2012-11-26 „რუსთაველის კლუბი“ — „ვეფხისტყაოსნის“ ქომაგის სახელის უკვდავსაყოფად 25 ოქტომბერს, „ვეფხისტყაოსნის“ პირველი აკადემიური გამოცემიდან 300 წლის იუბილესთან დაკავშირებით, ეროვნული ბიბლიოთეკის საგამოფენო დარბაზში ქართველი მეცნიერის რევაზ სირაძის სახელობის „რუსთაველის კლუბის“ და ეროვნული ბიბლიოთეკის ახალი გამოცემის — „ყვავილნარი“ პრეზენტაცია გაიმართა.
„რუსთაველის კლუბი“ ეროვნული ბიბლიოთეკის გენერალური დირექტორის — გიორგი კეკელიძის, ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორის — ქეთევან სირაძის და პროექტის „ვკითხულობთ რუსთაველს“ ხელმძღვანელის — თამარ ბარისაშვილის ინიციატივით დაფუძნდა.
თამარ ბარისაშვილი, პროექტის „ვკითხულობთ რუსთაველს“ ხელმძღვანელი, „რუსთაველის კლუბის“ იდეის ავტორი და ერთ-ერთი დამფუძნებელი: „რუსთაველის კლუბი“ დაფუძნდა საქართველოს ეროვნული ბიბლიოთეკისა და პედაგოგთა თავისუფალი პროფკავშირის თაოსნობით. მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ კლუბს ენიჭება რევაზ სირაძის სახელი, რომელიც მხარში ედგა საგანმანათლებლო-ლიტერატურულ პროექტს „ვკითხულობთ რუსთაველს“, ის იყო ჭეშმარიტი მამულიშვილი, მეცნიერი და აღმზრდელი. მიუხედავად იმისა, რომ ვარ ივანე ჯავახიშვილის სახელობის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებული, ბატონ რევაზ სირაძეს პირველად 2001 წელს შევხვდი, ლიტერატურის ინსტიტუტში ვეწვიე პროექტის „ვკითხულობთ რუსთაველს“ თაობაზე. მას მერე ბატონი რევაზი იყო კონკურსის ქომაგი, ჟიურის საპატიო წევრი. მან მართლაც განუმეორებელი ამაგი დასდო ჩვენს წამოწყებას.
წელს, 19 სექტემბერს, „ვეფხისტყაოსნის“ ვახტანგისეული გამოცემის 300 წლის იუბილესთან დაკავშირებით, ეროვნული ბიბლიოთეკის საკონფერენციო დარბაზში პირველად ჩატარდა კონკურსის „ვკითხულობთ რუსთაველს“ დასკვნითი ტური და ჩვენ შორის პირველად არ იყო ბატონი რევაზი. სწორედ მაშინ გამიჩნდა სურვილი, რომ ამ სივრცეში „რუსთაველის კლუბის“ დაფუძნება რევაზ სირაძის სახელს დაკავშირებოდა. შემდგომში კი, კლუბის საქმიანობის ერთი მიმართულება ბატონი რევაზის მოღვაწეობის გაცნობა-შესწავლას დასთმობოდა.
სურვილი გავაცანი ეროვნული ბიბლიოთეკის გენერალურ დირექტორს, ბატონ გიორგი კეკელიძეს. მან ეს ინიციატივა სიხარულით მიიღო და ჩვენი შეთანხმება შედგა, 25 ოქტომბერს იდეა რეალობად იქცა“.
მაია კობახიძე, მასწავლებელთა პროფესიული კავშირის თავმჯდომარე: „ვეფხისტყაოსანი“ მთელი სამყაროა ადამიანობისა და საზოგადოებრივი აზროვნების, მოქალაქეობრივი მრწამსის კლასიკური ნიმუში. XII საუკუნიდან დღემდე ჩავლილმა დრო-ჟამმა, სამწუხაროდ, შეცვალა და გადაასხვაფერა ურთიერთობები მოქალაქეებსა და საზოგადოებებს შორის, გაიზარდა კონფლიქტებისა და უხეშობის ალბათობა ადამიანებში, დროის დაჩქარებამ უფრო აგრესიული გახადა კაცის დაცემული ბუნება, განვეშორეთ რუსთველურ სიყვარულს, ხედვას: „ხამს მოყვარე მოყვრისათვის, თავი ჭირსა არ დამრიდად...“
გულისხმიერების, კაცთმოყვარეობის, სახელმწიფოებრივი აზროვნების შოთასეული განცდა XXI საუკუნის მოქალაქეებმა დროდადრო უნდა შევიხსენოთ და ვეცადოთ, რეალურ ცხოვრებაში დავნერგოთ.
