2015-02-26
გზა პრაქტიკოსი მასწავლებლიდან მენტორობამდე
ლალი ჯელაძე
მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემის მარეგულირებელი დოკუმენტები სპეციალურმა სახელმწიფო კომისიამ შეიმუშავა და 19 თებერვალს საქართველოს მთავრობამ დაამტკიცა. მთავრობის სხდომის შემდეგ, საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრმა თამარ სანიკიძემ სამინისტროში პრესკონფერენცია გამართა და ჟურნალისტებს ახალი სქემა წარუდგინა.
სქემა ერთიანი სისტემაა, რომლის ფარგლებშიც უზრუნველყოფილია პედაგოგის მომზადება პროფესიისთვის. დოკუმენტში ასახულია, როგორი უნდა იყოს საუნივერსიტეტო პროგრამა, პროფესიაში შესვლის გზები და როგორ უნდა შეუწყონ ხელი პედაგოგს კარიერულ წინსვლაში.
სამინისტროში აქამდე მოქმედი სერტიფიცირების მოდელის ძირითად ხარვეზად მოდელის არასისტემურობა დასახელდა — ის არ იყო ორიენტირებული მასწავლებლის განვითარებაზე და სრულად ვერ ასახავდა მის საქმიანობასა და პრაქტიკულ უნარ-ჩვევებს. მასწავლებლის შეფასება ხდებოდა მხოლოდ საგამოცდო ფორმატში. შეფასების ახალი სისტემის დანერგვით კი გაირკვევა, რამდენად ეფექტურად იყენებს პედაგოგი ცოდნასა და უნარ-ჩვევებს პრაქტიკაში და რა უნდა გაკეთდეს იმისათვის, რომ მოსწავლის შედეგები გაუმჯობესდეს.
ახალი სქემით რეგულირდება ისეთი საკითხები, როგორებიცაა:
• მასწავლებლის პროფესია, როგორც რეგულირებადი პროფესია;
• მასწავლებლის მომზადების ახალი საუნივერსიტეტო პროგრამა;
• პროფესიაში შესვლის ალტერნატიული გზები;
• მასწავლებლის დაქირავების სამართლებრივი წესი;
• მასწავლებლის კვალიფიკაციაზე დაფუძნებული სახელმწიფო პოლიტიკა;
• პროფესიული განვითარების მრავალმხრივი შესაძლებლობები;
• კარიერული წინსვლის მოქნილი მექანიზმი;
• მასწავლებლის შეფასების შიდა და გარე კომპონენტი.
ახალი სქემის მიხედვით, სექტემბრიდან, პედაგოგები ოთხ კატეგორიად დაიყოფიან: პრაქტიკოსი პედაგოგები; უფროსი პედაგოგები; წამყვანი პედაგოგები; მენტორი პედაგოგები.
2015 წელს, პირველი დაყოფის შემდეგ, მენტორი მასწავლებლები არ იქნებიან. მესამე საფეხური, ანუ წამყვანი პედაგოგის სტატუსი მიენიჭებათ სკოლების სერტიფიცირებულ მასწავლებლებს, ვისაც დოქტორის ხარისხი აქვთ; მეორე კატეგორია — სერტიფიცირებულ პედაგოგებს; პირველ საფეხურზე კი ყველა სხვა მასწავლებელი აღმოჩნდება.
პირველ კატეგორიაზე მყოფმა მასწავლებლებლებმა, ანუ პრაქტიკოსმა პედაგოგებმა საგნობრივი გამოცდა კომპეტენციის დასაფუთების მიზნით უნდა ჩააბარონ, გაიარონ შიდა საგაკვთილო დაკვირვება და ტრენინგი პროფესიულ უნარებში. იმ შემთხვევაში, თუ პრაქტიკოსი მასწავლებელი, გათვალისწინებულ ვადაში ვერ/ან არ ჩააბარებს საგნის გამოცდას, ზოგადასაგანმანათლებლო დაწესებულება ვალდებულია, გაწყვიტოს მასთან თანამშრომლობა და გამოაცხადოს ვაკანსია, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით. 2015 წელს საგნის გამოცდა ჩატარდება ერთხელ, პრაქტიკოსი მასწავლებლისთვის, საგნის გამოცდის ჩატარების წესის საფუძველზე განსაზღვრულ დროს, მუსიკისა და სპორტის მასწავლებლების გარდა. არაქართულენოვანი ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების/სექტორის მასწავლებლებისთვის გამოცდა 2016 წელს ჩატარდება. საგნობრივ გამოცდას პედაგოგი, თავისი პროფესიული საქმიანობის განმავლობაში, მხოლოდ ერთხელ ჩააბარებს. ხოლო ის პრაქტიკოსი მასწავლებელი, რომელსაც 2014 წლის ჩათვლით წარმატებით აქვს დაძლეული მასწავლებლის სასერტიფიკაციო გამოცდის შინაარსობრივი ნაწილი, თავისუფლდება საგნის გამოცდისაგან. 2011-2014 წლებში მათ მიერ დაგროვილი კრედიტქულებიც აღიარებული იქნება.
