2014-06-19 სტუდენტობის ყოველი დღე უნიკალური და განუმეორებელია რუბრიკის სტუმარია ლაშა ნავერიანი, პრაღის საბუნებისმეტყველო უნივერსიტეტის სტუდენტი
ესაუბრა მაკა ყიფიანი
„ძალიან ცდება ის, ვინც ფიქრობს, რომ უცხოეთში სწავლა და ცხოვრება ადვილია, სინამდვილეში ბევრ სირთულეებთანაა დაკავშირებული, მაგრამ ამ სირთულეების დაძლევის შემდეგ ხვდები, რომ სრულიად დამოუკიდებელი ხარ და შენი თავი შენ გეკუთვნის. ყველა სტუდენტს ვურჩევ, ნუ შეგეშინდებათ სიახლეების, პირიქით, ყოველ წუთს მზად იყავით, მიიღოთ სიახლე, მისცეთ მას სწორი ინტერპრეტაცია, რადგან ეს მოგცემთ ბიძგს განვითარებისკენ და პროგრესისკენ. სტუდენტობის ყოველი დღე უნიკალური და განუმეორებელია.“
— ლაშა, განათლების მიღება საზღვარგარეთ ქართველი ახალგაზრდებისთვის სულ უფრო და უფრო პოპულარული ხდება. ნებისმიერ ადამიანს, რომელსაც სურს თავის პერსონალურ რეზიუმეში „ოქროს ასოებით“ შეავსოს განათლების გრაფა, არჩევანს უცხოეთზე აკეთებს. მიამბე, რა გზა გაიარე საქართველოდან ჩეხეთის რესპუბლიკამდე და რატომ აირჩიე განათლების მისაღებად მაინცდამაინც პრაღა?
— ძალიან კარგია, რომ ყოველწლიურად მეტ ქართველ სტუდენტს უჩნდება საზღვარგარეთ სწავლის გაგრძელების სურვილი. უცხოეთის გამოცდილების მიღება აუცილებელია სტუდენტის განვითარებისთვის და პროფესიონალად ჩამოყალიბებისთვის. დარწმუნებული ვიყავი, ადრე თუ გვიან, უცხოეთში გავაგრძელებდი სწავლას, მაგრამ რა ეტაპზე, რომელ ქვეყანაში ან უნივერსიტეტში, წარმოდგენა არ მქონდა. უბრალოდ, ყოველ ეტაპზე ვაკეთებდი იმას, რაც უნდა მეკეთებინა და ამან მომიყვანა დღემდე. მოკლედ გაგაცნობთ ჩემ განვლილ გზას. მეათე კლასამდე ვსწავლობდი თბილისის ¹77 საჯარო სკოლაში, შემდეგ გადავედი და დავამთავრე თბილისის N58 საჯარო სკოლა. ჩავაბარე ეროვნული გამოცდები და სახელმწიფო გრანტით (70%) ჩავირიცხე თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, ეკონომიკის ფაკულტეტზე. პირველი კურსის პირველ სემესტრში დავიწყე ინფორმაციის მოძიება გაცვლით პროგრამებზე. იმ დროისთვის მხოლოდ ერთი პროგრამა აღმოვაჩინე — ჩეხური ენის შემსწავლელი ერთწლიანი კურსები ჩეხეთის რესპუბლიკაში და შევიტანე კიდეც საბუთები თბილისში ჩეხეთის საელჩოში. ჩემდა საბედნიეროდ, მომივიდა დადებითი პასუხი და პირველი კურსის დამთავრების შემდეგ გავემგზავრე ჩეხეთში ენის კურსებზე, რომელიც პატარა სტუდენტურ ქალაქში, პოდებრადში გავიარე. კურსების დამთავრების შემდეგ, გადავწყვიტე ჩეხეთში დარჩენა და სწავლის გაგრძელება. რამდენიმე უნივერსიტეტში გავაგზავნე აპლიკაცია. გამოცდების