ვფიქრობთ, „რუსთაველის კლუბი“, რომელსაც დღეს ვაფუძნებთ, არაჩვეულებრივი პირობა იქნება იმისა, რომ ამ მიმართულებით მრავალი კეთილი საქმე განვახორციელოთ.
საქართველოს პედაგოგთა და მეცნიერთა თავისუფალი პროფკავშირი ყოველთვის იქნება გულშემატკივარი და ინიციატორი სამოქალაქო აზროვნების სამართლებრივი უნარების განვითარებისა, რომ „ქმნა მართლისა, სამართლისა“ გახდეს საქართველოს აღორძინების უცილო პირობა“.
გრივერ ფარულავა, ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი: „ძალიან ძნელია რევაზ სირაძეზე წარსულში საუბარი. სასიხარულოა, რომ ეროვნულ ბიბლიოთეკაში მისი სახელის უკვდავსაყოფად დაარსდა „რუსთაველის კლუბი“. რევაზ სირაძე ყველაზე მეტად ადამიანში აფასებდა პიროვნებასა და პიროვნულს. ძნელი იყო მასთან მეგობრობა. ხშირად ამბობდა: ადამიანის ღირსებაზე მისი პიროვნება და განუმეორებელი ინდივიდუალური სული ყველაზე მეტად მეტყველებსო. ბოლო წლებში ბევრჯერ უთქვამს, ღირსეულობა აღმოსაჩენი გახდაო და წუხდა კიდეც ამაზე. ლიტერატორი მისთვის პროფესია არ იყო, ის იყო მისი სიცოცხლე, არსებობის საზრისის დამადასტურებელი“.
გია მურღულია, ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, 24-ე საჯარო სკოლის დირექტორი: „მინდა გავიხსენო ბატონი რეზოს ერთი მარტივი შეგონება, მის მოწაფეებს გვეუბნებოდა ხოლმე: „არასდროს არ უნდა დახარჯო იმაზე მეტი სიტყვა, ვიდრე საჭიროა“. ამიტომ მეც მოკლედ გეტყვით, „რუსთაველის კლუბის“ დაარსება შესანიშნავი წამოწყებაა, მით უმეტეს, რომ კლუბი დიდებული ადამიანის, რევაზ სირაძის სახელის მატარებელი იქნება, რისთვისაც დიდი მადლობა ორგანიზატორებს. ბატონი რეზო ჩვენთვის ძვირფასი მასწავლებელი იყო, ის იყო კაცი, რომელიც ამართლებდა ჩვენი ცხოვრების ორ მთავარ პოსტულატს — ფიქრის ესთეტიკას და ფიქრის ღირსებას“.
პირველი ნაბეჭდი „ვეფხისტყაოსნის“ გამოცემიდან 300 წლისთავს დაუკავშირდა ეროვნული ბიბლიოთეკის ახალი გამოცემა „ყვავილნარი“. ეს არის ძველი სასიყვარულო თამაშის, „ფლირტის“ სახით გამოცემული „ვეფხისტყაოსნიდან“ ამოკრებილი სასიყვარულო შინაარსის ფრაზები. გამოცემის იდეის ავტორის, დალი კუპრავას თქმით: „თამაში აიგო „ვეფხისტყაოსნიდან“ ამოკრებილ სასიყვარულო შინაარსის, ეროტიულ, გლამურულ ფრაზებზე. ეს გამოცემა ახალგაზრდებისათვის პოემის გადახედვის კიდევ ერთი კარგი საშუალებაა“. სასიყვარულო ბარათები ილუსტრირებულია XVII საუკუნეში სამეგრელოს მთავრის, ლევან დადიანის კარის მხატვრის, „ვეფხისტყაოსნის“ პირველი ილუსტრატორის, მამუკა თავაქარაშვილის ნახატებით. თითოეულ ბარათზე ექვსი მცენარის სახელია (ამ სახელებით მიმართავენ მოთამაშეები ერთმანეთს) და არც ერთი მათგანი არ მეორდება. მცენარეთა სახელები ალექსანდრე მაყაშვილის „ბოტანიკური ლექსიკონიდან“ არის ამოკრებილი.