სქემის თანახმად, დაინერგება პედაგოგთა შეფასების ახალი სისტემა. მათი საქმიანობა შეფასდება ორი ფორმით — შიდა და გარე შეფასებით (საგნობრივი გამოცდა და პრაქტიკაზე დაკვირვება). შიდა დაკვირვებისთვის სკოლებში შეიქმნება სპეციალური 5-კაციანი ჯგუფი, რომელიც მასწავლებელთა საქმიანობას შეაფასებს. აღნიშნული ჯგუფები შემდეგნაირად დაკომპლექტდება: დირექტორი, მოადგილე, ფასილიტატორი მასწავლებელი და შესაბამისი საგნის პედაგოგები. შეფასება ყველა სკოლაში სტანდარტული იქნება, თავად სტანდარტი ივნისში დამტკიცდება.
უფროსი მასწავლებლის პოზიციის შენარჩუნებისთვის, პედაგოგს 19 კრედიტქულის დაგროვება უწევს, წამყვანი მასწავლებლის — 17 კრედიტქულის, ხოლო მენტორი მასწავლებლის — 30. მიუხედავად იმისა, რომ სქემის მიხედვით, კრედიტქულების დაგროვება-შენარჩუნებისთვის პედაგოგებს 4 წელი აქვთ განკუთვნილი, პირველი საპილოტე პროგრამა ხუთწლიანი იქნება.
საფეხურიდან საფეხურზე გადასვლა პედაგოგებს დაჩქარებული წესითაც შეეძლებათ. მინისტრის განმარტებით, უწყება ამ მიმართულებით შეზღუდვებს არ აწესებს. იმ მასწავლებლებს კი, რომლებსაც სერტიფიცირება მხოლოდ ერთ საგანში, მეთოდოლოგიაში, აქვთ ჩაბარებული, მომდევნო საფეხურზე გადასასვლელად, დაჩქარებული წესით შეეძლებათ საგნობრივი გამოცდის ჩაბარება.
სავალდებულო აქტივობებს შორისაა თვითშეფასება.
მასწავლებლებმა უნდა:
• შეავსონ თვითშეფასების კითხვარი, თუმცა ამ საქმიანობაში მათ დამატებითი კრედიტი არ მიენიჭებათ;
• შეაფასონ თავიანთი საქმიანობა, მოამზადონ პროფესიული საჭიროებების ანალიზი;
• შეადგინონ ინდივიდუალური სამოქმედო გეგმა;
• გააანალიზონ განხორციელებული პროფესიული საქმიანობა.
რაც შეეხება გარე შეფასებას, აქ იგულისხმება — საგნობრივი გამოცდა და პრაქტიკაზე დაკვირვება. რადგან მასწავლებლობა რეგულირებადი პროფესიაა, სხვა რეგულირებადი პროფესიების მსგავსად, ამ შემთხვევაშიც, სახელმწიფო მინიმალურ მოთხოვნებს აყენებს.
როგორც ცნობილია, ახალ სქემაზეა მიბმული პედაგოგის სახელფასო პოლიტიკაც, რადგან პროფესიულ განვითარებას ფინანსური მხარდაჭერაც თან ახლავს. უკეთესი ფინანსური მდგომარეობის უზრუნველსაყოფად, კარიერულ საფეხურებზე მოძრაობა მაქსიმალურად მოქნილადაა დაგეგმილი.
პედაგოგთა ხელფასების ზრდა, მომავალი 2 წლის განმავლობაში, სამ ეტაპად განხორციელდება. ხოლო ის დანამატები, რაც პედაგოგებს ამ ეტაპზე აქვთ, მომავალშიც შეუნარჩუნდებათ. მათ შორის, ხელფასები და დანამატები შეუნარჩუნდებათ ე.წ. „ათასლარიან“ მასწავლებლებს და მათაც, ვინც კომპიუტერისა და უცხო ენის გამოცდის ჩაბარებისთვის იღებს დანამატს.