წარმატებით ჩაბარების შემდეგ, ჩავირიცხე პრაღის საბუნებისმეტყველო უნივერსიტეტში, ეკონომიკის ფაკულტეტზე. დავამთავრე ბაკალავრიატი და ამჟამად მაგისტრატურაზე სწავლის გასაგრძელებლად ვემზადები. საქართველოში ყოფნის დროს ჩეხეთში სწავლის გაგრძელებას საერთოდ არ ვფიქრობდი, უბრალოდ, ვცადე და დანარჩენი უკვე თავისით მოხდა. ამიტომ მინდა ყველა სტუდენტს ვურჩიო, ნუ იქნებით ნურავისზე და ნურაფერზე დამოკიდებული, მოიძიეთ ინფორმაცია გაცვლით პროგრამებზე და მიიღეთ მონაწილეობა. საბედნიეროდ, დღეს ძალიან ბევრი საინტერესო გაცვლითი პროგრამაა. მთავარია სწორი მიზნის დასახვა და მიზნისკენ ეტაპობრივად სვლა, წარმატება კი აუცილებლად მოვა. — მიამბე პრაღის საბუნებისმეტველო უნივერსიტეტის ისტორია, რამდენწლიანია და რა ღირს სწავლა? სტიპენდიის შენარჩუნება რთულია? — პრაღის საბუნებისმეტყველო უნივერსიტეტი 1952 წელს დაარსდა და დღეს, სტუდენტების რაოდენობით, ერთ-ერთი ყველაზე მრავალრიცხოვანი უნივერსიტეტია, ექვსი ფაკულტეტისა და ერთი დამოუკიდებელი კათედრისგან შედგება. როგორც სხვა სახელმწიფო უნივერსიტეტებში, აქაც ჩეხურად სწავლა უფასოა. ბაკალავრიატზე გათვალისწინებულია სამი წელი, ხოლო მაგისტრატურაზე — ორი. რაც შეეხება გრანტს, სტიპენდიის შესანარჩუნებლად აუცილებელი მოთხოვნაა სწავლის დამთავრება დათქმულ ვადებში, ანუ პროგრამას აქვს სახე 1+3+2 (ერთი წელი ენის კურსები, სამი წელი ბაკალავრიატი, ორი წელი მაგისტრატურა). თუ სუბიექტური მიზეზების გამო, სტუდენტი ვერ შეძლებს ბაკალავრიატის სამ წელში დამთავრებას და დამატებითი სემესტრი დასჭირდება, არც დამატებითი სემესტრი დაუფინანსდება და არც მაგისტრატურაზე გაუგრძელდება სტიპენდია. — რა პროფესიას ეუფლები, რომელ კურსზე ხარ და რამ განაპირობა პროფესიის არჩევანი? — ეკონომიკა ძალიან დიდი, საინტერესო და მნიშვნელოვანი სფეროა, ყოველთვის მაინტერესებდა ამ სფეროს შესწავლა. ამიტომ, როგორც საქართველოში ცხოვრების დროს, ისე ჩეხეთში ჩამოსვლის პირველივე დღიდან ვიცოდი, რომ ეკონომიკის გარდა სხვა არცერთ ფაკულტეტზე არ ჩავაბარებდი. ეკონომიკის ფაკულტეტი, რომელიც მე დავამთარე, ერთ-ერთი საუკეთესოა პრაღაში. ცოდნის დონით ცოტათი ჩამოუვარდება პრაღის ეკონომიკის სკოლას, მაგრამ მისგან განსხვავებით აქვს ძალიან ბევრი გაცვლითი პროგრამა ევროპის, აზიისა და ამერიკის ქვეყნებში. — სტიპენდიები და გრანტები უცხოელი სტუდენტებისთვის — ზოგიერთ ქვეყანაში სტიპენდიები გამოიყოფა საკონკურსო საწყისებზე ნიჭიერი სტუდენტებისთვის, უშუალოდ სასწავლო დაწესებულების მიერ. შენ შემთხვევაში როგორ არის? რა პრივილეგიებით