2015-03-26
ახალი საუნივერსიტეტო პროგრამები შეუვალი პრინციპით - მაღალი ხარისხი
მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემას ჩვენს გაზეთში არაერთი წერილი მიეძღვნა, თუმცა თემა იმდენად აქტუალური და მასშტაბურია, პერიოდულად ვაგრძელებთ სქემის სხვადასხვა კომპონენტებზე საუბარს. როგორც ცნობილია, სქემაზე დაყრდნობით, მომზადდა ახალი უმაღლესი საგანმანათლებლო პროგრამები, რომელიც კვალიფიციურ პედაგოგებს მოამზადებს. პირები, რომლებიც ახალი საუნივერსიტეტო პროგრამით მიიღებენ განათლებას და 5 წლის განმავლობაში 300 კრედიტს დააგროვებენ, პირდაპირ მეორე საფეხურზე აღმოჩნდებიან. იმ პირებს კი, რომლებიც პროფესიაში ალტერნატიული გზით შესვლას გადაწყვეტენ, ანუ სხვა პროფესიიდან შევლენ, სკოლებში 60-კრედიტიანი საუნივერსიტეტო პროგრამის დაძლევა მოუწევთ. სწავლების პროცესს მთლიანად სახელმწიფო დააფინანსებს.
რა არის ახალი საუნივერსიტეტო პროგრამა პედაგოგიკის მიმართულებით, რას ისახავს მიზნად სამინისტროს ახალი ინიციატივა და რომელ უმაღლეს სასწავლებლებში ამოქმედდება პროგრამა — ე.წ. განათლების სკოლები — ამის შესახებ საუბრობს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის მოადგილე გიორგი შარვაშიძე:
— ეს ინიციატივა დაკავშირებულია განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ახალ წამოწყებასთან, რომელიც მიზნად მასწავლებელთა 4 კატეგორიად დაყოფას ისახავს. სქემის მიხედვით, გაიზრდება სახელფასო ანაზღაურება, ანუ პედაგოგობა მომხიბვლელი გახდება პროფესიაში შემსვლელებისა და მათთვის, ვინც უკვე მუშაობს სექტორში. რადგან გვჭირდება მასწავლებელთა ახლებურად გადამზადება, განათლების სკოლების მეშვეობით იმ კადრების მომზადება გადავწყვიტეთ, რომლებიც სკოლაში შევლენ. პროგრამა ძალიან ბევრ კომპონენტს მოიცავს, მათ შორისაა 300-კრედიტიანი პროგრამა — ხუთწლიანი სწავლება, რომელიც ბაკალავრიატსა და მაგისტრატურას აერთიანებს. სქემაში პირველი წლიდანვე გათვალისწინებულია სასკოლო პრაქტიკა — ახალგაზრდამ თავიდანვე უნდა გამოსცადოს თავი, რამდენად მზადაა, მოსწონს თუ არა პროფესია, გამოვა თუ არა მისგან პედაგოგი და ა.შ. 4 წელი ძირითად სწავლებას დაეთმობა, მეხუთე წელი კი — სრულად სასკოლო პრაქტიკას და იმ კვლევას, რომელიც უნდა ჩაატაროს მაძიებელმა, მაგისტრის წოდება რომ მოიპოვოს.
მართალია, სექტორში ძალიან ბევრი კვალიფიციური კადრია დარჩენილი, მაგრამ ჩვენი ვალია წინასწარ ვიზრუნოთ ახალი კადრების მომზადებაზე. აი, სწორედ ეს ჯაჭვი გაწყდა, რაც სხვადასხვა ფაქტორმა განაპირობა — პირველ რიგში, სოციალურმა და, ასევე, იმანაც, რომ პროფესია არ არის პრესტიჟული. ეს არის თემები, რომლებზეც აქტუალურად ვსაუბრობთ და ვამბობთ, რომ უნდა აღდგეს მასწავლებლის პრესტიჟი. ამისთვის, სულ მცირე, ორი კომპონენტის გაძლიერება და ამოქმედებაა საჭირო. ერთი, რა თქმა უნდა, ფინანსური მოწესრიგებაა, ანუ ხელფასი უნდა იყოს მიმზიდველი. მაგრამ, რასაკვირველია, მხოლოდ ხელფასი ვერ იქნება განმსაზღვრელი, გასაგები და მისაღები უნდა იყოს კარიერული კიბე. ადამიანისთვის, რომელიც მოინდომებს მასწავლებლობას, თავიდანვე უნდა იყოს გასაგები, რა პერსპექტივა აქვს სამი, ხუთი თუ შვიდი წლის შემდეგ, ანუ უნდა ჰქონდეს სტაბილურობის განცდა, ასევე, განცდა იმისა, რომ მასწავლებლობა პრესტიჟული პროფესიაა.
