გეგმა საშუალებას იძლევა, ზედმიწევნით შევისწავლოთ განათლების პოლიტიკა და მისი ზეგავლენა საერთაშორისო განვითარებაზე. ეს ძალიან მნიშვნელოვანი პროცესია, რომელსაც განვითარებადმა ქვეყნებმა, განსაკუთრებით კი პატარა სახელმწიფოებმა, ფეხი სწრაფად უნდა აუწყონ. ეს თემატიკა საკმაოდ პრობლემატურია ჩვენს რეალობაში. ვიმედოვნებ, აქ მიღებული ცოდნა სასარგებლო იქნება ჩვენი განათლების სისტემის ხელშეწყობისა თუ გაუმჯობესებისთვის.
— რა წესით გამოიყოფა სტიპენდიები და გრანტები უცხოელი სტუდენტებისთვის. რა პრივილეგიებით სარგებლობენ წარჩინებული სტუდენტები, არის თუ არა მათთვის რაიმე შეღავათები და, ნაწილობრივ მაინც, აკმაყოფილებს თუ არა სტიპენდია სტუდენტის მოთხოვნებს?
— ხშირია შემთხვევები, როდესაც უცხო ქვეყნის მთავრობები, საერთაშორისო ფილანტროპული ორგანიზაციები, საელჩოები, უნივერსიტეტები და ა.შ. აწესებენ საგრანტო პროგრამებს სტუდენტებისთვის. მათი უმეტესობა საკონკურსო ელემენტს მოიცავს, რაც იმას ნიშნავს, რომ კონკურენცია საკმაოდ მაღალია. თუმცა, მონაწილეობის და საკუთარი ძალების მოსინჯვის შანსი ყველას ეძლევა. მსგავსი ინიციატივა აქვს, მაგალითად, აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტს და ევროკავშირს, რომელთა პროგრამები სტუდენტებს სრული დაფინანსების სქემას სთავაზობენ. სტიპენდიის ფარგლებში, სრულად ფინანსდება სწავლის გადასახადი, ჯანმრთელობის დაზღვევა და ცხოვრების ხარჯი, რაც, დამეთანხმებით, არც თუ ურიგო შემოთავაზებაა იმ პირობებში, როცა განათლების მიღება სულ უფრო და უფრო ძვირი ჯდება. მსგავს კონკურსებში ყველა პროგრამას განსხვავებული კრიტერიუმი აქვს, თუმცა, კანდიდატის მოტივაცია, აკადემიური მოსწრება და სამომავლო ხედვა, მიღებული ცოდნის გამოყენების კუთხით, ძალიან მნიშვნელოვანია.
— როგორ ფიქრობ, რა უპირატესობა აქვს ევროპულ მოწინავე უმაღლეს სასწავლებლებს ქართულთან შედარებით? რა შეგიძლია გვიამბო სასწავლო პროგრამების, ლექციებისა და პროფესორ მასწავლებლების შესახებ, რა მსგავსება და განსხვავებაა ევროპულ უმაღლეს სასწავლებლებსა და ქართულს შორის?
— როდესაც ვსაუბრობთ ქართულ და დასავლურ უნივერსიტეტებზე, რამდენიმე საკითხი უნდა გავითვალისწინოთ. კურიკულუმის და აკადემიური პროგრამების კუთხით, ევროპულ უნივერსიტეტებს დიდი ხნის ისტორია და გამოცდილება აქვთ. ძალიან ბევრი პროფესიული მიმართულება, მათ შორის, ჩემი განხრაც, ჯერ კიდევ არ არის ათვისებული ქართულ განათლების ბაზარზე. ამასთანავე, დიდი სხვაობაა ტექნიკური და ინფრასტრუქტურული აღჭურვის მიმართულებითაც. როგორც წესი, უნივერსიტეტები აღჭურვილია თანამედროვე ტექნოლოგიებით, ბიბლიოთეკებით, სადაც ლიტერატურა, სამეცნიერო ნაშრომები, სტატიები მუდმივ რეჟიმშია ხელმისაწვდომი. უნივერსიტეტი უზრუნველყოფს სტუდენტური საცხოვრებლების მშენებლობას, რათა სტუდენტებმა თავი კომფორტულად იგრძნონ სასწავლო გარემოში. სასწავლო პროცესს რაც შეეხება, ლექციების მიმდინარეობა ძალიან საინტერესო, დატვირთული და, ამასთანავე, ინტერაქტიულია. სასწავლო პროგრამები, თეორიულთან ერთად, პრაქტიკულ ასპექტს მოიცავს, მაგალითად, სტაჟირების პროგრამას, საველე სამუშაოს ან კვლევას შესაბამის სფეროში. ასევე მნიშვნელოვანია გარემო, რომელშიც სტუდენტი იძენს ცოდნას. ჩემთან ერთად სალექციო კურსს ესწრება 20 სტუდენტი, 20 სხვადასხვა ქვეყნიდან. ამ შემთხვევაში, სტუდენტებს ცოდნის და გამოცდილების გაზიარების საშუალება აქვთ, რაც კიდევ უფრო აფართოებს განათლების საზღვრებს და მულტიკულტურულ, კოსმოპოლიტურ გარემოს ქმნის.