მასწავლებელთა საშუალო ხელფასის მაჩვენებელი:
• 2015 წლის 1 სექტემბრიდან: მენტორი — 800; წამყვანი — 650; უფროსი — 560; პრაქტიკოსი — 400.
• 2016 წლის 1 აპრილიდან: მენტორი — 950; წამყვანი — 750; უფროსი — 640; პრაქტიკოსი — 455.
• 2017 წლის 1 იანვრიდან: მენტორი — 1250; წამყვანი — 1000; უფროსი — 800; პრაქტიკოსი — 455.
ახალი სქემით კიდევ ერთი ცვლილება დაინერგება — თუ სკოლაში ვაკანტური ადგილი გაჩნდა, შემოვა ახალი ცნება, შიდა ვაკანსიის სახით და გამოთავისუფლებული საათები სკოლის შიგნით, პედაგოგებზე გადანაწილდება.
კრედიტების დაგროვება განხორციელდება აქტივობებით, რომელიც დოკუმენტშია მითითებული. გთავაზობთ აქტივობების ჩამონათვალს, რომლებიც შესაძლებელია შეფასდეს:
სასწავლო პროცესი
• საგაკვეთილო პროცესი;
• პროექტი;
• სსსმ მოსწავლესთან მუშაობა;
• კვლევა;
• კლასგარეშე აქტივობა;
• სადამრიგებლო პროგრამის განხორციელება;
• პროფესიული ორიენტაცია;
• სახელმწიფო პროგრამებში მონაწილეობა;
• სასწავლო რესურსის შექმნა;
• მოსწავლეთა მიღწევები.
პროფესიულ განვითარებაზე ზრუნვა
• ტრენინგი;
• სტაჟირება;
• აკადემიური კურსები;
• კოლეგებთან თანამშრომლობა;
• კონფერენცია;
• ექსპერტ-კონსულტანტობა;
• პედაგოგიური პრაქტიკის მეურვეობა;
• პროფესიული ლიტერატურის შექმნა;
• საგნობრივი ტესტის ჩაბარება;
• სახელმწიფო პროგრამებში მონაწილეობა.
სქემით განსაზღვრული შესაბამისი სტატუსის მოსაპოვებლად, კანონმდებლობით დადგენილი ვადის განმავლობაში, მასწავლებლის მიერ დასაგროვებელი კრედიტქულების რაოდენობა შემდეგი წესით დგინდება:
ა) პრაქტიკოსმა მასწავლებელმა, უფროსი მასწავლებლის სტატუსის მისანიჭებლად, უნდა დააგროვოს 19 კრედიტქულა;
ბ) უფროსმა მასწავლებელმა, უფროსი მასწავლებლის სტატუსის შესანარჩუნებლად — 13 კრედიტქულა;
გ) უფროსმა მასწავლებელმა, წამყვანი მასწავლებლის სტატუსის მისანიჭებლად — 19 კრედიტქულა;
დ) წამყვანმა მასწავლებელმა, წამყვანი მასწავლებლის სტატუსის შესანარჩუნებლად — 17 კრედიტქულა;
ე) წამყვანმა მასწავლებელმა, მენტორის სტატუსის მისანიჭებლად — 25 კრედიტქულა;
ვ) მენტორმა მასწავლებელმა, მენტორის სტატუსის შესანარჩუნებლად — 30 კრედიტქულა.
სქემაზე დაყრდნობით, მომზადდა ახალი უმაღლესი საგანმანათლებლო პროგრამები, რომელიც კვალიფიციურ პედაგოგებს მოამზადებს. პირები, რომლებიც ახალი საუნივერსიტეტო პროგრამით მიიღებენ განათლებას და 5 წლის განმავლობაში 300 კრედიტს დააგროვებენ, ახალი სქემით, პირდაპირ მეორე საფეხურზე აღმოჩნდებიან.
იმ პირებს კი, რომლებიც პროფესიაში ალტერნატიული გზით შესვლას გადაწყვეტენ, ანუ სხვა პროფესიიდან შევლენ, სკოლებში 60-კრედიტიანი საუნივერსიტეტო პროგრამის დაძლევა მოუწევთ. სწავლების პროცესს მთლიანად სახელმწიფო დააფინანსებს.
2015-2016 წლებში სქემა საპილოტე რეჟიმში იმუშავებს. თუმცა, პილოტირების პროცესში პედაგოგის მიერ მიღწეული წარმატება შენარჩუნდება და გავლენას იქონიებს საფეხურებზე მისი მოძრაობის პროცესზე.
„ახალი სქემის ამოქმედების საფუძველზე, მოსწავლის სასწავლო შედეგები გაუმჯობესდება, მივიღებთ გაძლიერებულ და გადამზადებულ პედაგოგთა კორპუსს. ზოგადი განათლების სისტემაში თავიდანვე კვალიფიციური კადრები დასაქმდებიან“ — აცხადებენ განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროში.
ახალი სქემით გათვალისწინებულია ისიც, რომ პედაგოგობის მსურველს აუცილებლად უნდა ჰქონდეს მინიმუმ ბაკალავრის ხარისხი.
პრეზენტაციის შემდეგ განთლებისა და მეცნიერების მინისტრმა ჟურნალისტების შეკითხვებს უპასუხა.
თამარ სანიკიძე: ვიწყებთ იმ სისტემის დანერგვას, რომელიც მასწავლებლის კარიერაში შესვლას, პროფესიულ განვითარებასა და შეფასებას უკავშირდება. ახალი მოდელის განხორციელების ფარგლებში ბევრ კომპონენტს მოვიცავთ — იწყება რეგულირება უმაღლესი საგანმანათლებლო პროგრამიდან, მასწავლებელთა პროფესიაში შესვლის ალტერნატიული გზებით, მათი კარიერული განვითარებით და კომპეტენციებით, რაც მთავარია, სახელფასო პოლიტიკის ახალ სისტემაზე მორგებით. სახელფასო პოლიტიკის ამოქმედება 2015 წლის სექტემბრიდან დაიწყება. სქემის ფარგლებში, მასწავლებლებს მიეცემათ ამა თუ იმ კარიერულ საფეხურზე გასანაწილებელი დრო — კრედიტქულები, განსახორციელებელი აქტივობები. ყველა ეს ფუნქცია დოკუმენტში დეტალურადაა გაწერილი და მასწავლებლებს მიეცემათ შესაძლებლობა, თავიანთი საქმიანობა წინასწარ დაგეგმონ. სქემის ფარგლებში, მოხდება მნიშვნელოვანი ფუნქციების სკოლაზე დელეგირება და ამით მისი ავტონომიურობის გაზრდა — ძირითადი კომპონენტი სკოლაზე და სკოლის პედკოლექტივზეა გადატანილი, რა თქმა უნდა, არის სახელმწიფო ჩართულობა და გაკვეთილზე გარე დაკვირვების ელემენტები. უკეთესი ფინანსური მდგომარეობის უზრუნველსაყოფად კი კარიერულ საფეხურებზე მოძრაობა მაქსიმალურად მოქნილადაა დაგეგმილი.
დღემდე მასწავლებლის მომზადებისა და შეფასების თანმიმდევრული, ერთიანი სისტემა არ არსებობდა. ახალი სისტემა კი, ხელს შეუწყობს ახალგაზრდების პედაგოგიური სფეროთი დაინტერესებას და მასწავლებლის პრესტიჟის ამაღლებას მოემსახურება. სქემის მასშტაბურობის გათვალისწინებით, სამინისტრომ გადაწყვიტა, რომ 2015-1016 წლებში სქემამ საპილოტე რეჟიმში იმუშაოს, თუმცა პილოტირების მონაწილე პედაგოგის წარმატება შენარჩუნდება და გავლენას იქონიებს საფეხურებზე მისი მოძრაობის პროცესზე.
მოდელის მიხედვით კრედიტქულები გადანაწილებულია შესასრულებელი პირობების წონის მიხედვით — ყველა აქტივობა ჩამოთვლილია დოკუმენტში და მითითებული აქვს შესაბამისი კრედიტქულა. ამიტომ პედაგოგს თავიდანვე ეცოდინება, რამდენ კრედიტქულას მოაგროვებს. რაც შეგნებულად არ დავუშვი არის ის, რომ თუ აქტივობა ბოლომდე არ შესრულდება, პედაგოგს შესაბამისი კრედიტქულა არ მიეცემა, დაუსრულებელ აქტივობაში შეფასების მიცემა არასწორი იქნება. მით უმეტეს, როცა ეს გამოცდას შეეხება — გამოცდას აბარებ ან არ აბარებ, ნახევრადჩაბარებულ გამოცდაში კრედიტების ნახევრის მიღება არანორმალური და არალოგიკურია, რაც დიდ დაბნეულობას გამოიწვევს. ამიტომაც კრედიტების სისტემა დაიგეგმა მარტივად — მიბმულია ჩათვლა- არჩათვლაზე — პედაგოგმა ჯერ ერთი აქტივობა უნდა დაასრულოს, შემდეგ მიიღოს აქტივობის შეფასება — შესაბამისი კრედიტი და შემდეგ გადავიდეს მომდევნო აქტივობაზე. ამისთვის მომზადდა ნორმატიული აქტი, სადაც გაწერილია სავალდებულო და დამატებითი აქტივობები, მითითებულია შესაბამისი კრედიტქულები. ასევე მითითებულია, სავალდებულო აქტივობებიდან რომელია საფეხურზე მოსაჭიდებელი და რომელი — შემდეგ საფეხურზე გადასასვლელი.