აქედან გამომდინარე, საჭიროდ ჩავთვალეთ, რომ ორ ძირითად დიდ უნივერსიტეტში — თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის უნივერსიტეტში და ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში — დაფუძნდეს პირველი განათლების სკოლები, სადაც ზემოთ ნახსენებ ხუთწლიან, 300-კრედიტიან, პროგრამებს გაივლიან. პარალელურად, იარსებებს უფრო მოკლე გზა — 60-კრედიტიანი პროგრამა. 60 კრედიტი გულისხმობს: საგნობრივ კომპეტენციას (20 კრედიტი), მეთოდოლოგიას, პედაგოგიკას, ბავშვთა ფსიქოლოგიას და ა.შ. (20 კრედიტი) და, რასაკვირველია, სასკოლო პრაქტიკას (20-კრედიტი). ეს პროგრამა განკუთვნილია მათთვის, ვისაც ბაკალავრიატის ან მაგისტრატურის დონეზე აქვთ ცოდნა მიღებული, მაგრამ სკოლაში არ უმუშავიათ მასწავლებლად. სწორედ მათ მიეცემათ 60-კრედიტიან პროგრამაში მონაწილეობის და წლის განმავლობაში სექტორში შესვლის შანსი.
მოქმედ მასწავლებლებს ეს არ დასჭირდებათ, ვინც უკვე მუშაობს სკოლაში, ის, რა თქმა უნდა, დარჩება და მუშაობას გააგრძელებს. ამ პროგრამის ძირითადი მიზანია, მოვიზიდოთ კვალიფიციური კადრი, რომელიც აქამდე სკოლაში არ გვყოლია. მაგალითად, ქიმიკოსი, რომელიც სხვაგან მუშაობდა, მაგრამ სკოლაში მუშაობის სურვილი გაუჩნდა და ა.შ.
ვვარაუდობთ, როცა სქემა სრული დატვირთვით ამუშავდება (2017 წლისთვის) — მასწავლებლის საშუალო ხელფასი საბიუჯეტო სისტემაში არსებულ საშუალო ხელფასზე მაღალი იქნება — ეს ჩვენი მიზანია, რომელსაც აუცილებლად მივაღწევთ.
— ვინ მოამზადებს კადრებს და იქნება თუ არა სწავლება განსხვავებული მეთოდოლოგიით?
— მეთოდოლოგია აუცილებლად განსხვავებული იქნება, სხვაგვარად აეწყობა მომზადების ციკლი. ივანე ჯავახიშვილის სახელობის და ილიას უნივერსიტეტებში საკმაოდ კვალიფიციური კადრები მუშაობენ. ეს ის ხალხია, ვინც განათლების მენეჯმენტის საკითხებზე მუშაობდა, ასევე გვყავს ფსიქოლოგთა კარგი კორპუსი, მეთოდიკის სპეციალისტები — ასე რომ, მათი სახით, გვაქვს პოტენციალი, რომ ორი განათლების სკოლა დავაარსოთ. თუმცა, ეს არ იქნება მხოლოდ თბილისზე კონცენტრირებული, ჩაერთვებიან რეგიონის უნივერსიტეტებიც — ახალციხის, თელავის, გორის და ა.შ. ჩამოყალიბდება კონსორციუმი, რომელიც მასწავლებლების მომზადებაზე იმუშავებს.
რაც შეეხება დროს, როდის ამუშავდება პროგრამები, ჩაფიქრებული გვაქვს მომავალი წლის სექტემბერი, თუ, რასაკვირველია, პროგრამა მოასწრებს აკრედიტაციის გავლას; 60-კრედიტიანი პროგრამა კი აუცილებლად სექტემბრიდან ამოქმედდება.