სარგებლობენ წარჩინებული სტუდენტები, არის თუ არა მათთვის რაიმე შეღავათები? — წარჩინებული სტუდენტებისთვის თითქმის ყველა უნივერსიტეტს აქვს შიდა სტიპენდიები. ასევე გამოიყოფა მცირე სტიპენდია გარეუბნებიდან ჩამოსულთათვის, რომლებიც უნივერსიტეტის საერთო საცხოვრებელში ცხოვრობენ. სხვა განსაკუთრებული პრივილეგიებით არავინ სარგებლობს, არც უცხოელი და არც ადგილობრივი სტუდენტი. თვითონ ის ფაქტი, რომ ახალგაზრდას აქვს სტუდენტის სტატუსი, უკვე ბევრ შეღავათსა და პრივილეგიას ნიშნავს. მაგრამ აქვე მინდა აღვნიშნო ის, რომ სტუდენტები, რომლებსაც აქვთ სურვილი იყვნენ საუკეთესონი, მხოლოდ ლექციებით და სემინარებით არ კმაყოფილდებიან, ძირითადად, ჩართულები არიან სხვადასხვა საქმიანობებში: ერთიანდებიან სტუდენტურ ორგანიზაციებში და მონაწილეობენ სხვადასხვა პროექტებსა და კონფერენციებში, აწყობენ პრეზენტაციებს, მუშაობენ უფასოდ ან მცირე ანაზღაურებიან სამსახურში და ა.შ. ისინი, სტუდენტობის პერიოდიდანვე, თეორიულ ცოდნასთან ერთად, პრაქტიკულ გამოცდილებასაც იღებენ. ცოდნითა და აქტივობებით ღირსეულ ადგილს იმკვიდრებენ საზოგადოებაში. კარგი იქნება, თუ ქართველი სტუდენტები მიბაძავენ ევროპელ თანატოლებს და უფრო გააქტიურდებიან. — რა შეგიძლია გვიამბო სასწავლო პროგრამებისა და ლექციების შესახებ. რამდენადაც ვიცი, ასეთ სასწავლებლებში ლექციების წასაკითხად ცნობილ ადამიანებს იწვევენ, ვინ არიან ისინი? — როგორც აღვნიშნე, ძალიან რაციონალურად უდგებიან სტუდენტებს პრაღის უნივერსიტეტები, მაგალითად, ეკონომიკის ფაკულტეტებს ყოველწლიურად სტუმრობენ წარმატებული კომპანიების წარმომადგენლები, ატარებენ პრეზენტაციებს, აწვდიან ინფორმაციას სტაჟირებებზე და კომპანიის მიერ განხორციელებულ წარმატებულ პროექტებზე. რა თქმა უნდა, ასეთი აქტივობები სტუდენტებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან ისინი ხედავენ, რომ ყველაფერი მათზეა დამოკიდებული, თუ ბევრს იშრომებენ და დროს პროდუქტიულად გამოიყენებენ აუცილებლად მიაღწევენ წარმატებას ცხოვრებაში. კარგი იქნება, თუ მსგავსი პრეზენტაციები საქართველოს სახელმწიფო უნივერსიტეტებშიც ჩატარდება. — რა როლი უჭირავს პრაღაში საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკებს? — როგორც ყველა განვითარებულ ქვეყანაში, ჩეხეთშიც საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკებს დიდი როლი უჭირავს სტუდენტურ ცხოვრებაში. ყველაზე მეტად უცხოელი სტუდენტები იყენებენ ბიბლიოთეკებს, ხშირად სჭირდებათ დამატებითი მასალა საგნის კარგად მოსამზადებლად. საბედნიეროდ, არასდროს არ გვქონია ბიბლიოთეკიდან წიგნის გამოტანის პრობლემა, ძირითად შემთხვევაში, წიგნის რამდენიმე ეგზემპლარი აქვთ, რომ შესაძლებელი იყოს მისი საჭირო ვადით გამოყენება. მართალია, ელექტრონულმა სივრცემ გარკვეულწილად წიგნი ჩაანაცვლა, მაგრამ გამოცდების წინა პერიოდში ბიბლიოთეკები სავსეა სტუდენტებით. — როგორ ფიქრობ, რა უპირატესობა აქვს ევროპულ მოწინავე უმაღლეს სასწავლებლებს ქართულთან შედარებით? — ევროპულ სასწავლებლებს ჩამოყალიბებული სასწავლო სისტემა აქვთ, რომელიც მაქსიმალურად მორგებულია სტუდენტზე, არ აძლევს მოდუნების შესაძლებლობას და მაქსიმალურად ავალდებულებს კონცენტრირებული იყოს სწავლაზე. უფრო მეტ აქცენტს აკეთებენ სტუდენტის ანალიტიკური აზროვნების უნარის ჩამოყალიბებაზე. ზოგადად, უნივერსიტეტებში ისეთი ატმოსფეროა შექმნილი, რომ გინდა-არ გინდა სწავლის მოტივაცია დღითი დღე გეზრდება. ყველა ცდილობს თავი გამოიჩინოს და კარგად ისწავლოს, აქედან გამომდინარე, ბუნებრივად გიჩნდება სურვილი, არ ჩამორჩე თანატოლებს და გახდე საუკეთესო. — უცხოეთში, სოციალური უზრუნველყოფის სისტემის დაწესებულებაში რეგისტრაციის შედეგად, უცხოელ სტუდენტებს, სწავლის პირველივე წლიდან, უფლება აქვთ იმუშაონ ნახევარ განაკვეთზე. გაქვს თუ არა მუშაობის შესაძლებლობა სწავლის პარალელურად? — ჩეხეთის კანონმდებლობით სტუდენტს აქვს ნახევარ განაკვეთზე მუშაობის უფლება. უმეტესობა, სწავლის პარარელურად, მუშაობს: რესტორნებში, წიგნის მაღაზიებში, სასტუმროებში, სავაჭრო ცენტრებში, ყველაზე კარგ შემთხვევაში — კომპანიებში. გარკვეული პერიოდის განმავლობაში მეც ვმუშაობდი სხვადასხვა ადგილას: კონსულტანტად, თარჯიმნად და ა.შ. სწავლასთან ერთდ მუშაობა სტუდენტური ცხოვრების შემადგენელი ნაწილია. — სად და როგორ ატარებ თავისუფალ დროს? მიამბე, როგორ ცხოვრობენ ჩეხი ახალგაზრდები, რა არის მათთვის პრიორიტეტული? — ზოგადად, სტუდენტებისთვის პრაღაში ძალიან კარგი გარემოა შექმნილი. აქ ადვილია თვითრეალიზება და საკუთარი პრიორიტეტების სწორად განსაზღვრა. ეს იმიტომ, რომ საზოგადოება უწყობს ხელს სტუდენტს, რომ განვითარდეს. თვითონ ის ფაქტი, რომ სტუდენტი ხარ, უკვე ნიშნავს პრივილეგიას. სტუდენტები სარგებლობენ უამრავი ფასდაკლებით. მაგალითად, ტრანსპორტში, კაფეებში, რესტორნებში, კინოში, თეატრში, გალერეებში, მუზეუმებში და ა.შ. მეტი რა უნდა სტუდენტს, ჰქონდეს შანსი უფასოდ მიიღოს კვალიფიციური განათლება და თავისუფალი დრო საინტერესოდ გაატაროს. რაც შემეხება მე, ისევე როგორც სხვები, თავისუფალ დროს მეგობრებთან ერთად დავდივარ კინოში, გამოფენებზე, ფესტივალებზე. 