— რა ხდება იმ შემთხვევაში, თუ მასწავლებელი ვერ ეჭიდება რომელიმე საფეხურს ან პირველი საფეხურისთვისაც ვერ აგროვებს კრედიტქულებს, საერთოდ გადის პროფესიიდან?
— აქამდე მასწავლებლობის უფლება მიბმული იყო სერტიფიკატზე, ანუ თუ სასერტიფიკაციო გამოცდას ვერ ჩააბარებდა, მასწავლებლის უფლება ერთმეოდა. ახლა ასეთ ალტერნატივას ვთავაზობთ — პრაქტიკოსმა მასწავლებელმა, რომელსაც ოთხი წელი ეძლევა კრედიტების დასაგროვებლად, პირველ სამ წელიწადში (იმისთვის რომ პროფესიაში დარჩეს) საგამოცდო ტესტი, ანუ საგნობრივი გამოცდა უნდა ჩააბაროს. გარდა ამისა, ამ პერიოდში მას აქვს შიდა შეფასება და ტრენინგი. იმ შემთხვევაში, თუ მასწავლებელი ვერ აბარებს ტესტურ გამოცდას, მის ადგილზე ცხადდება ვაკანსია, მაგრამ ვაკანსიის შევსებამდე მასწავლებელი მოვალეობის შემსრულებლად რჩება. ეს იმიტომ გაკეთდა, რომ განსხვავებულია მდგომარეობა დედაქალაქში, რაიონში და განსაკუთრებით მაღალმთიან სოფლებში, სადაც დღესაც არის პედაგოგის დეფიციტი. ვაკანსიის გამოცხადების შემდეგ, თუ პედაგოგის მოძებნა ფიზიკურად შეუძლებელი გახდება, ჩვენ აუცილებლად უნდა ვიზრუნოთ იმაზე, რომ სკოლა პედაგოგის გარეშე არ დარჩეს. აქედან გამომდინარე, მასწავლებელი, რომლის ადგილზეც გამოცხადდა ვაკანსია, თუ შემდეგ ჯერზე ჩააბარებს გამოცდას, კვლავ შეძლებს აღიდგინოს მასწავლებლობის უფლება და არ იქნება ისე, როგორც ადრე იყო — ჩამოერთვას სერტიფიკატი და ვერასოდეს ვეღარ შეძლოს მასწავლებლის მოვალეობის შესრულება. ეს ეხება მხოლოდ პრაქტიკოს მასწავლებლებს, დანარჩენ შემთხვევაში, თუ მასწავლებელს არ ყოფნის ვადა თავისი აქტივობების შესასრულებლად, სკოლა მას ინდივიდუალურ სამოქმედო გეგმას უდგენს. თუ მოხდება ისე, რომ მასწავლებელი, რომელსაც საგნობრივი კომპეტენცია აქვს დადასტურებული — შიდა შეფასება და ტრენინგი გავლილი აქვს და რომელშიც ინვესტიცია ჩაიდო, მეორე საფეხურზე გადავა, მისი სისტემიდან გაშვება არავის არ უნდა. ვადა მეორე საფეხურზეც ოთხი წელია, ხოლო ინდივიდუალური გეგმა დამოკიდებულია სკოლაზე (რამდენს დაუდგენს პედაგოგს). თუმცა, დოკუმენტში მითითებულია მაქსიმალური ვადა, რადგანაც არ შეიძლება ეს პროცესი უსაზღვროდ გაგრძელდეს. დროში შეზღუდვა მაქსიმალურ ვადას ეხება და არა მინიმალურს.
— ჩართულები იყვნენ თუ არა სქემის შედგენაში მასწავლებლები და რა დოზით? გაითვალისწინეთ თუ არა მათი მოსაზრებები?