— რამდენი ადამიანი შეძლებს, ერთდროულად, პროგრამის გავლას?
— ვვარაუდობთ, რომ რიცხვი საკმაოდ დიდი იქნება. რაც მთავარია, პროგრამა სრულად დაფინანსდება სახელმწიფოს მიერ. მიღება, რასაკვირველია, ეროვნული გამოცდების ქულებზე იქნება დამოკიდებული. ვფიქრობთ, საუკეთესო აბიტურიენტები მოვიზიდოთ სისტემაში, რათა გავზარდოთ კონკურენცია. ამას ბევრი კომპონენტი განაპირობებს, მათ შორის, რეგიონული უნივერსიტეტების აქტივობა, შესაძლოა, მათ პროფილიც შეიცვალონ. ვფიქრობთ, რეგიონული უნივერსიტეტი რეგიონის განვითარების ფორვარდად ვაქციოთ. მასწავლებელი უზარმაზარი სეგმენტია, რომელიც სწორედ ადგილობრივად უნდა დაიფაროს. თუმცა, როგორც გითხარით, თამასა ძალიან მაღალი იქნება — ჩატარდება მკაცრი აკრედიტაცია, რომელშიც საერთაშორისო ექსპერტები ჩაერთვებიან და მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან სწრაფად გვჭირდება ბევრი მასწავლებელი, შეღავათი არ იქნება. ვიხელმძღვანელებთ მხოლოდ შეუვალი პრინციპით — მაღალი ხარისხი.
— თუ არსებობს სტატისტიკა, რომელი საგნის პედაგოგებზეა ყველაზე დიდი მოთხოვნა?
— უმთავრესად, რაც ჩანს, ტექნიკური საგნის პედაგოგების დეფიციტია. ვვარაუდობთ იმასაც, რომ სასკოლო პრაქტიკის შემთხვევაში, სტუდენტს არა მხოლოდ რომელიმე უნიფიცირებულ სკოლასთან, არამედ მთელ სასკოლო პალიტრასთან ექნება შეხება — ქალაქის, სოფლის, მცირეკონტინგენტიან, მაღალმთიან თუ კერძო სკოლებთან. ასევე, გათვალისწინებულია ინკლუზიური სწავლების კომპონენტიც, რათა პედაგოგი ნებისმიერ სიტუაციაში იქნეს მზად სკოლაში მუშაობისთვის.
დაახლოებით 15-წლიან სტრატეგიაში, მხოლოდ უმაღლესი განათლება არ არის წამყვანი კომპონენტი, ეს არის მთლიანობაში დანახული სისტემა. ძალიან ბევრი მაგალითია მსოფლიოს წარმატებული ქვეყნებისა, რომლებმაც განათლების რეფორმა ჩაატარეს. მათგან რამდენიმეა კარგი მაგალითი, რომელიც ხშირად მოგვყავს — ეს არის ფინეთი, სამხრეთ კორეა, ავსტრალია, ჩილე და სხვ. მაგრამ სადაც ასეთი რანგის ცვლილებები დაიწყო, ყველგან იყო ფიქრი და ზრუნვა იმაზე, რომ მასწავლებლების მოტივაცია გაზრდილიყო. დღეს, მაგალითად, ფინეთში მასწავლებლის ვაკანსიაზე, ათი მასწავლებლიდან, ერთს ირჩევენ. ეს არის, ალბათ, ჩვენი სუპერამოცანა. თუ რეფორმით გათვალისწინებული ყველა კომპონენტი წარმატებით შესრულდა, მათ შორის: ბავშვის სასკოლო მზაობა; სკოლამდელი აღზრდა; საშუალო განათლება და უმაღლესი განათლება — ამ ამოცანის გადაჭრასაც შევძლებთ. აუცილებელია ამ კომპონენტების დივერსიფიკაცია.