2013 წლის თებერვალში, მეგობრებთან ერთად დავაარსეთ სტუდენტური ორგანიზაცია „ქართველ სტუდენტთა გაერთიანება ჩეხეთის რესპუბლიკაში“. მას შემდეგ ჩემი თავისუფალი დროის უმეტესი ნაწილი სხვადასხვა პროექტების მომზადებას მიაქვს. უკვე ჩავატარეთ რამდენიმე საინტერესო საღამო, გამოფენა და პრეზენტაცია საქართველოზე, ინტელექტუალური თამაში ქართველ სტუდენტებს შორის. იმდენად მომწონს ეს საქმიანობა, რომ მომავალშიც აუცილებლად გავაგრძელებ. — პრაღა მსოფლიოს ერთ-ერთ ულამაზეს ქალაქადაა მიჩნეული. დროისა და კონტექსტის მიხედვით, ქალაქს რამდენიმე მეტსახელი აქვს. მათ შორის: „ოქროს ქალაქი“, „ქალაქთა დედა“, „ევროპის გული“... ლაშა, შენ რას დაარქმევდი და რა არის შენთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი და ღირებული, რაც ევროპამ მოგცა? — ფრანც კაფკა ამბობდა: „პრაღა არასდროს დაგრთავს ნებას, რომ წახვიდე“. მეც ვიზიარებ ამ მოსაზრებას, რადგან პრაღა ძალიან შემიყვარდა და ჩემ ცხოვრებაში უკვე წარუშლელი კვალი დატოვა. ოთხ წელზე მეტია, აქ ვცხოვრობ და ძალიან შევეჩვიე, მისი ცხოვრების სტილს. პრაღაში ბევრი რამ ვისწავლე. პირველ რიგში, ვისწავლე დამოუკიდებელი ცხოვრება, საკუთარ თავზე პასუხისმგებლობის აღება და განსხვავებული მენტალიტეტის და კულტურის ადამიანებთან ურთიერთობა, მათი პატივისცემა. საკმარისია რამდენიმე ხნით გამოიცვალო გარემო, რომ სულ სხვა თვალით უყურებ სამყაროს. ჩემი აზრით, ყველა ახალგაზრდას უნდა ჰქონდეს სურვილი და შესაძლებლობა, უცხოეთში იმოგზაუროს, გაიგოს ახალი, გაეცნოს სხვა ქვეყნის კულტურასა და ისტორიას. დიდი ხანია, რაც ჩვენი, ქართველების, მსოფლმხედველობა გარკვეულ ჩარჩოებშია მოქცეული. საჭირო და სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, ამ ჩარჩოებს გასცდეს. პირველ რიგში, სტუდენტს უნდა ჰქონდეს ამის ამბიცია და მერე სხვას. — როგორ ფიქრობ, საზღვარგარეთ მიღებული განათლება და დიპლომი საქართველოში დასაქმებაში ითამაშებს თუ არა გადამწყვეტ როლს? — ალბათ, გარკვეულწილად გადამწყვეტ როლს ითამაშებს და ეს ბუნებრივიცაა, რადგან დიპლომით ფასდება მიღებული ცოდნა. სტუდენტისთვის მთავარი მოტივატორი უნდა იყოს კვალიფიციური განათლების მიღება, მაშასადამე კარგი დიპლომი. განვითარებულ სამყაროში დღეს ისეთი ტენდენციაა, რომ მარტო უნივერსიტეტის დიპლომით საზოგადოებაში ადგილს ვერ დაიმკვიდრებ. წამყვანი კომპანიები და სახელმწიფო ორგანოები აღარ ანიჭებენ დიდ უპირატესობას ფურცელს, მეტი ყურადღება ექცევა მიღებულ გამოცდილებას და უნივერსიტეტის გარეთ შეძენილ უნარ-ჩვევებს. ამიტომ, ჩემი ძირითადი