— მასწავლებლებთან, რა თქმა უნდა, გვქონდა შეხვედრები, პირველად განხილვებში დაახლოებით 12000-მა პედაგოგმა მიიღო მონაწილეობა. 12000 მასწავლებელი კი ნამდვილად არის ის წარმომადგენლობა, რომელიც ზოგადად მასწავლებლების განწყობასა და მოსაზრებებს გადმოგვცემს. სახელმწიფო კომისიაშიც გვყავდნენ სერტიფიცირებული და არასერტიფიცირებული მასწავლებლები, ასევე დირექტორებიც როგორც კერძო, ისე საჯარო სკოლებიდან. კომისიაში პროფკავშირის წარმომადგენლებიც იყვნენ, რომლებიც, ძირითადად, მასწავლებლების ინტერესებს იცავდნენ. ამიტომ, ლაპარაკი იმაზე, რომ ჩვენთვის მასწავლებლების განწყობა და მიდგომა უცნობია, არასწორია. რა მოლოდინი არსებობს, ეს ნამდვილად ვიცით, რასაც პედაგოგთა მაღალი ჩართულობა განაპირობებს.
— რა გზა უნდა გაიაროს ახალბედა მასწავლებელმა სქემაში რომ ჩაერთოს? ახალი უმაღლესი საგანმანათლებლო პროგრამაგავლილი კადრებიც იმავე გზას გაივლიან თუ არა?
— ახალი საუნივერსიტეტო პროგრამით მომზადებული კვალიფიციური მასწავლებლები (თუ უკვე დავიწყებთ ამ პროგრამას), ალბათ, 5 წელიწადში გვეყოლება — საუბარია 300-კრედიტიან პროგრამაზე, რასაც თან სახელმწიფო გამოცდა მოსდევს.სახელმწიფო გამოცდა იმ ძირითად კომპეტენციებს დაადასტურებს, რასაც პრაქტიკოს მასწავლებლებს ვთხოვთ. შესაბამისად, ასე მომზადებული მასწავლებელი შევა არა პირველ საფეხურზე, არამედ მეორეზე, რადგან მას ეს კომპეტენციები ისედაც ეთვლება. მისი შემდგომი საქმიანობა მთლიანად დაკავშირებული იქნება კარიერულ წინსვლასთან და არა სახელმწიფოს წინაშე რაიმე კომპეტენციის დადასტურებასთან. ერთადერთი ინტერვენცია, რასაც სახელმწიფო განახორციელებს, ერთჯერადი გარე დაკვირვებაა, მხოლოდ ისევ რეგულირებადი პროფესიის ჩარჩოში.
რაც შეეხება იმას, თუ როგორ შევიყვანოთ ახალი კადრები სქემაში — ეს დოკუმენტშია გაწერილი — მათი შეყვანა ინდივიდუალური გზით მოხდება, მაგრამ წინასწარ იმ უნარების დადასტურებით, რომელსაც ვითხოვთ, პირველ რიგში, უნდა დაკმაყოფილდეს საკვალიფიკაციო მოთხოვნა — მინიმუმ უმაღლესი განათლების დამადასტურებელი დოკუმენტი. იმ შემთხვევაში, თუ ახალბედა კადრს მხოლოდ ბაკალავრის ხარისხი აქვს და არა პედაგოგიური განათლება, აუცილებლად მოეთხოვება, საუნივერსიტეტო 60-კრედიტიანი პროგრამის გავლა, რომელსაც სახელმწიფო დაუფინანსებს. მაგრამ ვიდრე ამ კურსს სახელმწიფო დაუფინანსებს, მასწავლებელი ვალდებულია, საგნობრივი ტესტი ჩააბაროს. ამის შემდეგ გადადის მეორე საფეხურზე, რადგან გავლილი აქვს მოდულიც და პრაქტიკაც. იწყებს მუშაობას დამწყებ მასწავლებლად და, პარალელურად, გადის გარე დაკვირვებას. განსხვავებული მიდგომაა დოქტორის ხარისხის მქონე კადრებზე, იმიტომ, რომ მათ 60-კრედიტიანი კურსის გავლა არ სჭირდებათ, მათთვის აუცილებელია მხოლოდ 30 კრედიტის დაგროვება — პრაქტიკისა და მეთოდოლოგიის ნაწილში. ანუ ჩვენი მიდგომა ასეთია — შემოუშვა მასწავლებელი იქ, სადაც უკეთესი ხელფასია და წინასწარ მოსთხოვო მეორე საფეხურის კომპეტენციის დადასტურება.
— უკვე შექმნილია თუ არა ახალი უმაღლესი საგანმანათლებლო პროგრამა?