— რა როლი უჭირავს ესპანეთში საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკებს?
— ბიბლიოთეკები საუნივერსიტეტო კომპლექსის განუყოფელი ნაწილია. როგორც წესი, ისინი აღჭურვილია თანამედროვე ტექნოლოგიებით, ლიტერატურით, სამეცნიერო სტატიებით, ჟურნალებით და ა.შ. ბიბლიოთეკებში კომფორტული სივრცეა, რათა სტუდენტმა მისთვის სასიამოვნო გარემოში შეძლოს მეცადინეობა. ჩემს უნივერსიტეტს 5 ბიბლიოთეკა აქვს. ყველა მიმართულებას, მაგალითად, სოციალური მეცნიერებების, ეკონომიკის, იურიდიულ, საბუნებისმეტყველო მეცნიერების დეპარტამენტებს ცალ-ცალკე ბიბლიოთეკები აქვთ, რომლებიც იმ კონკრეტულ სფეროში არსებულ ყველა ლიტერატურულ მასალასა და არტეფაქტებს აერთიანებს. ასევე, მათი სამუშაო გრაფიკი ძალიან მოსახერხებელია სტუდენტებისთვის. ბიბლიოთეკების უმეტესობა გვიან საღამომდე მუშაობს, ზოგიერთი — მთელი წლის განმავლობაში, 365 დღე, ხელმისაწვდომია.
— მარიკა, ახალგაზრდებისთვის საერთაშორისო განათლების სამყაროში შესვლა არც ისე ადვილია. სწორი არჩევანის გაკეთება, საჭირო გამოცდილებისა და ცოდნის გარეშე, ძნელია. რას ურჩევ საზღვარგარეთ ცოდნის გაღრმავებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების სურვილის მქონე ახალგაზრდებს?
— თქვენი ზოგიერთი მკითხველი, ალბათ, ყოფილა სიტუაციაში, როდესაც უნივერსიტეტს ამთავრებ და სრული გაურკვევლობის შეგრძნება გეუფლება. რეალურად, სტუდენტების უმეტესობა ცდილობს მაშინვე განაგრძოს სწავლა შემდეგ ეტაპზე, თუმცა ძალიან ბევრ მათგანს ბოლომდე არ აქვს გაცნობიერებული საკუთარი პროფესიის პრაქტიკული მხარე. ზოგი აბარებს იმიტომ, რომ სოციალური ზეწოლა მაღალია. ხშირად გაიგონებთ ფრაზებს — „ბარემ, ჩააბარე, დრო არ დაკარგო“ და ა.შ. ან სწავლას აგრძელებს იმიტომ, რომ სამსახურის შოვნის იმედი არ აქვს, ან, ვაჟების შემთხვევაში, სწავლის გაგრძელების გადაწყვეტილება პირდაპირპროპორციულად ნიშნავს სავალდებულო სამხედრო სამსახურის გადავადებას. აქ კვლავაც ვაწყდებით უამრავ პრობლემას, თუმცა მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ სწავლის გაგრძელება, განსაკუთრებით საერთაშორისო დონეზე, მოითხოვს სათანადო პრაქტიკულ გამოცდილებას და უნარებს, რომელიც სამუშაო გამოცდილების ხარჯზე უნდა დაგროვდეს. მნიშვნელოვანია, ზუსტად აღმოვაჩინოთ რა არის ის საქმე, რაც მომავალში გვინდა ვაკეთოთ, რის შემდეგაც ბევრად უფრო ადვილია სასწავლო პროგრამის მოძებნა, უნივერსიტეტების განსაზღვრა და ა.შ. არჩევანის გაკეთებისას მნიშვნელოვანია ზედმიწევნით კარგად ვიცოდეთ სასწავლო პროგრამის ამოცანები, მოთხოვნები, შედეგები, ფინანსური გადახდის სქემა და სხვ. ზოგიერთი სასწავლებელი დამატებით ითხოვს საკვალიფიკაციო ტესტების ჩაბარებას, რომელიც წინასწარ უნდა მომზადდეს. კვალიფიკაციის ამაღლების კურსებზეც ანალოგიური პრინციპით შეგვიძლია ვიხელმძღვანელოთ. ასევე, დღევანდელი ინტერნეტსამყარო გვაძლევს საშუალებას, მრავალგზის გადავამოწმოთ და მოვისმინოთ სხვა ადამიანების გამოცდილება და აზრი იმ დაწესებულებაზე, რომელზეც არჩევანს ვაკეთებთ. ეს ხერხი ნამდვილად ბევრ პრობლემას აარიდებს უცხოეთში სწავლის გაგრძელების მსურველებს.
