2015-10-01
წარმატებისთვის დასჯილი
ირაკლი თავაძე
სამწუხაროდ, დიდ სპორტში ჩაბმული სტუდენტებისა თუ მოსწავლეებისთვის ისევ ძალიან დიდ პრობლემად რჩება სწავლისა და სპორტული კარიერის შეთავსება, რის გამოც ბევრი იძულებულია, სპორტს თავი დაანებოს. მართალია, პირიქითაც ხდება, თუმცა ეს პრობლემის სიმწვავეს ოდნავადაც არ ამცირებს — მათ არჩევანის გაკეთება უწევთ, ოქროს შუალედის დაჭერას კი მოქმედი კანონმდებლობის გამო, უმეტესად, ვერ ახერხებენ. არადა, მსოფლიომ დიდი ხნის წინ გადაჭრა ეს პრობლემა და ასეთი დილემის წინაშე არ აყენებს თავის მოქალაქეებს — აძლევს საშუალებას, თავისი ნიჭი სრულად განავითარონ. იმის მიუხედავად, რომ ჩვენს მთავრობას ველოსიპედის გამოგონება არ სჭირდება და უკვე აპრობირებული მიდგომების გათვალისწინება მართებს, ამ პრობლემის მოგვარებას არა და არ დაადგა საშველი. ვფიქრობთ, ხელისუფლებას არ აქვს პოლიტიკური ნება, იზრუნოს თავის მოქალაქეებზე და კანონში შეიტანოს ელემენტარული შესწორება, რაც გარკვეულ გამონაკლისს დაუშვებს სპორტულ შეჯიბრებებზე ყოფნისას ან მოსამზადებელ პერიოდში გაცდენილი საათების გამო კლასში ან კურსზე არ ჩატოვონ სპორტსმენი და გაცდენილი საათების ანაზღაურების საშუალება მისცენ.
ამ პრობლემამ არაერთი ქართველი სპორტსმენი დააზარალა. მათ შორის საკმაოდ პერსპექტიულებიც იყვნენ, რომელთაგანაც დიდ შედეგსაც ელოდნენ, მაგრამ თავი დაანებეს სპორტს (მაგალითად, სამედიცინოს სტუდენტი, ქუთაისელი ტყვიის მსროლელი ნინო ფანჩულიძე), იქნებ ზოგი არაა ასეთი გაქანების სპორტსმენი, მაგრამ კლასში მაინც ჩატოვეს...
ამგვარი მიდგომის ბოლო მსხვერპლი ძიუდოში ევროპის ჩემპიონი და ევროპის ახალგაზრდული ოლიმპიური ფესტივალის გამარჯვებული მზია ბებოშვილია, თუმცა მისი ამბავი „ჰეფი ენდით“ დამთავრდა. ის თბილისის 84-ე საჯარო სკოლის მოსწავლეა და ერთ-ერთი მათგანია, ვინც ამ ზაფხულს კონტინენტის პირველობაზე მთელი ევროპა ააფორიაქა და ვისაც ქართული „დინამიტი უწოდეს“, ხოლო ფრანგთა მსოფლიოს, ევროპისა და ოლიმპიურ ჩემპიონ ლუსი დეკოსის ათქმევინა, ქართველმა გოგონებმაც თუ მათი ბიჭებივით დაიწყეს მედლების მოპოვება, ჩვენ რაღა გვეშველება, სად დავიმსახუროთ ჯილდოებიო. ამ ამბებიდან სულ მალე ბებოშვილი და მისი თანაგუნდელები თბილისში გამართული ახალგაზრდული ევროპული ფესტივალის ტრიუმფტორებად მოგვევლინნენ და მაღალხარისხოვანი ჭიდაობით, კარგი გამოსვლით გააოცეს ძიუდოს ქომაგები შინ თუ გარეთ. თუმცა ამ პატარა გოგოს სხვა მიღწევაც ეკუთვნის — 2013 წელს მან ტალინში გამართულ ევროპის 17-წლამდელთა ჩემპიონატში ბრინჯაოს მედალი მოიპოვა, ეს კი არა მხოლლოდ ძიუდოში, არამედ მთლიანად საჭიდაო სახეობებში ქართველ ქალთა პირველი და ისტორიული ჯილდო იყო. თუმცა მისი პრობლემა სწორედ ამის შემდეგ დაიწყო — ევროპის პირველობა მუდამ ივნისში იმართება, ანუ დროში ემთხვევა გამოცდებს სკოლაში. ჰოდა, ბებოშვილსაც მოუხდა მათი გაცდენა, რისთვისაც... კლასში ჩატოვეს...