„ვეფხისტყაოსნის“ პირველი აკადემიური გამოცემის 300 წლის იუბილესთან დაკავშირებული „რუსთაველის კლუბის“ პრეზენტაციაზე, ეროვნული ბიბლიოთეკის საგამოფენო დარბაზში, წარმოდგენილი იყო ექსპოზიცია — „ვეფხისტყაოსნის“ აკადემიური გამოცემები, რომელიც გამოიფინა ეროვნული ბიბლიოთეკის იშვიათ გამოცემათა ფონდის მიერ.
ნინო ხვედელიძე, იშვიათ გამოცემათა განყოფილების წამყვანი სპეციალისტი: „გამოფენის მთავარი ექსპონატი, რა თქმა უნდა, 1712 წელს ვახტანგ მეექვსის სტამბაში დაბეჭდილი პოემა იყო. აქ წარმოდგენილი ვახტანგისეული „ვეფხისტყაოსანი“ იმ მხრივაც მნიშვნელოვანია, რომ იგი ილია ჭავჭავაძის კუთვნილება გახლდათ. დღეს ეს ეგზემპლარი იშვიათ გამოცემათა ფონდში, ილია ჭავჭავაძის კოლექციაშია დაცული. გამოფენაზე წარმოდგენილი იყო გამორჩეული პოლიგრაფიული ხარისხის გამოცემები და საუკეთესო თარგმანები. „ვეფხისტყაოსანი“ რუსულ ენაზე თარგმნეს: ნიკოლოზ ბალმონტმა, გიორგი ცაგარელმა, შალვა ნუცუბიძემ, ნიკოლოზ ზაბოლოცკიმ და სხვებმა. მათგან ჩვენთვის განსაკუთრებულად ძვირფასია ნუცუბიძისეული თარგმანი, რომელიც საპატიმროში, რეპრესიების პერიოდში, სტალინის ბრძანებითაა შესრულებული. მნიშვნელოვანია ასევე მარჯორი და ოლივერ უორდროპების მიერ ინგლისურ ენაზე თარგმნილი „ვეფხისტყაოსანი“, რომელსაც ყოველთვის საპატიო ადგილი უჭირავს სხვა თარგმანთა შორის. უკვდავი პოემის ორი მინიატურული გამოცემიდან, რომლებიც გამოფენაზე შეეძლო დამთვალიერებელს ეხილა, პირველი აკადემიური გამოცემის 800 წლის იუბილესთან დაკავშირებითაა დაბეჭდილი და ჭედური ჩუქურთმითაა შემკული. მეორე კი, 1943 წელს ბერლინშია გამოცემული. „საერო ბიბლიად“ წოდებული, შოთას უკვდავი პოემის ეს პატარა წიგნი მეორე მსოფლიო ომის მონაწილე ქართველ ვაჟკაცებს გულის ჯიბით დაჰქონდათ თურმე. გამოფენაზე წარმოდგენილი შავი ხავერდის ქსოვილგადაკრული წიგნი, რომელსაც შოთას და თამარის პორტრეტები ახლავს, პოლონეთში მცხოვრები ქართველი ემიგრანტის — მიხეილ კვალიაშვილის მიერ გამოგზავნილი საჩუქარია ქართველი ერისთვის.
შოთა რუსთაველის უკვდავი პოემა რომ მსოფლიო მნიშვნელობის ლიტერატურული შედევრია, ამას მსოფლიოს 37 ქვეყანაში 46 ენაზე დაბეჭდილი 400-მდე გამოცემაც ადასტურებს“.
ეროვნული ბიბლიოთეკის საგამოფენო დარბაზში „რუსთაველის კლუბისა“ და „ყვავილნარის“ პრეზენტაციის პარალელურად, მხატვარ ქეთევან მატაბელის ნამუშევრების გამოფენა მოეწყო — წარმოდგენილი იყო მისი ცხრა ნამუშევარი — ილუსტრაციები „ვეფხისტყაოსნიდან“.
მაკა ყიფიანი
|