გარდა ამისა, კიდევ ერთი პროექტი ხორციელდება, რომელიც უშუალოდ ახალი კადრების მომზადებას არ ეხება, თუმცა, პედაგოგების გადამზადებას გულისხმობს. პირველად საქართველოს ისტორიაში, ვგეგმავთ, რომ დროდადრო მასწავლებელი დაუბრუნდეს უნივერსიტეტს. აღარ იქნება გაუთავებელი ტრენინგები და ტრენერების მომზადება. ჩვენ უნდა აღვადგინოთ კავშირი მასწავლებელსა და უნივერსიტეტს შორის. ეს აუცილებელია იმისთვის, რომ ოდესღაც ნასწავლი საგნის კომპეტენცია დროდადრო ამაღლდეს. როგორც იცით, შემოდის ქულების დაგროვების საინტერესო სისტემა, თვითონ მასწავლებელს შეუძლია დაითვალოს, რა ეტაპზე რა ანაზღაურება ექნება და რა უნდა გააკეთოს ამისთვის — როგორ გადავიდეს ერთი კატეგორიიდან მეორეზე და ა.შ. ამ პროცესში მაქსიმალურად გამოვრიცხეთ ყოველგვარი სუბიექტივიზმი.
— საინტერესოა, ვინც განათლების სკოლას დაამთავრებს, სახელმწიფოს მიერ, უზრუნველყოფილი იქნება სამსახურით?
— ეს აუცილებელი კომპონენტია, რადგანაც დავიწყებთ იმ მიმართულებების კადრების მომზადებას და, შესაბამისად, დასაქმებას, სადაც დეფიციტი გვაქვს. ანუ თუ გვჭირდება, მაგალითად, ფიზიკის პედაგოგთა მცირე რაოდენობა, შესაბამისი რაოდენობის კადრი მომზადდება. თუმცა, ძალიან რთულია ამის გათვლა, მაგრამ რადგანაც მასწავლებლის პროფესია რეგულირებადი ხდება, მოვახერხებთ ბაზრის შესწავლას და კადრის მიწოდების ორგანიზებას.
— თანამედროვე მიდგომების გათალისწინებით, ალბათ, ბევრი რესურსი — კვლევითი ლიტერატურა თუ სახელმძღვანელო — იქნება საჭირო სწავლებისთვის. ენობრივი ბარიერი, ხშირ შემთხვევაში, სწავლის შემაფერხებელია. თუ არ არსებობს საჭირო გამოცემები ქართულ ენაზე?
— ქართული გამოცემები ცოტა გვაქვს, რადგან არც თუ ბევრი ადამიანი მუშაობდა ამ მიმართულებით. რაც შეეხება თარგმანს, ეს ყოველთვის მეორადი პროდუქტის მოხმარებაა, თან დიდი დროც სჭირდება, ვიდრე ითარგმნება და დაიბეჭდება. ამ ვითარებიდან ორი გამოსავალია — ერთი ის, რომ უცხო ენა ვისწავლოთ — საქართველოში ყოველთვის არსებობდა ბილინგვური გარემო, ყოველთვის ერთ ენაზე მეტი ვიცოდით. მეორე გამოსავალია თანამშრომლობა მსოფლიოს სამეცნიერო ბაზების ერთ-ერთ უდიდეს პროვაიდერთან — ჶlsevier ბვ. გამომცემლობა ელსევიართან ერთი წელია, რაც ხელშეკრულება გვაქვს გაფორმებული. 21 უმაღლესი სასწავლებელია ჩართული ამ სისტემაში და მათ სტუდენტებს უფასოდ შეუძლიათ მიიღონ ნებისმიერი უახლესი ინფორმაცია. ასევე, შევარჩიეთ რამდენიმე ქართული ჟურნალი და იმედია, 2016 წლიდან, მაღალი დონის საინფორმაციო ჟურნალები გვექნება, რაც კიდევ ერთი საშუალებაა, რომ ჩვენი მეცნიერება უფრო პოპულარული გახდეს მსოფლიოში. თუმცა, რადგან ინტერნეტის და მეცნიერების ენა ინგლისურია, ძალიან რთული იქნება ინგლისური ენის ცოდნის გარეშე თანამედროვე კონკურენტუნარიანი მასწავლებლის ან მეცნიერის მომზადება.
მოამზადა ლალი ჯელაძემ
|