— მაგისტრატურასთან გათანაბრებული უმაღლესი საგანმანათლებლო პროგრამის კონცეფცია და სტრუქტურა ჩამოყალიბებულია. საჭიროა საკანონმდებლო ცვლილება უმაღლესი განათლების კანონში, რომელსაც გაზაფხულზე მოვამზადებთ. თუ ეს პროცესი დროულად დასრულდა, სექტემბრიდან პროგრამას უკვე ავამოქმედებთ, მაქსიმუმ, შეიძლება მეორე აკადემიური წლის დაწყებამდე გადაიწიოს, მაგრამ ვფიქრობ, ასე არ მოხდება (თუმცა ამის თეორიული შანსი არსებობს). რაც შეეხება 60-კრედიტიან პროგრამას, ის უნივერსიტეტში კარგა ხანია არსებობს. ჩვენ გადავწყვიტეთ, განვაახლოთ, რადგანაც უხარისხო იყო; განახლებული 60-კრედიტიანი პროგრამა თავიდან გაივლის აკრედიტაციას განათლების ხარისხის ცენტრში და სექტემბრიდან ძალაში შევა.
— საპენსიო ასაკს მიღწეული ან პენსიონერი პედაგოგების შემთხვევაში როგორ მოხდება სქემაში ჩართვა, ხომ არ არსებობს ასაკობრივი შეზღუდვა და თუ არა, ფიზიკურად თუ შეძლებენ ამ ეტაპების გავლას?
—ეს გონებრივი სამუშაოა და მათ არავინ სთხოვს რეგიონებში მოგზაურობას, სხვადასხვა სკოლებში გადამზადებას თუ მეცადინეობას. მოთხოვნები, რომლებსაც ვაწესებთ, აუცილებლად შესასრულებელია, უბრალოდ, ჩვენ ისინი ვადაში გავწერეთ. ნებისმიერი მოსამზადებელი კურსი თუ ტრენინგი საჭიროებებზე მორგებით განხორციელდება და არა შაბლონურად, როგორც აქამდე ხდებოდა — მაგალითად, ერთი ტრენინგი ყველასთვის. ეს მოხდება რეგიონულად და არა მაინცდამაინც თბილისში, ამიტომაც ძირითადი დისკომფორტი, რაც ფიზიკურ შესაძლებლობასთანაა დაკავშირებული, წესით, უნდა მოიხსნას. ვერც ერთ მასწავლებელს სქემის გარეთ ვერ დავტოვებთ, ეს გამორიცხულია. წინა სქემის მინუსი სწორედ ეს იყო — მხოლოდ სერტიფიცირებული მასწავლებლის ჩართვა სქემაში, ოღონდ რას ნიშნავდა სქემაში ჩართვა, ამის შესახებ ორგვერდიან, დაუსრულებელ დოკუმენტში არაფერი ეწერა — მხოლოდ სავალდებულო ორი გამოცდა იყო მითითებული.
პედაგოგს თვალის ჩინივით ვუფრთხილდებით, ვერც ერთ მასწავლებელს, რომელსაც კარგი გაკვეთილის ჩაატარების და მოსწავლის შედეგის გაუმჯობესების უნარი შესწევს, ქუჩაში ვერ გავუშვებთ, იმიტომ რომ, ისედაც ველოდებით ბუნებრივ გადინებას, ასაკის გამო. მე არ ვსაუბრობ 60 წლის პედაგოგებზე, მაგრამ სისტემაში ბევრი 70 ან 80 წლის პედაგოგიც გვყავს, რომლებსაც ისევე ვუფრთხილდებით, როგორც ახალგაზრდა კადრებს. იმის შიში უფრო გვაქვს, რომ მათი წასვლის შემდეგ მომზადებული კადრი არ გვეყოლება, რომ სწრაფად შემოვიყვანოთ სისტემაში. აქედან გამომდინარე, დიდი ყურადღება გადავიტანეთ ახალი კადრების მომზადებასა და 60-კრედიტიან პროგრამაზე.ზედმეტია ლაპარაკი იმაზე, რომ ხელოვნურად შევქმნათ პედაგოგების სკოლიდან გადინების პირობა. უფრო მეტიც, თქვენ იცით, რომ მასწავლებლის სამსახურში აყვანის წესში ჩაიდო შიდა ვაკანსიის გამოცხადების პირობა. როდესაც მასწავლებელი სკოლიდან მიდის, თუ მას მცირე სათობრივი დატვირთვა აქვს, უმჯობესია, სკოლამ შიდა ვაკანსია გამოაცხადოს და საშუალება მისცეს ამავე სკოლის სხვა მასწავლებელს წასული კოლეგის საათები შეითავსოს. ძალიან ბევრი მცირეკონტინგენტიანი სკოლა გვაქვს, სადაც მასწავლებელი მეტია, ვიდრე მოსწავლე. თბილისში კი, სადაც ამის დეფიციტი არ არის, საათების ხელოვნურად გადანაწილება ხდება, რაც, პირველ რიგში, მოსწავლეთა შედეგებზე აისახება. მასწავლებელს, რომელსაც სრული განაკვეთი ექნება, თავისთავად, ხელფასიც უკეთესი ექნება. სწორედ ამიტომ დავუშვით შიდა ვაკანსიის გამოცხადება, ბუნებრივია, წესების დაცვით. იმ შემთხვევაში, თუ ვაკანსია არ შეივსო სკოლის შიდა რესურსით, გამოცხადდება გარე ვაკანსია.