— როგორია ესპანური სტუდენტური ცხოვრება?
— სტუდენტური ცხოვრება აქტიური და სასიამოვნოა. ესპანეთი შესაძლებლობების, ხელოვნების, ისტორიის, სიესტას, ფლამენგოს, გაუდის, პიკასოს და დალის ქვეყანაა, სადაც, დამეთანხმებით, რთულია მოწყენა. როდესაც სწავლით არ ვართ დაკავებული, ვცდილობთ უკეთ გავეცნოთ ადგილობრივ კულტურას, ტრადიციებსა და ღირებულებებს. ესპანელ თანატოლებთან ურთიერთობამ არაერთგზის მიჩვენა, რომ მითი ესპანელების და ქართველების ტიპოლოგიური მსგავსების შესახებ სულაც არ ყოფილა მითი. მსგავსებას ბევრ საკითხში ნახავთ, განსაკუთრებით — ტემპერამენტსა და ემოციურ გამოხატულებაში. დროის აღქმა და გაგება აბსოლუტურად იდენტური გვაქვს. აქაც, როგორც საქართველოში, 3 საათი 3:15 წუთს ნიშნავს.
— მომავალი როგორ გესახება, სად აპირებ დამკვიდრებას? როგორ ფიქრობ, საზღვარგარეთ მიღებული განათლება და დიპლომი საქართველოში დასაქმებაში ითამაშებს თუ არა გადამწყვეტ როლს?
— ამაზე ფიქრი რეალურად მაშინ დავიწყე, როდესაც ჩემი თვითმფრინავი საქართველოს საზღვრებს გასცდა. როდესაც სხვა ქვეყანაში ცხოვრობ, სამშობლოს მიმართ დამკვირვებლის პოზიცია გივითარდება და ნათლად ხედავ წინსვლას, პრობლემას და პერსპექტივას. გაქვს შედარებისა და ანალიზის საშუალება. აკვირდები სფეროებს, „სოციალურ კაპიტალს“, საზოგადოების ქცევას, მობილობას და ა.შ. არსებული პოზიციიდან ნათლად გავაცნობიერე, რომ პრობლემებისა და პერსპექტივის ფონზე, საქართველოში, ინტელექტუალური კაპიტალის მობილიზების საჭიროებაა. თუ ყველა, ვინც უცხოეთში იღებს განათლებას, უარს იტყვის საკუთარი ცოდნის რეალიზებაზე საქართველოში, ქვეყნის განვითარების პერსპექტივაც კარგავს თავის შანსებს. ამ მოცემულობის ფარგლებში, მინდა მიღებული ცოდნა სწორედ განვითარების სფეროს მოვახმარო საკუთარ ქვეყანაში. ამ ეტაპზე რთულია იმაზე საუბარი, რამდენად მომზადებული დახვდება საქართველოს შრომითი ბაზარი ჩემს დიპლომს, თუმცა, მთავარია სურვილი.
— საზღვარგარეთ გატარებულ მცირე პერიოდშიც კი ადამიანი სხვანაირად აფასებს საკუთარ ღირებულებებს. როგორ ფიქრობ, რა მანძილი გვაქვს გასავლელი ევროპამდე?
— ფრაზაში „მე ვარ ქართველი და ამასთანავე ვარ ევროპელი“ ნამდვილად დევს ლოგიკა. ვფიქრობ, ჩვენ იმაზე უფრო ახლოს ვართ ევროპასთან, ვიდრე წარმოგვიდგენია, თუმცა, ნამდვილად არის საკითხები, რომელიც დიდ მუშაობას, ღირებულებების გადაფასებას და გადახედვას მოითხოვს. მიმაჩნია, რომ პირველ რიგში, მეტი ყურადღება უნდა დავუთმოთ მიმღებლობის და ღიაობის გაზრდას. არ უნდა გვაშინებდეს განსხვავებული იდეები, რადგან მრავალფეროვნება სწორედ განსხვავებულობაშია. საზოგადოება მაშინ ხდება ჯანსაღი, როდესაც ახალ ღირებულებებს აღიქვამს არა როგორც ცალსახად ცუდს ან კარგს, არამედ როგორც, უბრალოდ, განსხვავებულს. სწორედ ესაა ევროპული საზოგადოების ხიბლი და მეამაყება, რომ ჩემს სამშობლოს აქვს სურვილი, გაიზიაროს ევროპული ოჯახის დიდი ტრადიცია.
ესაუბრა მაკა ყიფიანი
|