მიზანია, თეორიულ ცოდნასთან ერთად პრაქტიკული გამოცდილებაც მივიღო. — საერთაშორისო განათლების სამყაროში შესასვლელად შესაძლოა ახალგაზრდებს გზა ადვილად აერიოთ. სწორი არჩევანის გაკეთება, საჭირო გამოცდილებისა და ცოდნის გარეშე ძნელია. რას ურჩევ იმ ახალგაზრდებს, რომლებსაც საზღვარგარეთ ცოდნის გაღრმავებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების სურვილი აქვთ. — სანამ სტუდენტი გადაწყვეტს საზღვარგარეთ სწავლის გაგრძელებას, მანამდე კარგად უნდა დაფიქრდეს და გააცნობიეროს, რომ სწავლის გამო, ბევრ რამეზე მოუწევს უარის თქმა, ბევრი რამის დათმობა, ბეჯითად შრომა და დროის პროდუქტიულად გამოყენება. ძალიან ცდება ის, ვინც ფიქრობს, რომ უცხოეთში სწავლა და ცხოვრება ადვილია, სინამდვილეში ბევრ სირთულეებთანაა დაკავშირებული, მაგრამ ამ სირთულეების დაძლევის შემდეგ ხვდები, რომ სრულიად დამოუკიდებელი ხარ და შენი თავი შენ გეკუთვნის. იძენ ისეთ უნარ-ჩვევებს, რომლებსაც ცხოვრებაში აუცილებლად გამოიყენებ. ყველა სტუდენტს ვურჩევ, ნუ შეგეშინდებათ სიახლეების, პირიქით, ყოველ წუთს მზად იყავით, მიიღოთ სიახლე, მისცეთ მას სწორი ინტერპრეტაცია, რადგან ეს მოგცემთ ბიძგს განვითარებისკენ და პროგრესისკენ. სტუდენტობის ყოველი დღე უნიკალური და განუმეორებელია, სტუდენტი უნდა ცდილობდეს დრო არ დაკარგოს უმნიშვნელო რაღაცებზე, აზარტულ თამაშებზე, სერიალებსა და სხვა არაფრისმომცემ საქმიანობაზე. პირიქით, უნდა გაუფრთხილდეს და ეცადოს მაქსიმალურად პროდუქტიულად გამოიყენოს იგი. — როცა საქართველოდან ასე შორს ხარ, რა გენატრება ყველაზე მეტად? — კონკრეტულად ვერ ვიტყვი, მენატრება ყველაფერი ერთად — ჩემი ოჯახი, მეგობრები, ცა, მთა, ზღვა, ქართული სუფრა და სტუმართმოყვარეობა, მოკლედ ყველაფერი ქართული. — დაბოლოს, როცა ადამიანი საზღვარგარეთ ცხოვრობს, ის ალბათ მეტს და ღრმად ფიქრობს სამშობლოზე. საზღვარგარეთ გატარებულ მცირე პერიოდშიც კი სხვანაირად აფასებს საკუთარ ღირებულებებს. როგორ ფიქრობ, მიგვიღებს ევროპა ისეთებს, როგორებიც ვართ, თუ ძალიან ბევრი რამის გადახედვა და გადაფასება მოგვიწევს? — ეს საკითხი ძალიან განვრცობადია. უცხოელ მეგობრებთან ხშირად მიწევს ამ საკითხზე საუბარი. შევეცდები, მოკლედ ჩამოვაყალიბო ჩემი აზრი. ვფიქრობ, ჩვენ შეგვიძლია და გვაქვს დიდი შანსი გავხდეთ ევროპული ოჯახის ღირსეული წევრები, მაგრამ ამისათვის ბევრი შრომაა საჭირო, ასევე ბევრი რამის გადაფასება მოგვიწევს. პირველ რიგში, საქართველო, როგორც ღირსეული დემოკრატიული სახელმწიფო უნდა შედგეს, ამის შემდეგ შეიძლება ფიქრი ცივილურ დასავლეთზე.
|