ბუნებრივია, პატარა გოგომ ეს მძიმედ განიცადა, ბევრიც იბრძოლა მის გამოსასწორებლად, მაგრამ ტატამისგან განსხვავებით, ქართველ ჩინოვნიკებთან ბრძოლა გაცილებით ძნელი და უშედეგო აღმოჩნდა — არაფერმა არ გაჭრა. „რატომ უნდა მერქვას კლასში ჩარჩენილი, მე ხომ სიზარმაცის გამო არ გამიცდენია გამოცდები, წავედი, რათა ჩემი ქვეყანა მესახელებინა და ვასახელე კიდეც, უცხოეთში საქართველოს დროშა ავწიე“ — გულისტკივილით განაცხადა ამ ზაფხულს, ევროპის ჩემპიონობის მოპოვების შემდეგ ბებოშვილმა გაზეთ „ლელოსთან“ ინტერვიუში. მართლაცდა მან ხომ ქვეყანა ასახელა, სამაგიერო კი რით გადავუხადეთ? მით უფრო, ის არ იყო ცუდი აკადემიური მოსწრების მოსწავლე — თავიდან, ვიდრე დიდ სპორტში ჩაებმებოდა, მაღალ ნიშნებზეც სწავლობდა, მერე და მერე კი, როცა სპორტული დატვირთვა გაეზარდა, ცოტა გაუჭირდა ორივეს წარმატებით შეთავსება, მაგრამ მაინც დღე და ღამეს ასწორებდა ოქროს შუალედის საპოვნელად — დილით სკოლაში მიდიოდა, შუადღეზე კი სახლში დაბრუნებული ისადილებდა და როგორც იმავე ინტერვიუში თქვა, ერთ ჩანთას მეორეთი შეცვლიდა და ვარჯიშზე მიდიოდა. საღამოს, იქიდან დაბრუნებული ივახშმებდა და წიგნებს ჩაუჯდებოდა, რაც შუაღამემდე გრძელდებოდა. ის არ ითხოვდა შეღავათს, ითხოვდა მხოლოდ იმას, რომ მიეცათ გამოცდების ჩაბარების უფლება, რათა თავის კლასს დასწეოდა.
წლეულს, ევროპის ჩემპიონობის მოპოვების შემდეგ, ვითარება შეიცვალა და წლევანდელი გაცდენებისთვის არ დაუსჯიათ. მეტიც — როგორც თავად განგვიცხადა, „ლელოში“ გამოქვეყნებული ინტერვიუს შემდეგ დაუკავშირდნენ და გამოცდების ექსტერნად ჩაბარება შესთავაზეს ანუ ის, რასაც თავად ითხოვდა. მაშინ შეთანხმდნენ, რომ გამოცდებს ევროპული ფესტივალისა და მსოფლიოს ჩემპიონატის დამთავრების შემდეგ ჩააბარებდა. მან მართლაც ჩააბარა გამოცდები და ჯერ ისევ ხჳ კლასშია, თუმცა გარკვეული ფორმალობების გავლის შემდეგ დააწევენ თავის კლასს. ევროპის ჩემპიონი და ფესტივალის გამარჯვებული ამჯერად სკოლამაც დააფასა — ახალი სასწავლო წლის დაწყებისას მას ააწევინეს საქართველოს დროშა და მისი მიღწევებისადმი პატივისცემა ყველანაირად გამოხატეს. სკოლის დირექტორი მანანა ბაციკაძე და მთელი პედაგოგიური კოლექტივიც მაქსიმალურად უჭერენ მხარს — ის ახლაც შეკრებაზეა წასული, სადაც ინდივიდუალურად მეცადინეობს, მაგრამ გაცდენებისთვის აღარ ისჯება, ამ ყველაფერს კი მოგვიანებით აანაზღაურებს.