ამ სისტემას სერტიფიცირება აღარ ჰქვია. მას სხვა სახელი დავარქვით, იმიტომ, რომ ეს მოდელი, სერტიფიცირების გარდა, ძალიან ბევრ დეტალს მოიცავს. მეთოდოლოგიაში გამოცდა აღარ ჩაბარდება, რადგან ის ტრენინგით და ტრენინგ-მოდულის სახით ჩანაცვლდება, რაც პრაქტიკულად უფრო ამუშავებს მასწავლებელს, ვიდრე ქაღალდთან და კალამთან. ჩვენ მხოლოდ ერთადერთი გამოცდა — საგნობრივი კომპეტენცია გვჭირდება. გამოცდა მხოლოდ ერთხელ ტარდება, პირველ საფეხურზე.
— და მაინც, რატომ დადგა ახალი მოდელის ამოქმედების აუცილებლობა, არის თუ არა მოდელი სამართლიანი? ეს კითხვა იმ ოპონენტებისგან მოდის, რომლებიც გარკვეულ წინააღმდეგობას გიწევდნენ, მათ შორის იყვნენ მასწავლებლებიც. არის თუ არა ეს პროცესები რაიმე კავშირში ასოცირების შეთანხმებასთან?
— აქამდე მოქმედი სერტიფიცირების მოდელის ძირითადი ხარვეზი არასისტემურობა იყო და მასწავლებლის შეფასება ხდებოდა მხოლოდ საგამოცდო ფორმატში, არ იყო ორიენტირებული მასწავლებლის განვითარებაზე და სრულად ვერ ასახავდა მის საქმიანობას, პრაქტიკულ უნარ-ჩვევებს. ახალი მოდელის აუცილებლობა იქიდან გამომდინარე დადგა, რომ სისტემა, როგორც ასეთი, არ არსებობდა. პედაგოგის პროფესია რეგულირებადი პროფესიაა, ამიტომ აუცილებლად სჭირდება რეგულაცია. და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, მოსწავლის შედეგების გაუმჯობესებისათვის საჭირო გახდა ახალი სისტემის დანერგვა. ასევე სისტემის დანერგვა საჭიროა მასწავლებლის ხელშეწყობისთვის და იმისთვის, რომ ერთხელ და სამუდამოდ მოწესრიგებულიყო სახელფასო პოლიტიკა. კიდევ ბევრი სხვა მიზეზი არსებობს. თვითონ სქემას რაც შეეხება, აბსოლუტურად ობიექტური და გამჭვირვალეა, არადისკრიმინაციული და საჭიროებებზე მორგებული. ძალიან გამიკვირდება, თუ გაკეთდება განცხადებები და კომენტარები ამ კონკრეტულ კრიტერიუმებთან მიმართებაში. ეს მხოლოდ და მხოლოდ იმის გამოძახილი იქნება, რომ ან სქემას არ იცნობენ, ან დეტალებში ვერ ერკვევიან. არადა, სწორედ დეტალებს აქვს უდიდესი მნიშვნელობა.
რეფორმა, პირველ რიგში, ჩვენი საჭიროებებიდან გამომდინარეობს, ხოლო მისი სისრულეში მოყვანა და მოწესრიგება, რა თქმა უნდა, პირდაპირ თუ ირიბ კავშირშია საერთაშორისო საგანმანათლებლო სისტემაში/ სფეროში ინტეგრირებასთან. საქართველოს განათლების სისტემაში, მსოფლიო საგანმანათლებლო სისტემებისთვის დამახასიათებელი ძალიან ბევრი ელემენტია.
|