როგორც ვთქვით, ამჯერად ყველაფერი „ჰეფი ენდით“ დასრულდა, თუმცა ყოველთვის ასე როდი ხდება. უცხოეთში ასეთ წარმატებულ სპორტსმენს სკოლაში არათუ მსგავსი პრობლემა არ შეექმნებოდა, ხელისგულზე ატარებდნენ. თუმცა იქნებ დირექტორიც მართალია — ის კანონს იცავს, მაგრამ საქმე სწორედ კანონის უვარგისობაშია, მან არ უნდა დაავალდებულოს დირექტორი, მიიღოს ასეთი არაპოპულარული გადაწყვეტილება. მსგავსი სათუთი საკითხი დამოკიდებული არ უნდა იყოს კონკრეტული პიროვნების (ამ შემთხვევაში — დირექტორის) გულმოწყალებაზე, კანონი უნდა განსაზღვრავდეს, რომ სპორტსმენი არც დაიჩაგროს და არც სწავლაში ჩამორჩეს. არადა, ჩვენთან რატომღაც გავრცელებულია მიდგომა, რომ სპორტისა და სწავლის შეთავსება შეუძლებელია და ორიდან ერთი უნდა აირჩიოს, რაც დასავლეთისთვის სრულიად მიუღებელია და საპირისპირო სტანდარტია დამკვიდრებული. პარადოქსია, მაგრამ ჩვენთან თუ ზემოხსენებული არჩევანის გაკეთებას სთხოვენ, მაგალითად, ჰოლანდიური „აიაქსის“ საფეხბურთო აკადემიაში კარგად სწავლას და მაღალ აკადემიურ მოსწრებას სთხოვენ — ვისაც კარგი ნიშნები არ ჰყავს, არც აჩერებენ. არადა, დღეში ორჯერ ვარჯიშობენ, ანუ სპორტში დატვირთულებს განათლების მიღებასაც ავალებენ. მსგავსი მიდგომაა მთელ დასავლურ სამყაროში. ჩვენგან განსხვავებით, მათ კარგად ესმით, რომ ინტელექტი, აზროვნება, კარგი გონებრივი განვითარება სპორტშიც აუცილებელია და რომ მოაზროვნე სპორტსმენი ბევრად მეტს მიაღწევს.
დასავლეთში ერთნაირი სტანდარტი არ არსებობს, თუმცა ეს ჩვენს კანონმდებლებს ლავირების და მისაღები მეთოდების გადმოღების ბევრად მეტ საშუალებას აძლევს. იქ, მაგალითად, ბევრ ქვეყანაში მოსწავლე სპორტსმენი სკოლის დამთავრების შემდეგ თუ გახდება სტუდენტი, მას შეუძლია, აიღოს აკადემიური და სტუდენტის სტატუსი უნარჩუნდება სპორტული კარიერის ბოლომდე, მისი დასრულების შემდეგ კი დაუბრუნდება სწავლას და შეუძლია, წარმატებული სპეციალისტიც გახდეს. ბავშვებს რაც შეეხება, ბევრი კლუბი სპეციალურად ქირაობს მასწავლებელს, რომელიც შეკრების პერიოდში სასკოლო პროგრამის მიხედვით ამეცადინებს მოსწავლეებს — ფაქტობრივად, შეკრებებზე უტარებს მათ გაკვეთილებს, რათა არ ჩამორჩნენ სწავლაში. გასაგებია, ეს დამატებით ხარჯებთანაა დაკავშირებული, მაგრამ ეს მოდელი, არც ისე ფართოდ, თუმცა მაინც მუშაობს საქართველოში. სამწუხარო ისაა, რომ ბევრ კლუბს არ აქვს საშუალება, დაიქირავოს მასწავლებელი, თუმცა ამაზე დიდი პრობლემა ისაა, რომ ჩვენთან თავად საკლუბო სისტემა არაა განვითარებული. უცხოეთში ბევრგან ისეც ხდება, რომ როცა მოსწავლეები სადმე მიჰყავთ შეკრებაზე, იმავე დასახლებულ პუნქტში არსებულ სკოლაში ესწრებიან გაკვეთილებს და არც ჩამორჩენის საფრთხე ემუქრებათ, ცხადია, ფართოდაა გავრცელებული ექსტერნის წესით ჩაბარების მეთოდიც, როცა ბავშვი დამოუკიდებლად ემზადება და მერე აბარებს გამოცდებს. ბებოშვილის შემთხვევაშიც ასე მოხდა. თუ ამ პრობლემას განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრომ (რაკი საქმე სასწავლო დაწესებულებებს ეხება, უპირველესად, ეს მისი პრეროგატივაა, შემდეგ კი — სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა სამინისტროსი) ერთხელ და სამუდამოდ არ მიხედა, მომავალშიც არაერთხელ შეგვახსენებს თავს. არადა, კიდევ ვიმეორებთ — მოუგვარებელი არაფერია, საჭიროა მხოლოდ პოლიტიკური ნება პრობლემის გადასაჭრელად.
|
